ΛΕΚΡΘΚΐ

Πΰηδελ �ηϋκξηνΰνθ�, θησχΰώωθι ρλξβΰπνϋι ρξρςΰβ �ηϋκΰ, νΰηϋβΰεςρ� λεκρθκξλξγθει (ξς γπεχ. Lexicos - ρλξβΰπνϋι θ logos— σχενθε). Σ ςεπμθνξβ «λεκρθκΰ» θ «λεκρθκξλξγθ�» κξπενό ξαωθι, νξ βϋπΰζΰώς ξνθ ρξβεπψεννξ πΰηνϋε οξν�ςθ�, κξςξπϋε νελόη� οσςΰςό.

Λεκρθκΰ — ύςξ ρλξβΰ; λεκρθκξλξγθ� — νΰσκΰ ξ ρλξβΰυ.

Λεκρθκξλξγθ� μνξγξΰροεκςνΰ, ςξ ερςό ξνΰ θησχΰες ρλξβξ ρ ρΰμϋυ πΰηλθχνϋυ ρςξπξν:

1. Ηνΰχενθε ρλξβΰ;

2. Ξςνξψενθ� μεζδσ ρλξβΰμθ;

3. Οπξθρυξζδενθε ρλξβΰ;

4. Ρτεπΰ σοξςπεαλενθ� ρλξβΰ;

5. έκροπερρθβνξρςό θ ρςθλθρςθχερκΰ� ξκπΰρκΰ ρλξβΰ. Θησχενθε λεκρθκθ βξ βρευ ύςθυ ΰροεκςΰυ ξανΰπσζθβΰες, χςξ ξγπξμνξε κξλθχερςβξ ρλξβ πσρρκξγξ �ηϋκΰ — ύςξ νε υΰξςθχερκξε ρκξολενθε, ΰ ρξβεπψεννξ ξοπεδελεννΰ� ρθρςεμΰ, ςΰκ κΰκ βρε ρλξβΰ ςΰκ θλθ θνΰχε ρξξςνξρ�ςρ� θ ρβ�ηϋβΰώςρ� Δπσγ ^ρ Δπσγξμ. Ρλεδξβΰςελόνξ, β φελξμ λεκρθκξλξγθ� θησχΰες ρλξβΰπνσώ, ςξ ερςό λεκρθχερκσώ ρθρςεμσ �ηϋκΰ.

Ξδνθμ θη ξρνξβνϋυ πΰηδελξβ λεκρθκξλξγθθ �βλ�εςρ� ρεμΰρθξλξγθ� (ξς γπεχ. Semasia — ηνΰχενθε θ logos — σχενθε), θλθ ρεμΰνςθκΰ (ξς γπεχ. Sema - ηνΰκ), κξςξπΰ� θησχΰες βρε βξοπξρϋ, ρβ�ηΰννϋε ρξ ηνΰχενθεμ ρλξβΰ, ΰ ςΰκζε θημενενθ� ηνΰχενθ� ρλξβΰ.

Ρεμΰρθξλξγθ� — νΰσκΰ αξλεε μξλξδΰ� θ αξλεε σηκΰ�, ςΰκ κΰκ ξνΰ θησχΰες ςξλόκξ ξδθν ΰροεκς ρλξβΰ — εγξ ηνΰχενθε.

Θμεννξ ρεμΰρθξλξγθ� θησχΰες ξρξαεννξρςθ βξηνθκνξβενθ� ηνΰχενθ� β ρλξβε, θημενενθ� β ηνΰχενθ�υ ρλξβ, κξλθχερςβξ ύςθυ ηνΰχενθι θ ξςνξψενθ� μεζδσ νθμθ.

Ροεφθΰλόνϋμ πΰηδελξμ λεκρθκξλξγθθ �βλ�εςρ� ύςθμξλξγθ� (ξς γπεχ. Etitnon — θρςθννξε ηνΰχενθε ρλξβΰ) — νΰσκΰ, θησχΰώωΰ� οπξθρυξζδενθε ρλξβΰ.

Ρλξβξ κΰκ ξρνξβνΰ� εδθνθφΰ �ηϋκΰ.

Χςξ ζε ςΰκξε ρλξβξ?

Ρλξβξ — ξρνξβνΰ� λεκρθχερκΰ� εδθνθφΰ �ηϋκΰ, κξςξπΰ� �βλ�εςρ� ηβσκξμ θλθ κξμολεκρξμ ηβσκξβ, ξαλΰδΰώωθμ ηνΰχενθεμ θ

σοξςπεαλ�ώωθυρ� β πεχθ κΰκ ρΰμξρςξ�ςελόνξε φελξε (οξ Ν. Μ.

Ψΰνρκξμσ).

Μΰςεπθΰλόνξι ξρνξβξι ρλξβΰ �βλ�εςρ� ηβσκξβΰ� ξαξλξχκΰ. Ξνΰ νθκΰκξγξ �βλενθ� δειρςβθςελόνξρςθ νε ξςπΰζΰες.

Νΰοπθμεπ: κξςΰυπεηθρ — μϋ χθςΰεμ ύςξ ρλξβξ, νξ νθκΰκξγξ �βλενθ� δειρςβθςελόνξρςθ οπεδρςΰβθςό νε μξζεμ.

Ρλεδξβΰςελόνξ, ηβσκξβΰ� ξαξλξχκΰ λθψό νΰηϋβΰες οπεδμες θλθ �βλενθε.

Ηΰ ηβσκξβξι ξαξλξχκξι, ςξ ερςό ηΰ ηβσκξβϋμ κξμολεκρξμ, οπξθηβξλόνξ ηΰκπεολ�εςρ� ςξ θλθ θνξε ηνΰχενθε, ρξδεπζΰνθε, ρμϋρλ. Ηΰ ρλξβξμ χελξβεκ ηΰκπεοθλξρό ξδνξ ηνΰχενθε, ηΰ ρλξβξμ σλθφΰ — δπσγξε, ηΰ ρλξβξμ δεπεβξ — ςπεςόε θ ςΰκ δΰλεε.

Νΰοπθμεπ, ρλξβξ δεπεβξ βξρυξδθς κ ηβσκξοξδπΰζΰνθώ «δπ-π-π-π-ςπ-π-π» = ςπερκ οΰδΰώωεγξ δεπεβΰ

drevo —> δπεβξ, δπεβερνϋι

δπεβξ, δεπεβξ, δεπεβν� <— dervo � >1

derevo —* δεπεβξ, δπΰςό, δεπσ

Ρλεδξβΰςελόνξ, ρλξβξ, ςξ ερςό κξμολεκρ ηβσκξβ, ξαξηνΰχΰες νε ρΰμ οπεδμες, ΰ νΰψε οπεδρςΰβλενθε, οξν�ςθε ξ νεμ.

Β φελξμ λεκρθχερκξε ηνΰχενθε βϋπΰζΰες βηΰθμξρβ�ηό μεζδσ κξμολεκρξμ ηβσκξβ θ �βλενθεμ δειρςβθςελόνξρςθ. Ηνΰχενθε ηΰκπεολ�εςρ� β νΰψεμ μϋψλενθθ, θ δελΰεςρ� ύςξ ρξβεπψεννξ οπξθηβξλόνξ. Βξς οξχεμσ ξδνθ θ ςε ζε οπεδμεςϋ β πΰηνϋυ �ηϋκΰυ ξαξηνΰχΰώςρ� οξ-πΰηνξμσ, νΰοπθμεπ:

πσρ. δεπεβξ [δ'ύ'π'όβϊ], ΰνγλ, tree [tri:]

Ηνΰχενθε ρλξβΰ, ρξδεπζΰνθε ρλξβΰ — ύςξ εγξ βνσςπενν�� ρςξπξνΰ, ΰ ηβσκξβΰ� ξαξλξχκΰ — ύςξ εγξ βνεψν�� ρςξπξνΰ.

Βνεψν�� ρςξπξνΰ — ύςξ τξπμΰ ρλξβΰ. Ρλξβξ — ύςξ εδθνρςβξ βνσςπεννει ρςξπξνϋ, θλθ τξπμϋ θ ρξδεπζΰνθ�

Ρξχεςΰνθε ηβσκξβ νε ασδες ρχθςΰςόρ� ρλξβξμ, ερλθ ξνξ νε νΰοξλνενξ ξοπεδελεννϋμ ρξδεπζΰνθεμ.

Ρξβξκσονξρςό βνεψνθυ θ βνσςπεννθυ ρςξπξν ρλξβΰ οπθδΰες ρλξβσ φελϋι π�δ οπθηνΰκξβ, κξςξπϋε ξςλθχΰώς εγξ κΰκ ξρνξβνσώ λεκρθχερκσώ εδθνθφσ ξς λώαξι δπσγξι �ηϋκξβξι εδθνθφϋ.

Νΰηξβεμ 5 νΰθαξλεε ρσωερςβεννϋυ οπθηνΰκξβ ρλξβΰ:

1. Τξνεςθχερκΰ� ξτξπμλεννξρςό. Ρλξβξ οπεδρςΰβλ�ες ρξαξι βρεγδΰ ξοπεδελεννξε ηβσχΰνθε, ρξρςξ�ωεε κΰκ μθνθμσμ θη ξδνξι τξνεμϋ.

2. Νεδβσσλΰπνξρςό. έςξ ρβξιρςβξ οξηβξλ�ες χεςκξ πΰηλθχΰςό ρμεζνϋε �βλενθ� λεκρθκθ θ τπΰηεξλξγθθ. Ρλξβξ β ξςλθχθε ξς τπΰηεξλξγθχερκξγξ ξαξπξςΰ βρεγδΰ βϋρςσοΰες θλθ κΰκ αεησδΰπνξε, θλθ κΰκ θμεώωεε ξδνξ ξρνξβνξε σδΰπενθε. Ερλθ οεπεδ νΰμθ εδθνθφΰ, θμεώωΰ� δβΰ ξρνξβνϋυ σδΰπενθ�, ςξ ύςξ νε ρλξβξ, ΰ αξλεε ρλξζνξε ξαπΰηξβΰνθε: τπΰηεξλξγθχερκθι ξαξπξς θλθ ρβξαξδνξε ρξχεςΰνθε ρλξβ.

3. Ρεμΰνςθχερκΰ� βΰλενςνξρςό. Β �ηϋκε νες νθ ξδνξγξ ρλξβΰ, νε θμεώωεγξ ηνΰχενθ�. Βρ�κξε ρλξβξ — ύςξ νε ςξλόκξ ξοπεδελεννξε ηβσχΰνθε, νξ θ κΰκξε-λθαξ ηνΰχενθε. Θμεννξ ύςθμ ρλξβξ θ ξςλθχΰεςρ� ξς ηβσκΰ, ροξρξανξγξ πΰηλθχΰςό ηβσκξβσώ ξαξλξχκσ ρλξβ θ μξπτεμ, νξ νε ξαλΰδΰώωεγξ ηνΰχενθεμ.

4. Λεκρθκξ-γπΰμμΰςθχερκΰ� ξςνερεννξρςό. Κΰζδξε ρλξβξ ξα�ηΰςελόνξ οπθνΰδλεζθς κ κΰκξι-λθαξ ηνΰμενΰςελόνξι θλθ ρλσζεανξι χΰρςθ πεχθ.

5. Νεοπξνθφΰεμξρςό. έςξ νεθημεν�εμξρςό, οξρςξ�νρςβξ ρςπσκςσπϋ ρλξβΰ. Ρβξιρςβξ νεοπξνθφΰεμξρςθ υΰπΰκςεπνξ ΰαρξλώςνξ δλ� βρευ ρλξβ: βνσςπό ρλξβ βρςΰβλ�ςό ρλξβΰ (θ ςεμ αξλεε — ρξχεςΰνθ� ρλξβ) β πσρρκξμ �ηϋκε νελόη�.

Νΰοπθμεπ, ρλξβξ γξπξδ θμεες οξρςξ�ννσώ τξνεςθχερκσώ ξαξλξχκσ, ρξρςξ�ωσώ θη 5 ηβσκξβ, ξδνξ σδΰπενθε, ξαλΰδΰες ξοπεδελεννϋμ ηνΰχενθεμ, ξςνξρθςρ� κ θμενΰμ ρσωερςβθςελόνϋμ, νε δξοσρκΰες νθκΰκθυ βΰπθΰφθι βνσςπθ θρςξπθχερκθ ρλξζθβψειρ� ηβσκξβξι ξαξλξχκθ.

Λεκρθχερκξε θ γπΰμμΰςθχερκξε ηνΰχενθ� ρλξβΰ.

Λεκρθχερκθμ ηνΰχενθεμ, ςξ ερςό βνσςπεννθμ ρμϋρλξμ, ξαλΰδΰώς νε βρε ρλξβΰ, ΰ ςξλόκξ ςε, κξςξπϋε μξγσς βϋπΰζΰςό οξν�ςθ�. �ΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� οξλνξηνΰχνϋμθ θλθ ρΰμξρςξ�ςελόνϋμθ. Ρ γπΰμμΰςθχερκξι ςξχκθ ηπενθ� κ νθμ ξςνξρ�ςρ�: ρσωερςβθςελόνϋε, οπθλΰγΰςελόνϋε, χθρλθςελόνϋε, γλΰγξλϋ, νΰπεχθ�, μερςξθμενθ�.

Ρλσζεανϋε ζε ρλξβΰ, μξδΰλόνϋε ρλξβΰ θ μεζδξμεςθ� οξν�ςθι νε ξαξηνΰχΰώς, θ ξνθ νε ρβ�ηΰνϋ ρ οπεδμεςΰμθ πεΰλόνξι δειρςβθςελόνξρςθ.

Σ ύςθυ ρλξβ ξρξαϋε ηνΰχενθ�: ξνθ βϋπΰζΰώς νΰιςθ ξςνξψενθ� θ χσβρςβΰ κ χεμσ-λθαξ: αεησρλξβνξ, oulypal κ ρχΰρςόώ θ ς. δ.

Β ξρνξβε λεκρθχερκξγξ ηνΰχενθ�, κξςξπϋμ ξαλΰδΰώς ςξλόκξ οξλ-νπηνΰχνϋε ρλξβΰ, λεζθς οξν�ςθε, νξ πΰβενρςβΰ μεζδσ λεκρθχερκθμ ηνΰχενθεμ θ οξν�ςθεμ νες.

Οξν�ςθε — ύςξ κξοθ� οπεδμεςΰ πεΰλόνξι δειρςβθςελόνξρςθ β νΰψεμ μϋψλενθθ. Οξν�ςθε β ρλξβε βρεγδΰ ξδνξ, ΰ ηνΰχενθι μξζες αϋςό νερκξλόκξ.

Νΰοπθμεπ, σ οξν�ςθ� ηελενϋι μξγσς αϋςό ρλεδσώωθε ηνΰχενθ�:

• Ηελενϋι κΰπΰνδΰψ (φβεςξβΰ� υΰπΰκςεπθρςθκΰ);

• Ηελενϋι ολξδ (ρςεοενό βϋηπεβΰνθ�, ρπΰβνθςό: ροελϋι ολξδ);

• Ηελενξε λθφξ (υΰπΰκςεπθρςθκΰ νεηδξπξβό�, ρςεοενθ σρςΰλξρςθ);

• Ηελενϋι βξηπΰρς (ρςεοενό ρξφθΰλόνξι ηπελξρςθ).

�ξλόκξ β ςξμ ρλσχΰε, ερλθ ρλξβξ �βλ�εςρ� ςεπμθνξμ, οξν�ςθε ρξβοΰδΰες ρξ ηνΰχενθεμ. Νΰοπθμεπ: ρσττθκρ, κξπενό, τξνεμΰ θ ς.δ.

Γλΰβνΰ� πΰηνθφΰ μεζδσ οξν�ςθεμ θ ηνΰχενθεμ β ςξμ, χςξ οξν�ςθε— ύςξ κξοθ�, ςξχνξε ξαξηνΰχενθε, ΰ β ηνΰχενθε βρεγδΰ βυξδθς ύμξφθξνΰλόνξ-ύκροπερρθβνΰ� ξκπΰρκΰ (μξδΰλόνξρςό). Νΰοπθμεπ: ρλξβξ ρξλνϋψκξ — ηδερό ερςό σμενόψθςελόνξ- λΰρκΰςελόνϋι ξςςενξκ; ρλξβξ αΰακΰ — νξρθς οπενεαπεζθςελόνϋι ξςςενξκ.

Β οξν�ςθθ ύςθυ ξςςενκξβ αϋςό νε μξζες (ρπΰβνθςό: σοξςπεαλενθε ρλξβ μξπτεμξχκΰ, τξνεμξχκΰ νεγπΰμξςνξ).

Β λώαξμ ρλξβε ρσωερςβσες εωε θ γπΰμμΰςθχερκξε ηνΰχενθε. Γπΰμμΰςθχερκθε ηνΰχενθ� δξοξλν�ώς λεκρθχερκθε ηνΰχενθ� θ ξςπΰζΰώς οπθνΰδλεζνξρςό ρλξβΰ κ ξοπεδελεννξι γπΰμμΰςθχερκξι κΰςεγξπθθ. Γπΰμμΰςθχερκθμθ κΰςεγξπθ�μθ �βλ�ώςρ� ηνΰχενθ� πξδΰ, χθρλΰ, οΰδεζΰ, ρκλξνενθ�, ηΰλξγΰ, βθδΰ θ ς.δ.

Γπΰμμΰςθχερκθε ηνΰχενθ� οξμξγΰώς κλΰρρθτθφθπξβΰςό λεκρθκσ πσρρκξγξ �ηϋκΰ. Νΰοπθμεπ, μεζδσ ρλξβΰμθ ρΰμξλες, ψκξλΰ, υξδόαΰ νες νθχεγξ ξαωεγξ ρ ςξχκθ ηπενθ� λεκρθχερκξγξ ηνΰχενθ�, ςξ ερςό ρξδεπζΰνθ�, νξ γπΰμμΰςθχερκθε ηνΰχενθ� σ νθυ ξδθνΰκξβϋ θ οξηβξλ�ώς ξςνερςθ θυ κ ρσωερςβθςελόνϋμ β τξπμε εδθνρςβεννξγξ χθρλΰ, θμενθςελόνξγξ οΰδεζΰ.

Νθ ξδνξ ρλξβξ β πσρρκξμ �ηϋκε νε ξρςΰεςρ� αεη γπΰμμΰςθχερκξγξ ηνΰχενθ�.

Λεκρθχερκθε ηνΰχενθ� βξ βρευ �ηϋκΰυ ξαπΰησώςρ� ρξβεπψεννξ

ξδθνΰκξβξ (οπεδμες —> οξν�ςθε —> ηβσκξβΰ� ξαξλξχκΰ —> νΰηβΰνθε). Γπΰμμΰςθχερκθε ζε ηνΰχενθ� ξαπΰησώςρ� οξ-πΰηνξμσ β πΰηνϋυ �ηϋκΰυ. Βξς οξχεμσ β πσρρκξμ �ηϋκε 6 οΰδεζει, β νεμεφκξμ �ηϋκε — 4 οΰδεζΰ, ΰ βξ τπΰνφσηρκξμ θ ΰνγλθιρκξμ �ηϋκΰυ θυ βξξαωε νε ρσωερςβσες.

Νξρθςελεμ λεκρθχερκξγξ ηνΰχενθ� �βλ�εςρ� ξρνξβΰ ρλξβΰ. Νΰοπθμεπ: βϋρξκθι, βϋρξςΰ.

Γπΰμμΰςθχερκξε ζε ηνΰχενθε βϋπΰζΰεςρ� ρ οξμξωόώ ξκξνχΰνθι, ρσττθκρξβ, οπθρςΰβξκ, σδΰπενθι, βροξμξγΰςελόνϋυ ρλξβ.

Νΰοπθμεπ, β ρλξβε ρςξπξνΰ ξκξνχΰνθε -ΰ οξκΰηϋβΰες, χςξ ύςξ ρσωερςβθςελόνξε ζενρκξγξ πξδΰ, εδθνρςβεννξγξ χθρλΰ, θμενθςελόνξγξ οΰδεζΰ, 1 ρκλξνενθ�.

Οπθ θημενενθθ λεκρθχερκξγξ ηνΰχενθ� θημεν�εςρ� θ γπΰμμΰςθχερκξε ηνΰχενθε ρλξβΰ. έςξ ξρξαεννξ ηΰμεςνξ οπθ οεπευξδε ξδνθυ χΰρςει πεχθ β δπσγθε (βεπυξμ, κπσγξμ, ρςξλξβΰ� — ύςθ ρλξβΰ θμεώς ρειχΰρ δπσγθε γπΰμμΰςθχερκθε ηνΰχενθ�, χεμ οπεζδε).

�ΰκθμ ξαπΰηξμ, ρλξβξ, οπεδρςΰβλ�ώωεε θη ρεα� εδθνρςβξ τξπμϋ θ

ρξδεπζΰνθ�, ςξ ερςό εδθνρςβξ ηβσκξβξι ξαξλξχκθ θ ρμϋρλΰ, ςεμ ρΰμϋμ οπεδρςΰβλ�ες ρξαξι εδθνρςβξ λεκρθχερκξγξ θ γπΰμμΰςθχερκξγξ ηνΰχενθι.

Κΰζδξε ρλξβξ, νΰηϋβΰ� ςξς θλθ θνξι οπεδμες θλθ �βλενθε, βρεγδΰ ρξξαωΰες. Νΰοπθμεπ:

Ρξπβθ μνε ύςξς φβεςξκ

Ρλξβξ φβεςξκ βϋοξλν�ες β ύςξμ οπεδλξζενθθ δβε τσνκφθθ: ξνξ ξαξηνΰχΰες κξνκπεςνϋι οπεδμες, κξςξπϋι νσζεν μνε β δΰννσώ μθνσςσ, θ ξνξ ξαξηνΰχΰες οπεδμες βξξαωε, ςξ ερςό οπεδμες ρ κΰκθμθ-ςξ ξοπεδελεννϋμθ οπθηνΰκΰμθ, αλΰγξδΰπ� κξςξπϋμ χελξβεκ σηνΰες εγξ ρπεδθ Δπσγθυ οπεδμεςξβ.

�ΰκθμ ξαπΰηξμ, κΰζδξε ρλξβξ βϋοξλν�ες β �ηϋκε δβε τσνκφθθ:

1. Νξμθνΰςθβνΰ�, νΰηϋβνΰ�;

2. Ξαξαωΰώωΰ� (ξδνθμ ρλξβξμ ξαξηνΰχΰεςρ� φελϋι π�δ οξδξανϋυ οπεδμεςξβ).

Νΰ δβε κλώχεβϋυ θ ξα�ηΰςελόνϋυ τσνκφθθ ρλξβΰ μξζες νΰκλΰδϋβΰςόρ� ςπεςό� τσνκφθ� — ξφενξχνΰ� (ύμξφθξνΰλόνξ-ύκροπερρθβνΰ�). Νΰοπθμεπ: φβεςξχεκ.

Κξνςπξλόνϋε βξοπξρϋ

1. Χςξ ςΰκξε ρλξβξ?

2. Κΰκξβϋ οπθηνΰκθ ρλξβΰ?

3. Εδθνρςβξ κΰκθυ τΰκςξπξβ ξαπΰησες ρλξβξ?

�ΕΜΐ Ή 2 �ΘΟΫ ΛΕΚΡΘΧΕΡΚΘΥ ΗΝΐΧΕΝΘΙ ΡΛΞΒΐ

Ξρνξβνϋε ςθοϋ λεκρθχερκθυ ηνΰχενθι

Β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε βρλεδ ηΰ ΰκΰδεμθκξμ Βθκςξπξμ Βλΰδθμθπξβθχεμ Βθνξγπΰδξβϋμ μξζνξ βϋδελθςό ςπθ ξρνξβνϋυ ςθοΰ λεκρθχερκθυ ηνΰχενθι πσρρκθυ ρλξβ.

Οεπβϋι ςθο — οπ�μξε, θλθ νξμθνΰςθβνξε ηνΰχενθε (ξς λΰς. Nominativus - νΰηϋβΰςελόνϋι). έςξ λεκρθχερκξε ηνΰχενθε ρλξβΰ νεοξρπεδρςβεννξ ρβ�ηΰνξ ρ ξςπΰζενθεμ �βλενθι ξαϊεκςθβνξι πεΰλόνξρςθ. Δειρςβθςελόνξ, οξμθμξ νΰψεγξ ρξηνΰνθ� θ νεηΰβθρθμξ ξς εγξ, ςξ ερςό ξαϊεκςθβνξ, νΰρ ξκπσζΰώς οπεδμεςϋ πεΰλόνξι δειρςβθςελόνξρςθ. �ε ρλξβΰ, κξςξπϋε ρβ�ηΰνϋ ρ ξςπΰζενθεμ δειρςβθςελόνξρςθ, ξαλΰδΰώς οπ�μϋμ λεκρθχερκθμ ηνΰχενθεμ.

�ΰκθε ρλξβΰ ρβξαξδνξ ρξχεςΰώςρ� ρ δπσγθμθ ρλξβΰμθ. Βξς οξχεμσ οπ�μξε, νξμθνΰςθβνξε ηνΰχενθε νΰηϋβΰώς ςΰκζε ρβξαξδνϋμ, ςξ ερςό ρλξβΰ, θμεώωθε οπ�μξε, νξμθνΰςθβνξε ηνΰχενθε, νε ξγπΰνθχθβΰώςρ� β ρβξεμ σοξςπεαλενθθ ξοπεδελεννϋμθ πεχεβϋμθ θ τπΰηεξλξγθχερκθμθ ξαξπξςΰμθ: ξνθ θμεώς ψθπξκθε ρλξβερνϋε ρβ�ηθ.

Βςξπξι ςθο — τπΰηεξλξγθχερκθ ρβ�ηΰννξε λεκρθχερκξε ηνΰχενθε ρλξβΰ, κξςξπξε πεΰλθησεςρ� λθψό β σρςξιχθβϋυ ρξχεςΰνθ�υ ρλξβ, ςξ ερςό ηνΰχενθ� ύςξγξ ςθοΰ βϋδελ�ώςρ� σ ρλξβ, κξςξπϋε νερβξαξδνξ ρξχεςΰώςρ� δπσγ ρ δπσγξμ, ΰ ς�γξςεώς δπσγ κ δπσγσ, βρλεδρςβθε χεγξ ξαπΰησώς σρςξιχθβξε, ςξ ερςό τπΰηεξλξγθχερκξε, ρξχεςΰνθε. Νΰοπθμεπ: γξπώχθε ρλεηϋ, αεηϋρυξδνΰ� ςξρκΰ, χπεβΰςξ οξρλεδρςβθ�μθ, αθςό αΰκλσψθ θ ς. δ.

Σ ρλξβ, κξςξπϋε βυξδ�ς β ρξρςΰβ σρςξιχθβϋυ τπΰηεξλξγθχερκθυ ρξχεςΰνθι, λεκρθχερκθε ηνΰχενθ� νΰηϋβΰώςρ� τπΰηεξλξγθχερκθ ρβ�ηΰννϋμθ. Ρ οπεδμεςΰμθ πεΰλόνξι δειρςβθςελόνξρςθ ύςθ ρλξβΰ ρβ�ηΰνϋ κξρβεννξ.

�πεςθι ςθο — ρθνςΰκρθχερκθ ξασρλξβλεννξε λεκρθχερκξε ηνΰχενθε, κξςξπξε πεΰλθησεςρ� β ρλξβε λθψό ςξγδΰ, κξγδΰ ξνξ βϋρςσοΰες β οπεδλξζενθθ β ξοπεδελεννξι ρθνςΰκρθχερκξι τσνκφθθ.

Νΰοπθμεπ, ρλξβξ ψλ�οΰ μξζες βϋρςσοΰςό β οπεδλξζενθθ κΰκ οξδλεζΰωεε θλθ δξοξλνενθε (Ψλ�οΰ λεζΰλΰ νΰ ρςξλε. Μϋ βη�λθ ψλ�οσ_ρξ ρςξ-λΰ^). Ερλθ ζε ύςξ ρλξβξ νΰχνες βϋοξλν�ςό πξλό ρκΰησεμξγξ, ςξ ξνξ οπθξαπεςες ρθνςΰκρθχερκθ ξασρλξβλεννξε ηνΰχενθε: Νσ χςξ ζε ςϋ ηΰ ψλ�οΰ \

Ρθνςΰκρθχερκθ ξασρλξβλεννϋμθ ασδσς, νΰοπθμεπ, ηνΰχενθ�:

• «χελξβεκ αξλόψξγξ σμΰ» σ ρλξβΰ γξλξβΰ (Ξνσ νΰρ — γξλξβΰ);

• ηνΰχενθε «οξδλεφ» σ ρλξβΰ ρβθνό� (Ρβθνό� � αϋλ σζΰρνΰ� θ βξξαπΰζΰλ ρεαε, χςξ � ΰνγελ. Λ.�ξλρςξι);

• ηνΰχενθε «ςξλρς�κ» σ ρλξβΰ αξπξβ (Ξν — οπξρςξ ζθπνϋι αξπξβ};

• ηνΰχενθε «ηΰμεχΰςελόνϋι» σ ρλξβΰ αλερκ (Μξπξζενξε — αλερκ ).

Νε ηΰ κΰζδϋμ ρλξβξμ νΰβρεγδΰ ηΰκπεολ�εςρ� ξοπεδελεννϋι ςθο λεκρθχερκξγξ ηνΰχενθ�, νΰξαξπξς, β ηΰβθρθμξρςθ ξς ξκπσζΰώωθυ ρλξβ θ ξς ρξχεςΰεμξρςθ ρ πΰηλθχνϋμθ ρλξβΰμθ ρλξβξ μξζες οπθξαπεςΰςό ςξ θλθ θνξε ηνΰχενθε. Νΰοπθμεπ:

• Αλερκ — οπ�μξε, νξμθνΰςθβνξε, ρβξαξδνξε ηνΰχενθε;

• Βϋρςσοθλ ρ αλερκξμ — τπΰηεξλξγθχερκθ ρβ�ηΰννξε λεκρθχερκξε ηνΰχενθε;

• Οερενκΰ — αλερκ \ — ρθνςΰκρθχερκθ ξασρλξβλεννξε ηνΰχενθε.

Μνξγξηνΰχνξρςό ρλξβΰ

Οξμθμξ ςπευ ξοθρΰννϋυ βϋψε ξρνξβνϋυ ςθοξβ λεκρθχερκθυ ηνΰχενθι ρλξβΰ βϋδελ�ώςρ� εωε νερκξλόκξ ηνΰχενθι β ρβ�ηθ ρ ςεμ, χςξ ξδνξ ρλξβξ μξζες ξαλΰδΰςό νερκξλόκθμθ ηνΰχενθ�μθ ρπΰησ, οξύςξμσ βρε ρλξβΰ δελ�ςρ� νΰ ξδνξηνΰχνϋε θ μνξγξηνΰχνϋε.

Ξδνξηνΰχνϋυ ρλξβ β πσρρκξμ �ηϋκε νεμνξγξ. Θμθ �βλ�ώςρ� θλθ ρλξβΰ ρ σηκξκξνκπεςνϋμθ ηνΰχενθ�μθ, θλθ ςεπμθνϋ. Νΰοπθμεπ:

�πξλλειασρ

Οξδξκξννθκ

Λΰμοΰ

Ρλξβΰ ρ σηκξκξνκπεςνϋμθ ηνΰχενθ�μθ. Νθκΰκθυ δπσγθυ ηνΰχενθι κπξμε ξδνξγξ λεκρθχερκξγξ οπ�μξ-γξ ηνΰχενθ� σ νθυ νες.___________________________

Μεςΰτξπΰ Ξπτξγπΰτθ� Λθνγβθρςθκΰ Τξνεμΰ

�επμθνϋ θμεώς ςξλόκξ ξδνξ ηνΰχενθε.

Νξ ΰαρξλώςνξε αξλόψθνρςβξ ρλξβ μνξγξηνΰχνϋε, ςξ ερςό λεκρθχερκθυ ηνΰχενθι β πσρρκξμ �ηϋκε γξπΰηδξ αξλόψε, χεμ ρλξβ. Ξαωθμ οπθηνΰκξμ πσρρκθυ ρλξβ �βλ�εςρ� οξλθρεμθχνξρςό (ξς γπεχ. Poly — μνξγξ, Sema. - ηνΰκ) θλθ μνξγξηνΰχνξρςό.

�ΰκ, ρλξβξ �δπξ β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε θμεες νερκξλόκξ ηνΰχενθι:

1. Βνσςπενν�� χΰρςό ολξδΰ β ςβεπδξι ξαξλξχκε: ΐ ξπεψκθ νε οπξρςϋε, βρε ρκξπλσοκθ ηξλξςϋε, �δπΰ — χθρςϋι θησμπσδ (Ο.);

2. Ξρνξβΰ χεγξ-λθαξ (κνθζν.): Νΰ Βξλγε αϋλξ σνθχςξζενξ �δπξ νεμεφκξι ΰπμθθ;

3. Φενςπΰλόνΰ� χΰρςό χεγξ-λθαξ (ροεφ.): �δπξ ΰςξμΰ;

4. Ρςΰπθννϋι ξπσδθινϋι ρνΰπ�δ β βθδε κπσγλξγξ λθςξγξ ςελΰ: Κΰς�ςρ� �δπΰ, ρβθψσς οσλθ, νΰβθρλθ υλΰδνϋε ψςϋκθ (Ο.).

Ρμϋρλξβΰ� χΰρςό βϋδελεννϋυ ηνΰχενθι ςερνΰ�, οξύςξμσ βρε ξνθ θ πΰρρμΰςπθβΰώςρ� κΰκ ηνΰχενθ� ξδνξγξ θ ςξγξ ζε ρλξβΰ.

Οπ�μϋε θ οεπενξρνϋε ηνΰχενθ� ρλξβ

Ξδνξ θη ηνΰχενθι μνξγξηνΰχνξγξ ρλξβΰ �βλ�εςρ� οεπβθχνϋμ, θρυξδνϋμ, ΰ δπσγξε θλθ δπσγθε — βςξπθχνϋμθ, οξ�βθβψθμθρ� β πεησλόςΰςε πΰηβθςθ� οεπβθχνξγξ ηνΰχενθ�. �ΰκ, β ρλξβε γλσυξι οεπβθχνξε ηνΰχενθε — «λθψεννϋι ρλσυΰ θλθ ολξυξ ρλϋψΰωθι» (γλσυξι ρςΰπθκ), ΰ ξρςΰλόνϋε ηνΰχενθ� �βλ�ώςρ� βςξπθχνϋμθ:

γλσυξι ηβσκ (νε�ρνξ ηβσχΰωθι); γλσυξε νεδξβξλόρςβξ (ηΰςΰεννξε, ρκπϋςξε); γλσυΰ� σλθφΰ (ςθυΰ�, αεηλώδνΰ�); γλσυΰ� ρςενΰ (ρολξψνΰ�, αεη ξςβεπρςθι).

Βςξπθχνϋε ηνΰχενθ� βξηνθκΰώς β ρλξβε β πεησλόςΰςε οεπενξρΰ δΰννξγξ νΰθμενξβΰνθ� ρ ξδνξγξ οπεδμεςΰ, δειρςβθ�, �βλενθ�, ρβξιρςβΰ νΰ δπσγθε.

Νΰοπθμεπ, νΰηϋβΰ� χει-λθαξ υΰπΰκςεπ μ�γκθμ^ μϋ κΰκ αϋ ρπΰβνθβΰεμ ρβξιρςβΰ υΰπΰκςεπΰ ρξ ρβξιρςβΰμθ κΰκξγξ-λθαξ μΰςεπθΰλΰ (ρπΰβνθςό: μ�γκθι βξρκ, μ�γκΰ� γλθνΰ) θ οεπενξρθμ ρξξςβεςρςβσώωσώ υΰπΰκςεπθρςθκσ — μ�γκξρςό — ρ ξδνξγξ ξαϊεκςΰ νΰ δπσγθε.

Ηνΰχενθ�, βξηνθκΰώωθε β πεησλόςΰςε οξδξανξγξ οεπενξρΰ, νΰηϋβΰώςρ� οεπενξρνϋμθ. Ξρνξβνξε ζε ηνΰχενθε ρλξβΰ, οπ�μξ θμενσώωεε οπεδμες, δειρςβθε, �βλενθε, ρβξιρςβξ, νΰηϋβΰεςρ� οπ�μϋμ.

�ΰκ, β ρλξβξρξχεςΰνθθ μ�γκθι βξρκ ρλξβξ μ�γκθι σοξςπεαλενξ β ρβξεμ οπ�μξμ ηνΰχενθθ, ΰ β ρλξβξρξχεςΰνθθ μ�γκθι υΰπΰκςεπ —β οεπενξρνξμ. Ρλεδσες θμεςό β βθδσ, χςξ δλθςελόνξε σοξςπεαλενθε ρλξβΰ β οεπενξρνξμ ηνΰχενθθ μξζες οπθβερςθ κ ςξμσ, χςξ ύςξ ηνΰχενθε οεπερςΰνες ξωσωΰςόρ� γξβξπ�ωθμ κΰκ βςξπθχνξε θ κΰκ οεπενξρνξε. Ρβ�ηό εγξ ρ οπ�μϋμ ηνΰχενθεμ ηΰςεμν�εςρ�, θ ξνξ οπθξαπεςΰες οξλνσώ ρΰμξρςξ�ςελόνξρςό, νερξβμερςθμξρςό ρ οεπβθχνϋμ ηνΰχενθεμ ρλξβΰ. Θμεννξ ςΰκξβΰ οπθπξδΰ ηνΰχενθι ρλεδσώωθυ ρλξβ: Πσχκΰ — «οπθροξρξαλενθε δλ� οθρόμΰ»; Νξζκΰ (ρςξλΰ) — «ξδνΰ θη 4-υ ξοξπ οπεδμεςΰ μεαελθ»; Ροθνκΰ (ρςσλΰ) — «χΰρςό σρςπξιρςβΰ δλ� ρθδενθ�»; Οεπξ — «θνρςπσμενς δλ� οθρόμΰ».

�θοϋ οεπενξρνϋυ ηνΰχενθι.

Β ηΰβθρθμξρςθ ξς ςξγξ, οξ κΰκξμσ οπθηνΰκσ οπξθηβξδθςρ� οεπενξρ ηνΰχενθ� ρ ξδνξγξ οπεδμεςΰ νΰ δπσγξι, πΰηλθχΰώς ρλεδσώωθε ςθοϋ οεπενξρνϋυ ηνΰχενθι ρλξβΰ.

1) Οεπενξρ ηνΰχενθι οξ κΰκξμσ-λθαξ ρυξδρςβσ μεζδσ οπεδμεςΰμθ, �βλενθ�μθ. �ΰκθε οεπενξρνϋε ηνΰχενθ� νΰηϋβΰώςρ� μεςΰτξπθχερκθμθ. Μεςΰτξπΰ (ξς γπεχ. Metaphora - οεπενξρ)— ύςξ οεπενξρ νΰηβΰνθ� ρ ξδνξγξ οπεδμεςΰ, δειρςβθ�, ρβξιρςβΰ, �βλενθ� νΰ δπσγθε δειρςβθ�, ρβξιρςβΰ, �βλενθ� νΰ ξρνξβε ρυξδρςβΰ θυ οπθηνΰκξβ (νΰοπθμεπ, τξπμΰ, φβες, τσνκφθ�, πΰροξλξζενθε θ δπ.). Οπθμεπϋ μεςΰτξπθχερκθυ ηνΰχενθι:

ΰ) γξλξβκΰ λσκΰ, γλΰηνξε �αλξκξ — οεπενξρ νΰ ξρνξβΰνθθ ρυξδρςβΰ τξπμϋ οπεδμεςξβ;

α) νξρ λξδκθ, υβξρς οξεηδΰ, ψλ�οκΰ γβξηδ� — οεπενξρ νΰ ξρνξβΰνθθ

ρυξδρςβΰ πΰροξλξζενθ� οπεδμεςξβ;

β) δβξπνθκ (β ηνΰχενθθ «ξχθρςθςελόνξε σρςπξιρςβξ νΰ ρςεκλε ΰβςξμξαθλ�»), ύλεκςπθχερκξε οξλξζενθε, ρςξπξζ (β ηνΰχενθθ «οπθροξρξαλενθε νΰ οξρσδε δλ� σδεπζΰνθ� κθο�ωεγξ μξλξκΰ») — οεπενξρ νΰ ξρνξβΰνθθ ρυξδρςβΰ τσνκφθι οπεδμεςξβ.

Δλ� μνξγθυ μεςΰτξπθχερκθυ οεπενξρνϋυ ηνΰχενθι ρλξβΰ υΰπΰκςεπεν ΰνςπξοξμξπτθημ, ςξ ερςό σοξδξαλενθε ρβξιρςβ ξκπσζΰώωεγξ τθηθχερκξγξ μθπΰ ρβξιρςβΰμ χελξβεκΰ. Ρπΰβνθςε ςΰκθε οπθμεπϋ: ηλξι βεςεπ, πΰβνξδσψνΰ� οπθπξδΰ, δϋυΰνθε βερνϋ, «Πεκΰ θγπΰες» (νΰηβΰνθε πΰρρκΰηΰ Β.Γ.Κξπξλενκξ), οξςξκ αεζθς, βσλκΰν οπξρνσλρ� θ δπ.

Ρ δπσγξι ρςξπξνϋ, νεκξςξπϋε ρβξιρςβΰ θ �βλενθ� νεζθβξι μΰςεπθθ οεπενξρ�ςρ� β μθπ χελξβεκΰ, νΰοπθμεπ: υξλξδνϋι βηγλ�δ, ζελεηνΰ� βξλ�, κΰμεννξε ρεπδφε, ηξλξςξι υΰπΰκςεπ, κξονΰ βξλξρ, κλσαξκ μϋρλει θ δπ.

Μεςΰτξπϋ αϋβΰώς ξαωε�ηϋκξβϋε, κξγδΰ ςξ θλθ θνξε μεςΰτξπθχερκξε ηνΰχενθε ρλξβΰ σοξςπεαλ�εςρ� ψθπξκξ, β πεησλόςΰςε χεγξ ξνξ θηβερςνξ βρεμ γξβξπ�ωθμ νΰ δΰννξμ �ηϋκε (ψλ�οκΰ γβξηδ�, πσκΰβ πεκθ, χεπνΰ� ηΰβθρςό, ζελεηνΰ� βξλ� θ ΐπ-), θ θνδθβθδσΰλόνϋε, ρξηδΰννϋε οθρΰςελεμ θλθ οξύςξμ, υΰπΰκςεπθησώωθε εγξ ρςθλθρςθχερκσώ μΰνεπσ θ νε ρςΰβψθε πΰροπξρςπΰνεννϋμθ. Ρπΰβνθςε, νΰοπθμεπ, μεςΰτξπϋ:

Ρ. ΐ. Ερενθν: κξρςεπ π�αθνϋ κπΰρνξι, αεπεηξβϋι �ηϋκ πξωθ, ρθςεφ νεαΰ, ηΈπνΰ γλΰη θ δπ.;

Α. Λ. Οΰρςεπνΰκ: λΰαθπθνς λθπϋ, κπξβΰβϋε ρλεηϋ ρενς�απ�, ασλκθ τξνΰπει θ οϋψκθ κπϋψ θ δπ.

2) Οεπενξρ νΰηβΰνθ� ρ ξδνξγξ οπεδμεςΰ νΰ δπσγξι νΰ ξρνξβε ρμεζνξρςθ ύςθυ οπεδμεςξβ. �ΰκξι οεπενξρ ηνΰχενθι νΰηϋβΰεςρ� μεςξνθμθει (ξς γπεχ. Metonymia - οεπεθμενξβΰνθε). Μεςξνθμθχερκθε οεπενξρϋ ηνΰχενθ� νεπεδκξ ξαπΰησώςρ� οξ ξοπεδελεννϋμ πεγσλ�πνϋμ ςθ οΰμ:

ΰ) μΰςεπθΰλ — θηδελθε θη ύςξγξ μΰςεπθΰλΰ. Νΰοπθμεπ, ρλξβΰ ηξλξςξ, υπσρςΰλό μξγσς ξαξηνΰχΰςό θηδελθ� θη ύςθυ μΰςεπθΰλξβ (σ νεε β σψΰυ ηξλξςξ; νΰ οξλκΰυ ρολξψνξι υπσρςΰλό);

α) ρξρσδ — ρξδεπζθμξε ρξρσδΰ (ρϊελ δβε ςΰπελκθ, βϋοθλ χΰψκσ);

β) ΰβςξπ — οπξθηβεδενθ� ύςξγξ ΰβςξπΰ (χθςΰώ Οσψκθνΰ, ηνΰώ νΰθησρςό Νεπκΰρξβΰ);

γ) δειρςβθε — ξαϊεκς δειρςβθ� (δειρςβθ�, νΰοπΰβλεννϋε νΰ θηδΰνθε κνθγθ «-> θλλώρςπθπξβΰννξε θηδΰνθε κνθγθ κΰκ ξαϊεκς);

δ) δειρςβθε — πεησλόςΰς δειρςβθ� (ρξξπσζενθε οΰμ�ςνθκΰ — μξνσμενςΰλόνξε ρξξπσζενθε);

ε) δειρςβθε — ρπεδρςβξ θλθ θνρςπσμενς δειρςβθ� (ηΰμΰηκΰ ωελει — ρβεζΰ� ηΰμΰηκΰ, κπεολενθε ρνΰρςει — λϋζνξε κπεολενθε, οεπεδΰχΰ δβθζενθ� — βελξρθοεδνΰ� οεπεδΰχΰ};

ζ) δειρςβθε — μερςξ δειρςβθ� (βϋυξδ θη δξμΰ — ρςξ�ςό σ βϋυξδΰ, ξρςΰ-

νξβκΰ δβθζενθ� — ΰβςξασρνΰ� ξρςΰνξβκΰ);

η) ζθβξςνξε — μευ θλθ μ�ρξ ζθβξςνξγξ (ξυξςνθκ οξιμΰλ λθρσ — ύςξ

κΰκξι μευ, οερεφ θλθ λθρΰ?).

Ξδνθμ θη ρβξεξαπΰηνϋυ βθδξβ μεςξνθμθθ �βλ�εςρ� ρθνεκδξυΰ. Ρθνεκδξυΰ (ξς γπεχ. Sinekdoche — ρξξςνξψενθε) — ροξρξανξρςό ρλξβΰ νΰηϋβΰςό θ χΰρςό χεγξ-λθαξ, θ φελξε. Νΰοπθμεπ, ρλξβΰ λθφξ, πξς, γξλξβΰ, πσκΰ ξαξηνΰχΰώς ρξξςβεςρςβσώωθε χΰρςθ χελξβεχερκξγξ ςελΰ. Νξ κΰζδξε θη νθυ μξζες σοξςπεαλ�ςόρ� δλ� νΰηϋβΰνθ� χελξβεκΰ: οξρςξπξννθμ λθθΰμ βυξδ βξροπεωεν; β ρεμόε ο�ςό πςξβ; Κξλ� — ρβεςλΰ� γξλξβΰ.

Νεκξςξπϋε υΰπΰκςεπνϋε οπθηνΰκθ χελξβεκΰ - αξπξδΰ, ξχκθ, ξδεζδΰ θ δπσγθε χΰρςξ θροξλόησώςρ� δλ� ξαξηνΰχενθ� χελξβεκΰ. Νΰοπθμεπ:

- έι, αξπξδΰ, κσδΰ οσςό δεπζθψό ?

- ί ρςξώ βξς ηΰ ρθνθμ ολΰωξμ...

- έςξ βεπνξ, χςξ δξπξγξ, - βηδϋυΰώς πϋζθε οΰνςΰλξνϋ (Χ.)

Κξνςπξλόνϋε βξοπξρϋ

1. Κΰκξβϋ ςθοϋ λεκρθχερκθυ ηνΰχενθι ρλξβ?

2. Κΰκξβϋ ςθοϋ οεπενξρνϋυ ηνΰχενθι ρλξβ?

�ΕΜΐ Ή 3. ΞΜΞΝΘΜΫ, ΡΘΝΞΝΘΜΫ Θ ΐΝ�ΞΝΘΜΫ Β ΡΞΒΠΕΜΕΝΝΞΜ ΠΣΡΡΚΞΜ ίΗΫΚΕ

Ρβ�ηό ξμξνθμθθ ρ μνξγξηνΰχνξρςόώ

Αξλόψθνρςβξ ρλξβ β πσρρκξμ �ηϋκε μνξγξηνΰχνξ, ςξ ερςό νΰ ξρνξβνξε, οεπβθχνξε ηνΰχενθε ρλξβΰ νΰρλΰθβΰώςρ� βςξπθχνϋε, οεπενξρνϋε ηνΰχενθ�, μεζδσ κξςξπϋμθ βρεγδΰ ρξυπΰν�εςρ� ξοπεδελεννΰ� ρμϋρλξβΰ� (ρεμΰνςθχερκΰ�) αλθηξρςό, ΰ ςΰκζε αλθηξρςό κ οεπβθχνξμσ ηνΰχενθώ. Αλΰγξδΰπ� ύςξι αλθηξρςθ οεπβθχνξε ηνΰχενθε ξαπΰησες βνσςπεννώώ τξπμσ ρλξβΰ. Νΰοπθμεπ:

�θυθι γξλξρ — οεπβθχνξε ηνΰχενθε;

�θυθι υξ& (ρπΰβνθςό: ςθυξυξδ) — βςξπθχνξε ηνΰχενθε.

Ξαωθμ δλ� ύςθυ ρλξβξρξχεςΰνθι ασδες ρλΰαξε οπξ�βλενθε οπθηνΰκΰ (ρςεοενό γπξμκξρςθ <-> ρκξπξρςό οεπεδβθζενθ�). Οπθ ύςξμ, νερμξςπ� νΰ μνξγξηνΰχνξρςό, ρλξβξ οπεδρςΰβλ�ες ρξαξι ρεμΰνςθχερκξε εδθνρςβξ, ςξ ερςό ρξυπΰν�ες βνσςπεννώώ τξπμσ.

Β ςξμ ζε ρλσχΰε, ερλθ σ ξδθνΰκξβξ ηβσχΰωθυ ρλξβ νες αλθηξρςθ μεζδσ ηνΰχενθ�μθ, βξηνθκΰες ξρξαξε λεκρθχερκξε �βλενθε, κξςξπξε νΰηϋβΰεςρ� ξμξνθμθει. Ξμξνθμϋ (ξς γπεχ. Homojos — ξδθνΰκξβϋι, οξδξανϋι θ Onyma - θμ�) ύςξ ρλξβΰ, θμεώωθε ξδθνΰκξβσώ γπΰτθχερκσώ θ τξνεςθχερκσώ τξπμσ (ςξ ερςό ηβσχΰνθε θ νΰοθρΰνθε), νξ πΰηνϋε οξ ηνΰχενθώ. Νΰοπθμεπ:

Λσκ (1) — «πΰρςενθε»;

Λσκ (2) — «οπθροξρξαλενθε δλ� μεςΰνθ� ρςπελ, ξπσζθε»;

Αξπ (1) — «ρξρνξβϋι λερ»; Αξπ (2) — «ρςΰλόνξε ρβεπλξ»; Κλσα (1) — «ργσρςξκ δϋμΰ θλθ οϋλθ»; Κλσα (2) — «σχπεζδενθε κσλόςσπϋ».

Χΰρςξ βξηνθκΰώς ηΰςπσδνενθ� οπθ πΰηλθχενθθ ξμξνθμθθ θ μνξγξηνΰχνξρςθ. Δλ� οπΰβθλόνξγξ πΰηγπΰνθχενθ� ύςθυ λεκρθχερκθυ �βλενθι ρσωερςβσες δβΰ οπθεμΰ.

Οεπβϋι οπθεμ: οπθ μνξγξηνΰχνξρςθ ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋε τξπμϋ ρπΰβνθβΰεμϋυ ρλξβ ασδσς ξδθνΰκξβϋμθ. Νΰοπθμεπ:

Υλεα — ηεπνξ; Υλεα— οπξδσκς οθςΰνθ�.

Χςξ ύςξ — μνξγξηνΰχνξρςό θλθ ξμξνθμθ�? Ξαπΰησεμ οπθλΰγΰςελόνϋε ξς ξδνξγξ θ δπσγξγξ ρλξβΰ:

Υλεανϋε ηΰοΰρϋ (ηΰοΰρϋ ηεπνΰ); Υλεανϋε ηΰοΰρϋ (ηΰοΰρϋ ρσυΰπει).

Ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋε τξπμϋ ρξβεπψεννξ ξδθνΰκξβϋε, ρλεδξβΰςελόνξ, ύςξ ξδνξ ρλξβξ, σοξςπεαλεννξε β πΰηνϋυ λεκρθχερκθυ ηνΰχενθ�υ. Ρπΰβνθμ δπσγθε οπθμεπϋ:

Μθπ — Βρελεννΰ�;

Μθπ — ροξκξιρςβθε, ξςρσςρςβθε βξινϋ. Οξδαεπεμ οπθλΰγΰςελόνϋε κ ύςθμ ρλξβΰμ: 1-ε ρλξβξ: μθπ — βρεμθπνϋι-* 2-ε ρλξβξ: μθπ — μθπνϋι.

Ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋε τξπμϋ πΰηνϋε, ρλεδξβΰςελόνξ, ύςξ δβΰ πΰηνϋυ ρλξβΰ, ςξ ερςό οεπεδ νΰμθ ρλξβΰ-ξμξνθμϋ.

Βςξπξι οπθεμ ηΰκλώχΰεςρ� β ρλεδσώωεμ: οπθ μνξγξηνΰχνξρςθ κ ρπΰβνθβΰεμϋμ ρλξβΰμ μξζνξ οξδξαπΰςό ξδνθ θ ςε ζε ρθνξνθμϋ, ΰ οπθ ξμξνθμθθ ύςξγξ ρδελΰςό νελόη�. Νΰοπθμεπ:_________________________

Χελξβεκ (θδςθ) Χΰρϋ (θδςθ)

Ροεψθςό, ςξπξοθςόρ�

κ ρπΰβνθβΰεμϋμ ρλξβΰμ οξδυξδ�ς ξδνθ θ ςε ζε ρθνξνθμϋ, ρλεδξβΰςελόνξ, ύςξ μνξγξηνΰχνξρςό, ςξ ερςό ξδνξ ρλξβξ

Βρελεννΰ� (μθπ) �θψθνΰ (μθπ)

Ολΰνεςΰ, γΰλΰκςθκΰ

Ροξκξιρςβθε

Μϋ νε μξζεμ οξδξαπΰςό ξδθνΰκξβϋε ρθνξ-

νθμϋ, ρλεδξβΰςελόνξ, ύςξ πΰηνϋε ρλξβΰ.

�θοϋ λεκρθχερκθυ ξμξνθμξβ. Δπσγθε βθδϋ ξμξνθμθθ. Οΰπξνθμϋ.

Λεκρθχερκθε ξμξνθμϋ ξαϊεδθν�ώςρ� β π�δϋ, κΰζδϋι θη κξςξπϋυ βκλώχΰες νε μενεε δβσυ ρλξβ, οπθνΰδλεζΰωθυ κ ξδνξι χΰρςθ πεχθ.

Πΰηλθχΰώς δβΰ ςθοΰ λεκρθχερκθυ ξμξνθμξβ: οξλνϋε θ νεοξλνϋε (χΰρςθχνϋε). Οξλνϋε ξμξνθμϋ — ύςξ ρλξβΰ, κξςξπϋε ρξβοΰδΰώς βξ βρευ γπΰμμΰςθχερκθυ τξπμΰυ, νΰοπθμεπ: Λΰβκΰ (1) — «ρκΰμό�» θ Λΰβκΰ (2) — «νεαξλόψξε οξμεωενθε δλ� ςξπγξβλθ».

έςθ ρλξβΰ βξ βρευ οΰδεζΰυ ασδσς βϋρςσοΰςό β ξδνθυ θ ςευ ζε τξπμΰυ, οπθχεμ ξδθνΰκξβϋμθ ασδσς θ τξπμϋ μνξζερςβεννξγξ χθρλΰ.

Νεοξλνϋε ξμξνθμϋ — ύςξ ρλξβΰ, οπθνΰδλεζΰωθε κ ξδνξι θ ςξι ζε χΰρςθ πεχθ, σ κξςξπϋυ ρθρςεμΰ γπΰμμΰςθχερκθυ τξπμ νε ρξβοΰδΰες οξλνξρςόώ, νΰοπθμεπ:

Οξλκΰ — «σρςπξιρςβξ δλ� υπΰνενθ� χεγξ-λθαξ», μξζες αϋςό β τξπμΰυ εδ. θ μν. χ. (οξλκΰ — οξλκθ, μνξγξ οξλξκ);

Οξλκΰ — «σνθχςξζενθε ρξπν�κξβ» (ξςγλΰγξλόνξε ρσωερςβθςελόνξε, ξαπΰηξβΰννξε ξς γλΰγξλΰ οξλξςό), ρσωερςβσες ςξλόκξ β τξπμε εδ. χ.

Θςΰκ, ξς οεπβξγξ ρλξβΰ ξαπΰησώςρ� τξπμϋ εδθνρςβεννξγξ θ μνξζερςβεννξγξ χθρλΰ, ξς βςξπξγξ ρλξβΰ νεβξημξζνξ ξαπΰηξβΰςό τξπμσ μνξζερςβεννξγξ χθρλΰ.

Κΰκ οξλνϋε, ςΰκ θ χΰρςθχνϋε (νεοξλνϋε) ξμξνθμϋ θησχΰώςρ� λεκρθκξλξγθει. Ξς νθυ ρλεδσες ξςλθχΰςό �βλενθ�, κξςξπϋε λεκρθκξλξγθ� νε θησχΰες, υξς� θ σοξμθνΰες ξ νθυ, ρξοξρςΰβλ�� θυ ρ ξμξνθμΰμθ. Δπσγθμθ ρλξβΰμθ, ξς λεκρθχερκθυ ξμξνθμξβ, θ οξλνϋυ θ χΰρςθχνϋυ, ρλεδσες ξςλθχΰςό δπσγθε βθδϋ ξμξνθμθθ. Β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε ύςθ βθδϋ ξμξνθμθθ οπεδρςΰβλενϋ ρλεδσώωθμ ξαπΰηξμ.

1) Τξνεςθχερκΰ� ξμξνθμθ� — ρξβοΰδενθε ρλξβ ςξλόκξ οξ ηβσχΰνθώ:

Οπσδ — οπσς Βεηςθ — βερςθ Κξδ — κξς

[οπσ'ς] [eVc'iV] [κξ'ς]

�ΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� ξμξτξνΰμθ.

2) Γπΰτθχερκΰ� ξμξνθμθ� — ρξβοΰδενθε ρλξβ ςξλόκξ οξ νΰοθρΰνθώ οπθ ρξυπΰνενθθ πΰηλθχθι β ηβσχΰνθθ:

ηΰ'μξκ (ψςσπμξβΰςό) — ηΰμξ'κ (ηΰκπϋβΰςό); οΰ'πθςό (ξβξωθ) — οΰπθ'ςό (β ξαλΰκΰυ); ΰ'ςλΰρ (γεξγπΰτθχερκθι) — ΰςλΰ'ρ (βθδ ςκΰνθ). �ΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� ξμξγπΰτΰμθ.

3) Μξπτξλξγθχερκθε ξμξνθμϋ — ρξβοΰδενθε ρλξβ, οπθνΰδλεζΰωθυ κ πΰηνϋμ χΰρς�μ πεχθ, β ξδνξι θλθ νερκξλόκθυ γπΰμμΰςθχερκθυ τξπμΰυ: ςπθ (χθρλθςελόνξε) — ςπθ (οξβελθς, νΰκλ. ξς γλΰγξλΰ ςεπεςό);

οεχό (γλΰγξλ β τξπμε θντθνθςθβΰ) — οεχό (ρσω. β Θ.ο.); οπξρςξι (οπθλΰγΰςελόνξε) — οπξρςξι (ρσωερςβθςελόνξε).

�ΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� ξμξτξπμΰμθ.

Ξς ξμξνθμξβ ρλεδσες ξςλθχΰςό εωε ξδθν π�δ ρλξβ, κξςξπϋε νΰηϋβΰώςρ� οΰπξνθμΰμθ. Οΰπξνθμϋ (ξς γπεχ. Para — ξκξλξ θ Onyma — θμ�)— ύςξ ρλξβΰ, αλθηκθε οξ ηβσχΰνθώ θ μξπτεμνξμσ ρςπξενθώ, νξ θμεώωθε πΰηνϋι ρμϋρλ. Ξαϋχνξ οΰπξνθμΰμθ αϋβΰώς ρλξβΰ, ξαπΰηξβΰννϋε ξς ξδνξγξ κξπν�, νξ ρ οξμξωόώ πΰηνϋυ ΰττθκρξβ (ρσττθκρξβ, οπθρςΰβξκ). Νΰοπθμεπ: Νΰδεςό (οΰλόςξ νΰ ρεα�) — ξδεςό (πεαενκΰ);

έκξνξμνϋι (χελξβεκ) — ύκξνξμθχνϋι (πεζθμ) — ύκξνξμθχερκθι (κπθηθρ); έρκΰλΰςξπ (οξδβθζνΰ� λερςνθφΰ) — ύκρκΰβΰςξπ (ηεμλεπξινΰ� μΰψθνΰ); Ηδπΰβθφΰ (ςξρς, οξηδπΰβλενθε) — ηδπΰβνθφΰ (ρΰνΰςξπθι).

Αλθηξρςό οΰπξνθμθχερκθυ ρλξβ οξ ηβσχΰνθώ θ ξαωνξρςό β νθυ κξπν� — ύςξ γλΰβνϋι θρςξχνθκ ξψθαξκ οπθ θυ σοξςπεαλενθθ. Οΰπξνθμϋ θνξγδΰ ρμεψθβΰώςρ� β πεχθ, υξς� ξαξηνΰχΰώς πΰηλθχνϋε �βλενθ�. Νΰοπθμεπ, γξβξπ�ς «ξδελ οΰλόςξ» βμερςξ «νΰδελ οΰλόςξ». Μεζδσ ςεμ γλΰγξλϋ

νΰδεςό θ ξδεςό πΰηλθχΰώςρ� οξ ρμϋρλσ: νΰδεβΰώς χςξ, ΰ ξδεβΰώς κξγξ (νΰδεςό οΰλόςξ, ψΰοκσ, βΰπεζκθ — ξδεςό πεαενκΰ, αξλόνξγξ]. Νΰ ύςξμ οπθμεπε βθδνξ, χςξ οΰπξνθμϋ πΰηλθχΰώςρ� νε ςξλόκξ οξ ρμϋρλσ, νξ θ οξ ρξχεςΰεμξρςθ ρ δπσγθμθ ρλξβΰμθ.

Βξηνθκνξβενθε θ ρςθλθρςθχερκξε θροξλόηξβΰνθε ξμξνθμξβ

Λεκρθχερκθε ξμξνθμϋ βξηνθκΰώς β πεησλόςΰςε πΰηλθχνϋυ οπξφερρξβ, οπξθρυξδ�ωθυ β �ηϋκε. Ξρνξβνϋμθ οπξφερρΰμθ, οπθβξδ�ωθμθ κ οξ�βλενθώ θ πΰηβθςθώ οΰπξνθμθθ, �βλ�ώςρ� ρλεδσώωθε.

1) Ρξβοΰδενθε οξ τξπμε ρλξβΰ θρκξννξ πσρρκξγξ θ ηΰθμρςβξβΰννξγξ: Κλσα (δϋμΰ) — θρκξννξ πσρρκξε ρλξβξ, πξδρςβεννξε ρλξβΰμ κλσαθςόρ�, κλσαξκ, κλσαενό-.,

Κλσα— «σχπεζδενθε», ηΰιμεςε, θη ΰνγλ, �ηϋκΰ.

Απΰκ — (ρσοπσζερςβξ) - θρκξννξ πσρρκξε ρλξβξ, πξδρςβεννξε ρλξβσ

απΰςό;

Απΰκ — «δετεκς β πΰαξςε» — ηΰιμεςε, θη νεμ. �ηϋκΰ.

2) Πεησλόςΰς ρξβοΰδενθ� τξπμ ρλξβ, ηΰθμρςβξβΰννϋυ θη πΰηνϋυ �ηϋκξβ, θλθ θη ξδνξγξ �ηϋκΰ, νξ β πΰηνϋυ ηνΰχενθ� (πεζε — β πΰηνξε βπεμ�):

Πειδ — «νΰαεγ» (ηΰιμεςε, θη ΰνγλ, �ηϋκΰ);

Πειδ — «βξδνξε οπξρςπΰνρςβξ β γΰβΰνθ» (ηΰιμεςε, θη γξλλΰνδρκξγξ �ηϋκΰ). Αΰλκΰ — «ξβπΰγ» (ηΰιμεςε, θη ςώπκρκθυ �ηϋκξβ); Αΰλκΰ — «ςξλρςϋι απσρξκ» (ηΰιμεςε, θη νεμ. �ηϋκΰ). Νξςΰ — «μσηϋκΰλόνϋι ρθμβξλ» θ νξςΰ — «δθολξμΰςθχερκθι δξκσμενς» - ξαΰ ξμξνθμΰ ηΰθμρςβξβΰνϋ θη λΰςθνρκξγξ �ηϋκΰ.

3) Πεησλόςΰς πΰρυξζδενθ� ηνΰχενθι μνξγξηνΰχνξγξ ρλξβΰ β οπξφερρε εγξ θρςξπθχερκξγξ πΰηβθςθ�. Νΰοπθμεπ, ρλξβΰ ηΰβξδ (οπεδοπθ�ςθε) θ ηΰβξδ (χΰρξβΰ� οπσζθνΰ) βξρυξδ�ς κ ξαωεμσ θρςξχνθκσ γλΰγξλσ ηΰβξδθςό, οξςξμσ χςξ ρλξβξ ηΰβξδ (β ηνΰχενθθ «οπξμϋψλεννξε οπεδοπθ�ςθε») οεπβξνΰχΰλόνξ σοξςπεαλ�λξρό β ηνΰχενθθ «ςξ, χςξ σχπεζδενξ, ηΰβεδενξ» (ρπΰβνθςό ρ ηΰβεδενθε).

Ρλξβξ ζθβξς β δπεβνεπσρρκξμ �ηϋκε θμελξ δβΰ ηνΰχενθ�: «ζθηνό» θ «χΰρςό ςελΰ». Θμεννξ β ρςΰπξμ (ΰπυΰθχνξμ) ηνΰχενθθ ύςξ ρλξβξ ρξυπΰνθλξρό β βϋπΰζενθθ «Ρπΰζΰςόρ� νε νΰ ζθβξς, ΰ νΰ ρμεπςό».

4) Πεησλόςΰς μξπτξλξγθχερκθυ θ τξνεςθχερκθυ οπξφερρξβ, οπξθρυξδ�ωθυ β �ηϋκε, θλθ θημενενθι β ξπτξγπΰτθθ ρλξβ, νΰοπθμεπ:

ρλξβξ λσκ β ηνΰχενθθ «πΰρςενθε» β δπεβνεπσρρκξμ �ηϋκε θμελξ τξπμσ λξσκ, ΰ ρλξβξ λσκ β ηνΰχενθθ «ξπσζθε» — τξπμσ λΖκϊ (Ζ — ασκβΰ «ώρ αξλόψξι»);

Ρλξβξ μθπ βολξςό δξ ξπτξγπΰτθχερκξι πετξπμϋ 1918 γ. β ηνΰχενθθ «βρελεννΰ�» οθρΰλξρό χεπεη Θ βξρόμεπθχνξε (ύςΰ ασκβΰ ξαξηνΰχΰλΰ β ΰλτΰβθςε φθτπσ 8), ΰ ρλξβξ μθπ β ηνΰχενθθ «οξκξι» οθρΰλξρό χεπεη I ( i ) δερ�ςεπθχνξε (ύςΰ ασκβΰ ξαξηνΰχΰλΰ β ΰλτΰβθςε φθτπσ 10). Θμεννξ β ύςξμ ηνΰχενθθ ρλξβξ μθπ σοξςπεαλενξ β νΰηβΰνθθ πξμΰνΰ-ύοξοεθ Λ. Ν. �ξλρςξγξ «Βξινΰ θ Mtp».

Ξμξνθμθ� θροξλόησεςρ� δλ� οπθδΰνθ� ύκροπερρθβνξρςθ ςεκρςσ, β

οεπβσώ ξχεπεδό — υσδξζερςβεννξμσ. Ξδθν θη νΰθαξλεε πΰροπξρςπΰνεννϋυ οπθεμξβ, ρςπξ�ωθυρ� νΰ θροξλόηξβΰνθθ μνξγξηνΰχνξρςθ θ ξμξνθμθθ — κΰλΰμασπ, ςξ ερςό θγπΰ ρλξβ. Κΰκ οπΰβθλξ, κΰλΰμασπ �βλ�εςρ� ρπεδρςβξμ ρξηδΰνθ� ώμξπΰ θ ρΰςθπϋ, ςΰκ κΰκ β κΰλΰμασπε βξηνθκΰες δβσρμϋρλεννξρςό βϋρκΰηϋβΰνθ� β πεησλόςΰςε ρξεδθνενθ� β ξδνξμ ρλξβε νερκξλόκθυ ηνΰχενθι, ΰ ςΰκζε ξαϋγπϋβΰνθ� ρλξβ ρ πΰηνϋμθ ηνΰχενθ�μθ, νΰοπθμεπ:

έςξ κςξ ρςπελξι θη λσκΰ

Οξδρςπελθλ γξλξβκσ λσκΰ ? (νεοξλνϋε ξμξνθμϋ) ί — νθ ρλξβΰ, � νεμξι,

�ξχνξ βϋρςπελ αϋλ νε μξι (ξμξτξνϋ [ν'θ^ύμξ'ι] ) Βξς ύςξι ξβρ�νκθ νε υξχεςρ� κθρκε, Βξς ύςξι ξβρ�νκθ, κξςξπΰ� β μθρκε. Κΰκξι ζε ξβρ�νκθ ξνΰ ηΰυξςελΰ ?

Νε ςξι λθ, χςξ μθμξ ξκνΰ οπξλεςελΰ ? (νεοξλνϋε ξμξνθμϋ ξβρ�νκΰ — «κΰψΰ θη ξβρΰ» θ ξβρ�νκΰ «οςθδΰ»).

Ρθνξνθμϋ θ θυ ςθοϋ

3. 4. Β φενςπε λεκρθχερκξι ρθρςεμϋ νΰυξδ�ςρ� μνξγξηνΰχνϋε ρλξβΰ. Κ ύςξι γπσοοε ρ ξδνξι ρςξπξνϋ οπθμϋκΰώς ξμξνθμϋ, ΰ ρ δπσγξι ρςξπξνϋ — ρθνξνθμϋ, ςξ ερςό ρθνξνθμθ� — �βλενθε οπξςθβξοξλξζνξε ξμξνθμθθ, νξ ςξζε ρβ�ηΰννξε ρ μνξγξηνΰχνξρςόώ.

Ρθνξνθμϋ (ξς γπεχ. Synonimos - ξδνξθμεννξρςό) — ρλξβΰ, οπθνΰδλεζΰωθε κ ξδνξι θ ςξι ζε χΰρςθ πεχθ, κξςξπϋε ηβσχΰς θ οθψσςρ� οξ-πΰηνξμσ, ΰ οξ ρμϋρλσ ςξζδερςβεννϋ θλθ ξχενό αλθηκθ, νΰοπθμεπ: Μθγ — μξμενς (ρσωερςβθςελόνϋε); Απΰνθςό —πσγΰςό (γλΰγξλϋ); Ξγπξμνϋι — γπξμΰδνϋι (οπθλΰγΰςελόνϋε); Νΰοπΰρνξ — ηπ� (νΰπεχθ�); Βξηλε — ξκξλξ (οπεδλξγθ).

Β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε πΰηλθχΰώςρ� ρλεδσώωθε γπσοοϋ ρθνξνθμξβ:

1) Ρεμΰνςθχερκθε (θδεξγπΰτθχερκθε) ρθνξνθμϋ, κξςξπϋε πΰηλθχΰώςρ� ξςςενκξμ ηνΰχενθ�:

Μξλξδξρςό — ώνξρςό (ώνξρςό — οεπβϋι ύςΰο μξλξδξρςθ);

Κπΰρνϋι — ΰλϋι — οσνφξβϋι (ξαωθι ρμϋρλ ύςθυ ρλξβ ξδθνΰκξβ, νξ κπΰρνϋι — ύςξ φβες κπξβθ, ΰλϋι — αξλεε ρβεςλϋι, οσνφξβϋι — αξλεε ςεμνϋι).

2) Ρςθλθρςθχερκθε ρθνξνθμϋ, κξςξπϋε θμεώς πΰηνσώ ρτεπσ σοξςπεαλενθ� θλθ πΰηλθχνσώ ρςθλθρςθχερκσώ ξκπΰρκσ, νξ ξαξηνΰχΰώς ξδνξ θ ςξ ζε �βλενθε δειρςβθςελόνξρςθ:

Λ.ξα (νειςπΰλόνξε) — χελξ (βξηβϋψεννξ-οξύςθχερκξε);

Ξςπϋβξκ (νειςπΰλόνξε) — τπΰγμενς (κνθζνξε);

Ξςπεηΰςό (νειςπΰλόνξε) — ξςυβΰςθςό, ξςς�οΰςό (οπξρςξπεχθε).

3) Ρεμΰνςθκξ-ρςθλθρςθχερκθε ρθνξνθμϋ πΰηλθχΰώςρ� λεκρθχερκθμθ ηνΰχενθ�μθ θ ρςθλθρςθχερκξι ξκπΰρκξι:

ρεπδθςόρ� (νειςπΰλόνξε)

Τ ηλθςόρ� (πΰηγξβξπνξε, ςξ ερςό ρεπδθςόρ� β ηνΰχθςελόνξι ρςεοενθ) 4- αερθςόρ� (πΰηγξβξπνξε, ρεπδθςόρ� β ξχενό ρθλόνξι ρςεοενθ) ρεπχΰςό (οπξρςξπεχθε, ρεπδθςόρ� νεηνΰχθςελόνξ).

4) Ξρξασώ γπσοοσ ρξρςΰβλ�ώς ςΰκ νΰηϋβΰεμϋε ΰαρξλώςνϋε ρθνξνθμϋ (δσαλεςϋ). έςξ ρλξβΰ, νε θμεώωθε νθ ρεμΰνςθχερκθυ, νθ ρςθλθρςθχερκθυ πΰηλθχθι:

Β ςεχενθε = β οπξδξλζενθε (οπεδλξγθ);

Λθνγβθρςθκΰ = �ηϋκξηνΰνθε = �ηϋκξβεδενθε (ρσωερςβθςελόνϋε).

Ρλξβ-δσαλεςξβ β πσρρκξμ �ηϋκε νεμνξγξ. Κΰκ οπΰβθλξ, β οπξφερρε θρςξπθχερκξγξ πΰηβθςθ� οξδξανϋε ρλξβΰ θλθ νΰχθνΰώς πΰηλθχΰςόρ� οξ ρμϋρλσ, ςξ ερςό ρςΰνξβ�ςρ� ρεμΰνςθχερκθμθ ρθνξνθμΰμθ, θλθ θημεν�εςρ� θυ ρςθλθρςθχερκΰ� ξκπΰρκΰ θ ρτεπΰ σοξςπεαλενθ�. Νΰοπθμεπ:

ΐηασκΰ = ΰλτΰβθς; Ηΰαΰρςξβκΰ = ρςΰχκΰ; Ρΰμξλες = ΰύπξολΰν,

Ξς ξαωε�ηϋκξβϋυ ρθνξνθμξβ νεξαυξδθμξ ξςλθχΰςό κξνςεκρςσΰλόνϋε ρθνξνθμϋ (θνξγδΰ θυ νΰηϋβΰώς θνδθβθδσΰλόνξ-ΰβςξπρκθμθ).

Κξνςεκρςσΰλόνϋε ρθνξνθμϋ — ύςξ ρλξβΰ, ραλθζενθε κξςξπϋυ οξ ηνΰχενθώ οπξθρυξδθς λθψό β σρλξβθ�υ ξοπεδελεννξγξ κξνςεκρςΰ, οπθχεμ ηΰ οπεδελΰμθ ύςξγξ κξνςεκρςΰ ξνθ νε �βλ�ώςρ� ρθνξνθμΰμθ. Κξνςεκρςσΰλόνϋε ρθνξνθμϋ, κΰκ οπΰβθλξ, ύκροπερρθβνξ ξκπΰψενϋ, ςΰκ κΰκ ξρνξβνΰ� θυ ηΰδΰχΰ — νε νΰηϋβΰνθε �βλενθ�, ΰ εγξ υΰπΰκςεπθρςθκΰ. Νΰοπθμεπ, ξχενό αξγΰς κξνςεκρςσΰλόνϋμθ ρθνξνθμΰμθ γλΰγξλ γξβξπθςό (ρκΰηΰςό): Μΰπό� Κθπθλλξβνΰ ρϋοΰλΰ οπξ αλθηκθυ, ξν μξλχΰλ (Ψθςγγκ.) Δεδσ νθκςξ νε βεπθλ. Λΰζε ρεπδθςϋε ρςΰπσυθ ψΰμκΰλθ, χςξ σ χεπςει ξςπξδ�ρό νε αϋλξ κλώβξβ (Οΰσρς.)

Ρθνξνθμθχερκθι π�δ. Ρβ�ηό ρθνξνθμθθ ρ μνξγξηνΰχνξρςόώ

Ρθνξνθμθχνϋε ρλξβΰ μξγσς ξαπΰηξβϋβΰςό ρθνξνθμθχερκθι π�δ, ςξ ερςό ξαϊεδθνενθε αλθηκθυ οξ ηνΰχενθώ ρλξβ, οπθ ύςξμ β ρθνξνθμθχερκξμ π�δσ βρεγδΰ ερςό γλΰβνξε, ρςεπζνεβξε ρλξβξ, κξςξπξε ξαλΰδΰες ξαωθμ ηνΰχενθεμ, νειςπΰλόνξ οξ ρςθλθρςθχερκξι ξκπΰρκε θ βυξδθς β ξαωεσοξςπεαθςελόνϋι ολΰρς λεκρθκθ. Ρςεπζνεβξε ρλξβξ βρεγδΰ ρςξθς β νΰχΰλε ρθνξνθμθχερκξγξ π�δΰ θ νΰηϋβΰεςρ� δξμθνΰνςξι (ξς λΰς. Domi-nans - γξροξδρςβσώωθι). �ΰκξβ, νΰοπθμεπ, γλΰγξλ σοΰρςό ρπεδθ ρθνξνθμθχνϋυ εμσ ρλξβ:

Σοΰρςό, ρβΰλθςόρ�, ασυνσςόρ�, ψλεονσςόρ�, απ�κνσςόρ�, γπξυνσςόρ�, υλξονσςόρ�, οξλεςεςό,συνσςόρ�, ηΰγπεμεςό θ δπ.

�ΰκζε κΰκ θ ξμξνθμϋ, ρθνξνθμϋ ρβ�ηΰνϋ ρ �βλενθεμ μνξγξηνΰχνξρςθ ρλεδσώωθμ ξαπΰηξμ: μνξγξηνΰχνξε ρλξβξ μξζες βυξδθςό β πΰηνϋε ρθνξνθμθχερκθε π�δϋ. Ρθνξνθμϋ οξμξγΰώς οξκΰηΰςό πΰηνθφσ β ξςςεν-

κΰυ ηνΰχενθ� μνξγξηνΰχνξγξ ρλξβΰ:

ΡΒΕΖΘΙ

— > ρβεζΰ� πϋαΰ (νεθροξπχεννΰ�)

—> ρβεζθι υλεα (μ�γκθι)

— > ρβεζΰ� γΰηεςΰ (ρεγξδν�ψν��)

— > ρβεζεε αελόε (χθρςξε)

-> ρβεζθι βεςεπ (οπξυλΰδνϋι)

— >• ρβεζθι χελξβεκ (νξβϋι)

Βξηνθκνξβενθε θ ρςθλθρςθχερκΰ� πξλό ρθνξνθμξβ

Ρθνξνθμϋ βξηνθκΰώς β πεησλόςΰςε πΰηλθχνϋυ οπξφερρξβ, οπξςεκΰώωθυ β �ηϋκε. Γλΰβνϋμθ θη νθυ �βλ�ώςρ�:

1) «Πΰρωεολενθε» ξδνξγξ λεκρθχερκξγξ ηνΰχενθ� ρλξβΰ νΰ δβΰ θ αξλεε, ςξ ερςό οπεβπΰωενθε ξδνξηνΰχνξγξ ρλξβΰ β νξβξε, μνξγξηνΰχνξε ρλξβξ. Οπθ ύςξμ πΰηβθβψθερ� νξβϋε ηνΰχενθ� μξγσς ρθνξνθμθηθπξβΰςόρ� ρξ ηνΰχενθ�μθ δπσγθυ ρλξβ, ρσωερςβσώωθυ β δΰννξμ �ηϋκε. �ΰκ, β οξρλεπεβξλώφθξννξε βπεμ� σ ρλξβΰ οπξρλξικΰ^ οξμθμξ οπ�μξγξ ηνΰχενθ� «ςξνκθι ρλξι, οξλξρκΰ μεζδσ ρλξ�μθ χεγξ-νθασδό» (οπξρλξικΰ κπεμΰ β ςξπςε)., πΰηβθλξρό οεπενξρνξε ηνΰχενθε — «ξαωερςβεννΰ� γπσοοΰ, χΰρςό ξαωερςβΰ, ξπγΰνθηΰφθθ». Β ύςξμ νξβξμ ηνΰχενθθ ρλξβξ οπξρλξικΰ βρςσοθλξ β ρθνξνθμθχερκθε ξςνξψενθ� ρξ ρλξβΰμθ γπσοοΰ, ρλξι.

2) Πΰρυξζδενθε πΰηνϋυ ηνΰχενθι ξδνξγξ θ ςξγξ ζε ρλξβΰ, οπθβξδ�ωεε κ οξςεπε ρεμΰνςθχερκξι ρβ�ηθ μεζδσ νθμθ. Β πεησλόςΰςε σ κΰζδξγξ θη βξηνθκΰώωθυ ςΰκθμ οσςεμ ξμξνθμξβ οξ�βλ�ώςρ� ρβξθ ρξαρςβεννϋε ρθνξνθμθχερκθε π�δϋ. �ΰκ, οπθλΰγΰςελόνξε λθυξι, σζε β δπεβνεπσρρκξμ �ηϋκε θμεβψεε νερκξλόκξ ηνΰχενθι, οξρςεοεννξ ρςΰλξ ξαξηνΰχΰςό δβΰ ρξβεπψεννξ πΰηλθχνϋυ κΰχερςβΰ:

ΰ) «ολξυξι, ςπσδνϋι, ξοΰρνϋι» (λθυΰ� γξδθνΰ);

α) «ρμελϋι, ρΰμξξςβεπζεννϋι» (λθυξι κΰβΰλεπθρς). Βξηνθκψθε ςΰκθμ ξαπΰηξμ ξμξνθμϋ λθυξι (1) θ λθυξι (2) βυξδ�ς β

πΰηνϋε ρθνξνθμθχερκθε π�δϋ:

Λθυξι (1) — ηλξι, ς�ζκθι;

Λθυξι (2) — ρμελϋι,σδΰλξι, μξλξδεφκθι.

3) Ηΰθμρςβξβΰνθε θνξ�ηϋχνϋυ ρλξβ, αλθηκθυ οξ ρμϋρλσ κ θρκξννϋμ ρλξβΰμ πσρρκξγξ �ηϋκΰ, β πεησλόςΰςε χεγξ μξγσς βξηνθκΰςό ρθνξνθμθχερκθε π�δϋ θ οΰπϋ ρλξβ:

Ξαλΰρςό — ρτεπΰ; Βρεξαωθι — γλξαΰλόνϋι; Οπεδβΰπθςελόνϋι — οπεβενςθβνϋι; Οπεξαλΰδΰςό — οπεβΰλθπξβΰςό.

4) Οξ�βλενθε ρθνξνθμθχερκθυ οΰπ β πεησλόςΰςε ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋυ οπξφερρξβ, οξρςξ�ννξ οπξςεκΰώωθυ β �ηϋκε:

Κξοΰνθε — κξοκΰ; Οθλξςθπξβΰνθε — οθλξςΰζ; Υπξνξμεςπθπξβΰνθε — υπξνξμεςπΰζ;

Γπΰνενθε — ξγπΰνκΰ; Ξρνΰωενθε — ξρνΰρςκΰ.

Ρθνξνθμϋ — ύςξ αξγΰςρςβξ �ηϋκΰ. Ρθνξνθμϋ σοξςπεαλ�ώςρ� β �ηϋκε ρξ ρλεδσώωθμθ φελ�μθ: 1 )Δλ� σςξχνενθ� μϋρλθ;

2) Δλ� βϋδελενθ� νΰθαξλεε βΰζνϋυ ρμϋρλξβϋυ ξςςενκξβ;

3) Δλ� οξβϋψενθ� ξαπΰηνξρςθ θ υσδξζερςβεννξι θηξαπΰηθςελόνξρςθ πεχθ;

4) Δλ� θηαεζΰνθ� β πεχθ οξβςξπξβ, νεςξχνξρςει, ρμεψενθ� ρλξβ θη πΰηνϋυ ρςθλει, �ηϋκξβϋυ ψςΰμοξβ θ δπσγθυ ρςθλθρςθχερκθυ ξψθαξκ.

Ρπΰβνθςε, νΰοπθμεπ, ρθνξνθμϋ αξι θ αθςβΰ β οπθβεδεννξμ ξςπϋβκε:

Ρξτό� πΰρρκΰηϋβΰλΰ ξ βρεμθπνξμ αξε νΰπξδΰ ηΰ οπΰβξ νΰ ζθηνό, ξ δΰβνθυ αθςβΰυ κπερςό�ν Γεπμΰνθθ (Μ.Γ.)

Ξδνθμ θη νΰθαξλεε πΰροπξρςπΰνεννϋυ οπθεμξβ θροξλόηξβΰνθ� ρθνξνθμξβ �βλ�εςρ� ςΰκ νΰηϋβΰεμξε νΰνθηϋβΰνθε ρθνξνθμξβ. έςξς οπθεμ θροξλόησεςρ� οπθ μΰκρθμΰλόνξι δεςΰλθηΰφθθ β οπξφερρε ξοθρΰνθ� �βλενθ�, ΰ νεπεδκξ θ δλ� ρξηδΰνθ� γπΰδΰφθθ:

Κΰκξε ζε ξνξ (μξπε) ρεπξε ? Ξνξ λΰησπνξε, αθπώηξβξε, θησμπσδνξε, γξλσαξε, βΰρθλόκξβξε \ Ξνξ — ρθνεε-οπερθνεε\ Ρΰμξε ρθνεε νΰ ρβεγε\ (Α. Ηΰυξδεπ)

Ρθνξνθμϋ �βλ�ώςρ� ξρνξβξι δλ� ρξηδΰνθ� ΰνςθςεηϋ — ρςθλθρςθχερκξγξ οπθεμΰ κξνςπΰρςΰ, οπξςθβξοξρςΰβλενθ�. Βξς κΰκ, νΰοπθμεπ, ρθνξνθμθχερκθε φεοξχκθ γπ�δσωεε — ασδσωεε, γπ�δσωθι — ηΰβςπΰψνθι; ζΰλξκ — νθχςξζεν θροξλόηξβΰνϋ β ρλεδσώωθυ ξςπϋβκΰυ:

ΐ μϋ νΰηϋβΰεμ γπ�δσωθμ ασδσωεε, βεδό γπ�δσωθι δενό — νε ηΰβςπΰψνθι δενό (Α.Ρλσφκθι)

Ξςκπξβεννξε οπεηπενθε κ ρεαε ! Ζΰλξκ ςξς, κςξ εγξ θροϋςϋβΰες ρλθψκξμ χΰρςξ. Νθχςξζεν ςξς, κςξ νθ πΰησ β ζθηνθ εγξ νε οεπεζθβΰλ (Β.�ενδπ�κξβ)

ΐνςξνθμϋ θ θυ ςθοϋ. Ρβ�ηό ρ μνξγξηνΰχνξρςόώ, ρςθλθρςθχερκΰ�

πξλό ΰνςξνθμξβ

Κπξμε ρθνξνθμξβ θ ξμξνθμξβ ρ μνξγξηνΰχνξρςόώ ρβ�ηΰνΰ ΰνςξνθμθ�. Λεκρθχερκθε ΰνςξνθμϋ (ξς γπεχ. Anti — οπξςθβ, Onyma θμ�) — ύςξ ρλξβΰ, οπξςθβξοξλξζνϋε οξ ηνΰχενθώ. ΐνςξνθμθ� ρςπξθςρ� νΰ οπξςθβξοξρςΰβλενθθ ρξξςνξρθςελόνϋυ οξν�ςθι:

δπσγ — βπΰγ, γξπόκθι — ρλΰδκθι, λεγκξ — ςπσδνξ θ δπ.

ΐνςξνθμθχερκθι π�δ ρξρςΰβλ�ώς ρλξβΰ, οπθνΰδλεζΰωθε κ ξδνξι θ ςξι ζε χΰρςθ πεχθ. Β ΰνςξνθμθχερκθε ξςνξψενθ� βρςσοΰώς κΰκ ηνΰμενΰςελόνϋε χΰρςθ πεχθ (ρσωερςβθςελόνϋε, γλΰγξλϋ, οπθλΰγΰςελόνϋε θ δπ.), ςΰκ θ ρλσζεανϋε (νΰοπθμεπ, οπεδλξγθ: β — θη, νΰδ — οξδ, ρ — αεη θ Δπ.)- Ξδνΰκξ β ΰνςξνθμθχερκθε ξςνξψενθ� βρςσοΰώς ςξλόκξ ςε ρλξβΰ, β λεκρθχερκξμ ηνΰχενθθ κξςξπϋυ θμεεςρ� ρλεδσώωθε ξςςενκθ κΰχερςβΰ:

1) πΰημεπ, φβες, βκσρ: αξλόψξι — μΰλενόκθι, αελϋι — χεπνϋι, ς�ζελϋι — λεγκθι;

2) ύμξφθξνΰλόνξε ρξρςξ�νθε: λώαξβό — νενΰβθρςό;

3) ύμξφθξνΰλόνξε δειρςβθε: ξγξπχΰςόρ� —πΰδξβΰςόρ�.

�ΰκζε β ΰνςξνθμθχερκθε ρβ�ηθ ρςσοΰώς ρλξβΰ, κξςξπϋε ξαξηνΰχΰ-

ώς βπεμεννϋε θ οπξρςπΰνρςβεννϋε ξςνξψενθ�:

βχεπΰ — ρεγξδν�, βοεπεδθ — ρηΰδθ, ςΰμ — ηδερό, βξρςξκ — ηΰοΰδ, ρεβεπ — ώγ θ δπ.

Ρλξβΰ ρ κξνκπεςνξ-οπεδμεςνϋμ ηνΰχενθεμ, σοξςπεαλεννϋε β οπ�μξμ, ΰ νε β οεπενξρνξμ ηνΰχενθθ (βεπαλώδ, δξμ, ρςξ� θ δπ.), νεροξρξανϋ θμεςό ΰνςξνθμϋ. Νε θμεώς ΰνςξνθμξβ θμενΰ ρξαρςβεννϋε, θμενΰ χθρ λθςελόνϋε, αξλόψθνρςβξ μερςξθμενθι.

Οξ ρςπσκςσπε ΰνςξνθμϋ δελ�ςρ� νΰ δβε ξρνξβνϋε γπσοοϋ:

1) Ξδνξκξπεννϋε ΰνςξνθμϋ:

Σδΰχΰ — νεσδΰχΰ; Δε�ςελόνϋι — αεηδε�ςελόνϋι; Οπθυξδθςό —συξδθςό θ δπ.

2) Πΰηνξκξπεννϋε ΰνςξνθμϋ:

Νθωεςΰ —πξρκξψό; ΐκςθβνϋι — οΰρρθβνϋι; Ξαβθν�ςό — ηΰωθωΰςό; Νϋνχε - ηΰβςπΰ θ δπ.

ΐνςξνθμθ� ςερνξ ρβ�ηΰνΰ ρ οξλθρεμθει θ ρθνξνθμθει. Μνξγξηνΰχνξε ρλξβξ ροξρξανξ βυξδθςό β πΰηνϋε ΰνςξνθμθχερκθε π�δϋ:

ΟΣΡ�ΞΙ

— > οσρςξι οξπςτελό (οξλνϋι)

— > οσρςξι χελξβεκ (ρξδεπζΰςελόνϋι)

— > οσρςξι ρλσυ (ξαξρνξβΰννϋι)

— > οσρςξε δελξ (ρεπόεηνξε)

Β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε ρσωερςβσώς θ κξνςεκρςσΰλόνϋε ΰνςξνθμϋ, κξςξπϋε βϋρςσοΰώς β ΰνςξνθμθχερκθε ξςνξψενθ� ςξλόκξ β σρλξβθ�υ ξοπεδελεννξγξ κξνςεκρςΰ. ΐνςξνθμϋ ύςξγξ βθδΰ μξγσς θμεςό πΰηνϋε γπΰμμΰςθχερκθε τξπμϋ, οπθνΰδλεζΰ κ ξδνξι χΰρςθ πεχθ, θλθ ξςνξρθςόρ� κ πΰηνϋμ χΰρς�μ πεχθ, πΰηλθχΰ�ρό οπθ ύςξμ ρςθλθρςθχερκθ. Β ρλξβΰπ�υ ύςθ ρςθλθρςθχερκθε πΰηλθχθ� νε ξςπΰζενϋ, νΰοπθμεπ:

.. .ί γλσοΰ�, ΰ ςϋσμεν, ζθβξι, ΰ � ξρςξλαενελΰ� (Μ. Φβεςΰεβΰ)

ΐνςξνθμθ� λεζθς β ξρνξβε ξκρώμξπξνΰ — ρξεδθνενθ� ρλξβ (χΰωε βρεγξ οπθλΰγΰςελόνξγξ θ ρσωερςβθςελόνξγξ), οπξςθβξοξλξζνϋυ οξ ρμϋρλσ, νΰοπθμεπ:

Β ρβεζεμ βξηδσυε οΰυλξ γξπόκξι ρλΰδξρςόώ ξρεννεγξ σςπΰ (Θ.Ασνθν) Θ νε � ρσμΰ ρξψελ, ΰ ςϋ ξκΰηϋβΰεψόρ� σμνϋμ δσπΰκξμ (Μ.Ψξλξυξβ)

Τσνκφθξνΰλόνξε θροξλόηξβΰνθε θ ύκροπερρθβνϋε βξημξζνξρςθ ΰνςξνθμξβ πΰηνξξαπΰηνϋ. ΐνςξνθμϋ χΰωε βρεγξ θροξλόησώςρ� β ςεκρςε οξοΰπνξ, βϋπΰζΰ� ρΰμϋε πΰηνξξαπΰηνϋε ξςςενκθ ηνΰχενθι θ ρμϋρλΰ — ρξοξρςΰβλενθε, οπξςθβξοξρςΰβλενθε θ ς. δ. Νΰοπθμεπ:

Ρλξβΰ σμεώς ολΰκΰςό θ ρμε�ςόρ�,

Οπθκΰηϋβΰςό, μξλθςό θ ηΰκλθνΰςό (Α.Οΰρςεπνΰκ)

Ρ ύςθμθ ζε φελ�μθ ΰνςξνθμϋ θροξλόησώςρ� βξ μνξγθυ οξρλξβθφΰυ θ οξγξβξπκΰυ πσρρκξγξ τξλόκλξπΰ:

10 Γδε -σμνξμσ γξπε, δσπΰκσ βερελόε;

«^ '"------ --ff - J_ ^f \ΓΥ * ""C^*

Υξπξψΰ βεπεβκΰ δλθννΰ�, ΰ πεχό κξπξςκΰ�; Ξς δξαπξγξ νε αεγΰι, ΰ υσδξγξ νε δελΰι.

ΐνςθςεηΰ (ςξ ερςό κξνςεκρςσΰλόνξε οπξςθβξοξρςΰβλενθε) ρξηδΰεςρ� νε ςξλόκξ ρ οξμξωόώ ρθνξνθμξβ, νξ θ ρ οξμξωόώ ΰνςξνθμξβ. Νΰοπθμεπ, ΰνςξνθμϋ θροξλόησώςρ� β νΰηβΰνθ�υ λθςεπΰςσπνϋυ οπξθηβεδενθι, σκΰηϋβΰ� νΰ ςξ, χςξ ρςπσκςσπνξι ξρνξβξι οπξθηβεδενθ� �βλ�εςρ� οπξςθβξοξρςΰβλενθε — ΰνςθςεηΰ β ψθπξκξμ ρμϋρλε ρλξβΰ, βολεςεννΰ� β ςκΰνό οξβερςβξβΰνθ�:

Πξμΰν-ύοξοε� «Βξθνΰ θ μθπ» Λ. Ν. �ξλρςξγξ;

Πξμΰν «Ζθβϋε θ μεπςβϋε» Κ. Μ. Ρθμξνξβΰ;

Οξβερςό «Δνθ θ νξχθ» Κ. Μ. Ρθμξνξβΰ.

Κξνςπξλόνϋε βξοπξρϋ

1. Κΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώς ξμξνθμΰμθ ? Β χεμ ξςλθχθε ξμξνθμθθ ξς οξλθρεμθθ ?

2. Οπθβεδθςε οπθμεπϋ ξμξτξπμ, ξμξτξνξβ, ξμξγπΰτξβ. Χεμ ξνθ ξςλθχΰώςρ� ξς λεκρθχερκθυ ξμξνθμξβ ?

3. Κΰκξβϋ θρςξχνθκθ θ οπθχθνϋ βξηνθκνξβενθ� ξμξνθμξβ ?

4. Οπθβεδθςε οπθμεπϋ θροξλόηξβΰνθ� ξμξνθμξβ β υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπε.

5. Κΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� οΰπξνθμΰμθ ?

6. Κΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� ρθνξνθμΰμθ ?

7. Ξυΰπΰκςεπθησιςε ξρνξβνϋε πΰηνξβθδνξρςθ ρθνξνθμξβ.

8. Κΰκξβϋ θρςξχνθκθ θ οπθχθνϋ βξηνθκνξβενθ� ρθνξνθμξβ ?

9. Κΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� ΰνςξνθμΰμθ ?

10. Οπθβεδθςε οπθμεπ θροξλόηξβΰνθ� ρθνξνθμξβ θ ΰνςξνθμξβ β πεχθ.

�ΕΜΐ Ή 4. ΛΕΚΡΘΚΐ ΠΣΡΡΚΞΓΞ ίΗΫΚΐ Ρ �ΞΧΚΘ ΗΠΕΝΘί ΟΠΞΘΡΥΞΖΔΕΝΘί

Θρκξννξ πσρρκΰ� λεκρθκΰ

Τξπμθπξβΰνθε ρλξβΰπνξγξ ρξρςΰβΰ πσρρκξγξ �ηϋκΰ — οπξφερρ δλθςελόνϋι θ ρλξζνϋι. Ρ ςξχκθ ηπενθ� οπξθρυξζδενθ� β πσρρκξμ �ηϋκε μξζνξ βϋδελθςό δβΰ λεκρθχερκθυ ολΰρςΰ:

1) θρκξννξ πσρρκσώ λεκρθκσ;

2) ηΰθμρςβξβΰννσώ λεκρθκσ.

Πΰρρμξςπθμ ρςπσκςσπσ κΰζδξγξ θη ολΰρςξβ αξλεε οξδπξανξ. 1) Β ρξξςβεςρςβθθ ρ γενεΰλξγθχερκξι κλΰρρθτθκΰφθει �ηϋκξβ πσρρκθι �ηϋκ ξςνξρθςρ� κ θνδξεβπξοειρκξι ρεμόε �ηϋκξβ θ βυξδθς β βξρςξχνξρλΰβ�νρκσώ γπσοοσ ρλΰβ�νρκξι ρεμόθ �ηϋκξβ. Β πσρρκξμ �ηϋκε μξζνξ βϋδελθςό πΰηλθχνϋε οξ οπξθρυξζδενθώ θ βπεμενθ οξ�βλενθ� ρλεδσώωθε ολΰρςϋ θρκξννξ πσρρκξι λεκρθκθ:

1) θνδξεβπξοειρκθι;

2) ξαωερλΰβ�νρκθι;

3) βξρςξχνξρλΰβ�νρκθι;

4) ρξαρςβεννξ πσρρκθι.

Δπεβνειψθμ ολΰρςξμ β ρξρςΰβε θρκξννξ πσρρκξι λεκρθκθ �βλ�ώςρ� θνδξεβπξοειρκθε ρλξβΰ, ςξ ερςό ρλξβΰ, κξςξπϋε αϋλθ σνΰρλεδξβΰνϋ δπεβνθμθ �ηϋκΰμθ θνδξεβπξοειρκξι ρεμόθ οξρλε πΰροΰδΰ θνδξεβπξοειρκξι �ηϋκξβξι ξαωνξρςθ (δξ III — II ββ. δξ ν.ύ.). Ρυξδρςβξ οξδξανϋυ ρλξβ ξανΰπσζθβΰεςρ� βξ οπθ ρξοξρςΰβλενθθ μνξγθυ θνδξεβπξοειρκθυ �ηϋκΰυ:

Πσρρκξε: ςπθ;

Σκπΰθνρκξε: ςπθ;

Ρεπαξυξπβΰςρκξε: ςπθ;

Χεψρκξε: tfi;

ΐνγλθιρκξε: three;

Δπεβνεθνδθιρκξε: tra'yas (μ. p.), trini, tri (ρπ. π.);

Λΰςθνρκξε: tres;

Θροΰνρκξε: tres.

Κ ρλξβΰμ θνδξεβπξοειρκξγξ οπξθρυξζδενθ� ξςνξρ�ςρ�: 1) Νεκξςξπϋε ςεπμθνϋ πξδρςβΰ: απΰς, δεδ, δξχό, ζενΰ, μΰςό, ρερςπΰ, ρϋν θ

δπ.;

2) Νΰηβΰνθ� ζθβξςνϋυ: αϋκ, βξλκ, γσρό, κξηΰ, κξς, ξβφΰ θ δπ.;

3) Νΰηβΰνθ� πΰρςενθι, οπξδσκςξβ οθςΰνθ�, πΰηνξγξ πξδΰ ζθηνεννξ νεξαυξδθμϋυ οξν�ςθι: γξπξυ, δσα, οπξρξ, βξδΰ, μ�ρξ, δενό, δπξβΰ, δϋμ, θμ�, μερ�φ θ δπ.;

4) Χθρλθςελόνϋε: δβΰ, ςπθ, δερ�ςό θ δπ.;

5) Νΰηβΰνθ� δειρςβθι: αεπεχό, αϋςό (ερςό), βεηςθ, βελεςό, βεπθςό, βεπςεςό, βθδεςό, δΰςό, δελθςό, ερςό (κσψΰςό), ζδΰςό, ζθςό, θμεςό, νερςθ θ δπ.;

6) Νΰηβΰνθ� οπθηνΰκξβ θ κΰχερςβ: αελϋι, αξδπϋι, αξλόψξι, αξρξι, βεςυθι, ζθβξι, ηλξι θ δπ.;

7) Οπεδλξγθ: αεη, δξ, κ θ δπ.

Ξαωερλΰβ�νρκΰ� λεκρθκΰ — ύςξ ρλξβΰ, βξηνθκψθε β οεπθξδ �ηϋκξβξγξ εδθνρςβΰ ρλΰβ�ν (οεπθξδ ρ III — II ββ. δξ ν.ύ δξ VI β. ν. ύ.). Ξαωερλΰβ�νρκθε ρλξβΰ ξανΰπσζθβΰώς τξνεςθχερκξε θ ρμϋρλξβξε ρυξδρςβξ β �ηϋκΰυ ώζνϋυ θ ηΰοΰδνϋυ ρλΰβ�ν. Ρπΰβνθςό:

Πσρρκθι: ηνΰμ� (βξρςξχνξρλΰβ�νρκθι); Αξλγΰπρκθι: ηνΰμε (ώζνξρλΰβ�νρκθι); Χεψρκθι: ^οΰςε¹ (ηΰοΰδνξρλΰβ�νρκθι); Οξλόρκθι: %οΰςγ£ (ηΰοΰδνξρλΰβ�νρκθι).

Οξ ρπΰβνενθώ ρ θνδξεβπξοειρκξι λεκρθκξι β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε νΰμνξγξ αξλόψε ξαωερλΰβ�νρκξι λεκρθκθ (νε μενεε 2-υ ςϋρ�χ λεκρεμ), κ ςξμσ ζε αξλεε πΰηνξξαπΰηνξι οξ ςεμΰςθκε. Κ ξαωερλΰβ�νρκξι λεκρθκε ξςνξρ�ςρ�:

1) Νΰηβΰνθ� ξπσδθι ρελόρκξυξη�ιρςβεννξγξ ςπσδξβξγξ οπξφερρΰ, ΰ ςΰκζε γλΰβνϋυ ξπσδθι ςπσδΰ θ χΰρςει βξξπσζενθ�: αξπξνΰ, γπΰαλθ, κξρΰ, μξςϋγΰ, ρεπο, ρξυΰ, θγλΰ, μξλξς, νξζ, οθλΰ, ςξοξπ, ψθλξ, κξοόε, λσκ, ρςπελΰ, ςεςθβΰ θ

δπ-;

2) Νΰηβΰνθ� οπξδσκςξβ ρελόρκξγξ ςπσδΰ θ βξηδελϋβΰεμϋυ κσλόςσπ: ζθςξ, κπσοΰ, μσκΰ, αεπεηΰ, δεπεβξ, κΰλθνΰ, κΰοσρςΰ, κλεν, κλώκβΰ, λεν, λθοΰ, οψενθφΰ, πξζό, �αλξκξ, �χμενό θ δπ.;

3) Νΰηβΰνθ� ζθβξςνϋυ, πϋα, οςθφ, νΰρεκξμϋυ: βϋδπΰ, ηΰ�φ, κξαϋλΰ, κξπξβΰ, λθρΰ, λξρό, ημε�,σζ, �ωεπθφΰ, λθνό,σγξπό, δ�ςελ, ρξπξκΰ, ρςπθζ, κξμΰπ θ δπ.;

4) Νΰηβΰνθ� χΰρςει χελξβεχερκξγξ ςελΰ: αεδπξ, απξβό, γξλξβΰ, ησα, κθρςό, κξζΰ, κξλενξ, λθφξ, λξα, νξγΰ, νξρ, ολεχξ, πσκΰ, ςελξ,συξ θ δπ.;

5) �επμθνϋ πξδρςβΰ: βνσκ, κσμ, ρβεκπξβό, ςερςό, ςες� θ δπ.;

6) Νΰηβΰνθ� ζθλθωΰ θ εγξ χΰρςει, μνξγθυ ζθηνεννξ νεξαυξδθμϋυ οξν�ςθι: δβεπό, δξμ, δξπξγΰ, θηαΰ, κπϋλόφξ, λΰβκΰ, οεχό, οξλ, οξςξλξκ, ρενθ; βερνΰ, ηθμ, λεςξ, ξρενό; γλθνΰ, ζελεηξ, ηξλξςξ; κΰλΰχ, κΰψΰ, κθρελό; βεχεπ, σςπξ, νξχό; βεκ, χΰρ; δσαπΰβΰ, θνει, θρκπΰ, λερ, �μΰ θ δπ.;

7) ΐαρςπΰκςνΰ� λεκρθκΰ.- βξλνενθε, γξπε, δελξ, δξαπξ, ηλξ, μϋρλό, ρχΰρςόε θ δπ.

Β οεπθξδ ξαωερλΰβ�νρκξγξ εδθνρςβΰ οξ�βλ�εςρ� αξλόψξε κξλθχερςβξ θμεν οπθλΰγΰςελόνϋυ, ξαξηνΰχΰώωθυ πΰηνξξαπΰηνϋε οπθηνΰκθ θ

κΰχερςβΰ οπεδμεςξβ θ �βλενθι:

Κπΰρνϋι, ςεμνϋι, χεπνϋι; βϋρξκθι, δλθννϋι; γπξμκθι, ηδξπξβϋι, κθρλϋι, υθςπϋι, �πκθι θ δπ.

Β ύςξς ζε οεπθξδ βξηνθκΰες μνξγξ ρλξβ, ξαξηνΰχΰώωθυ πΰηλθχνϋε δειρςβθ� θ ρξρςξ�νθ�:

Β�ηΰςό, γΰδΰςό, γλξςΰςό, γλ�δεςό, γπεςό, δεπζΰςό, δξθςό, δπεμΰςό, ηβενεςό, ζδΰςό, ζελΰςό θ δπ.

Κ ύςξμσ ζε οεπθξδσ ξςνξρθςρ� οξ�βλενθε νεκξςξπϋυ θμεν χθρλθςελόνϋυ, μερςξθμενθι, νΰπεχθι: ξδθν, χεςϋπε, βξρεμό, ρςξ, ςϋρ�χΰ; ςϋ, μϋ, βΰψ, κΰκξι, βρ�κθι; βνσςπθ, βρώδσ, βχεπΰ, ηΰβςπΰ θ δπ.

Βξρςξχνξρλΰβ�νρκΰ� λεκρθκΰ βξηνθκλΰ β οεπθξδ βξρςξχνξρλΰβ�νρκξγξ εδθνρςβΰ (οπθαλθηθςελόνξ ξς VI δξ XIV — XV ββ.). έςξ ρλξβΰ, ξαωθε δλ� �ηϋκξβ βξρςξχνξρλΰβ�νρκξι γπσοοϋ: πσρρκξγξ, αελξπσρρκξγξ, σκπΰθνρκξγξ. Κΰκ οπΰβθλξ, ξνθ ξςρσςρςβσώς β δπσγθυ ρλΰβ�νρκθυ �ηϋκΰυ. Ρπΰβνθςό:

Πσρρκθι: υξπξψθι κπϋψΰ

Χεψρκθι: dobry strecha

Οξλόρκθι: dobry dach

Βξρςξχνξρλΰβ�νρκθε ρλξβΰ θνΰχε νΰηϋβΰώς δπεβνεπσρρκθμθ ρλξβΰμθ, ςΰκ κΰκ ξνθ βξρυξδ�ς κ δπεβνεπσρρκξμσ �ηϋκσ ύοξυθ Κθεβρκξι Πσρθ (IX β.). έςξ πΰηνξξαπΰηνΰ� λεκρθκΰ, ξςπΰζΰώωΰ� βξ βρεμ μνξγξξαπΰηθθ οξλθςθχερκσώ, ύκξνξμθχερκσώ, ρξφθΰλόνσώ θ κσλόςσπνσώ ζθηνό δπεβνεπσρρκξγξ γξρσδΰπρςβΰ.

Βξρςξχνξρλΰβ�νρκθμθ (δπεβνεπσρρκθμθ) οξ οπξθρυξζδενθώ �βλ�ώςρ�, νΰοπθμεπ, ρλεδσώωθε ρλξβΰ:

ΰ) Χθρλθςελόνϋε: ξδθννΰδφΰςό, δβενΰδφΰςό θ δΰλεε δξ δβΰδφΰςθ, δβΰδφΰςό, ςπθδφΰςό^ ρξπξκ, δεβ�νξρςξ θ δπ.;

α) Ρσωερςβθςελόνϋε: δεπώγΰ, δπΰκΰ, εγξηΰ, εζεβθκΰ, η�αλθκ, κΰδκΰ, κλΰδξβΰ�, κλΰδό, ρλξαξδΰ, ρλξγ, ρμσςΰ θ δπ.;

β) Οπθλΰγΰςελόνϋε: εδκθι, ρμσγλϋι θ δπ.;

γ) Γλΰγξλϋ: γξπ�χθςόρ�, επηΰςό, ζσπχΰςό θ δπ.;

δ) Νΰπεχθ�: οξρλε, ρεγξδν� θ δπ.

Ρξαρςβεννξ πσρρκΰ� λεκρθκΰ — ύςξ ρλξβΰ, βξηνθκψθε ρ μξμενςΰ ξαπΰηξβΰνθ� πσρρκξι νΰπξδνξρςθ (ρ XIV β.) θ πξζδΰώωθερ� β �ηϋκε θ β νΰρςξ�ωεε βπεμ�.

Οξ�βθβψθερ� σζε β οεπθξδ ρΰμξρςξ�ςελόνξγξ ρσωερςβξβΰνθ� πσρρκξγξ γξρσδΰπρςβΰ ρξαρςβεννξ πσρρκθε ρλξβΰ ξςρσςρςβσώς β σκπΰθνρκξμ θ αελξπσρρκξμ �ηϋκΰυ. Ρπΰβνθςό:

Πσρρκθι	Σκπΰθνρκθι	Αελξπσρρκθι
απξρΰςό	κθδΰςθ	κγδΰφό
ηΰζθγΰλκΰ	ηΰοΰλόνθχκΰ	ηΰοΰλόνθφΰ
δενεζνϋι	γπξψξβθι	γπξψξβϋ

Δλ� ρλξβ ύςξγξ πΰηπ�δΰ υΰπΰκςεπνξ νΰλθχθε β θυ ρξρςΰβε ρλεδσώωθυ ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋυ ύλεμενςξβ, ροεφθτθχνϋυ δλ� πσρρκξγξ �ηϋκΰ:

1) Δλ� ρσωερςβθςελόνϋυ υΰπΰκςεπνξ νΰλθχθε ρσττθκρξβ ρ ξαωθμ ηνΰχενθεμ «θνρςπσμενς, οπθροξρξαλενθε» —ωθκ, (-χθκ), -ξβωθκ, -λόωθκ, -λκ, -ξβκ, -κ, -ςελό, -ξρςό: κΰμενωθκ, πΰημεςχθκ, νϋπ�λόωθκ, ηΰζθγΰλκΰ, πΰηδεβΰλκΰ, λθρςξβκΰ, ηενθςκΰ, ξγνεςσψθςελό;

2) Γλΰγξλϋ, ξαπΰηξβΰννϋε ρλεδσώωθμθ ροξρξαΰμθ:

ΰ) Ρσττθκρΰλόνξ-οπετθκρΰλόνϋι ροξρξα: πΰηαεζΰςόρ�, εζθςόρ�, δξηβξνθςόρ�,

α) ξςϋμεννϋε γλΰγξλϋ: ολξςνθχΰςό, ρΰοξζνθχΰςό;

3) Νΰπεχθ� ςθοΰ οξ-δπσζερκθ, οξ-μΰλόχθψερκθ;

4) Οξδΰβλ�ώωεε αξλόψθνρςβξ οπξθηβξδνϋυ οπεδλξγξβ θ ρξώηξβ:

ΰ) οπεδλξγθ: βρλεδρςβθε, νΰρχες, αλΰγξδΰπ�,

α) ρξώηϋ: οξκΰ, χςξαϋ, ςΰκ κΰκ, οξςξμσ χςξ θ δπ.

4. 2. Κΰζδϋι νΰπξδ ζθβες ρπεδθ δπσγθυ νΰπξδξβ. Ξαϋχνξ ξν οξδ δεπζθβΰες ρ νθμθ μνξγξξαπΰηνϋε ρβ�ηθ: ςξπγξβϋε, οπξμϋψλεννξ ύκξνξμθχερκθε, κσλόςσπνϋε. Ρλεδρςβθε ύςθυ ρβ�ηει — βλθ�νθε νΰπξδξβ θ θυ �ηϋκξβ δπσγ νΰ δπσγΰ.

ίηϋκθ κξνςΰκςθπσώωθυ νΰπξδξβ ςΰκζε θροϋςϋβΰώς βηΰθμνξε βλθ�νθε, βεδό ξνθ — γλΰβνξε ρπεδρςβξ μεζγξρσδΰπρςβεννξγξ θ μεζλθχνξρςνξγξ ξαωενθ�. Ξρνξβνΰ� τξπμΰ �ηϋκξβξγξ βλθ�νθ� ξδνξγξ νΰπξδΰ νΰ δπσγξι — ηΰθμρςβξβΰνθε θνξ�ηϋχνϋυ ρλξβ. Ηΰθμρςβξβΰνθε ξαξγΰωΰες �ηϋκ, δελΰες εγξ αξλεε γθακθμ θ ξαϋχνξ νε σωεμλ�ες εγξ ρΰμξαϋςνξρςθ, ςΰκ κΰκ οπθ ύςξμ ρξυπΰν�εςρ� ξρνξβνξι ρλξβΰπό �ηϋκΰ, οπθρσωθι δΰννξμσ �ηϋκσ γπΰμμΰςθχερκθι ρςπξι, νε νΰπσψΰώςρ� βνσςπεννθε ηΰκξνϋ �ηϋκξβξγξ πΰηβθςθ�.

Οπθχθνϋ θνξ�ηϋχνξγξ ηΰθμρςβξβΰνθ� μξγσς αϋςό βνεψνθμθ (βνε�ηϋκξβϋμθ θλθ ύκρςπΰλθνγβθρςθχερκθμθ) θ βνσςπθ�ηϋκξβϋμθ.

Βνεψνθε οπθχθνϋ:

1. �ερνϋε οξλθςθχερκθε, ςξπγξβξ-ύκξνξμθχερκθε, οπξμϋψλεννϋε θ κσλόςσπνϋε ρβ�ηθ μεζδσ νΰπξδΰμθ;

2. Ξαξηνΰχενθε ρ οξμξωόώ θνξ�ηϋχνξγξ ρλξβΰ νεκξςξπξγξ ροεφθΰλόνξγξ βθδΰ οπεδμεςξβ θλθ οξν�ςθι. Νΰοπθμεπ, δλ� ξαξηνΰχενθ� ρλσγθ β γξρςθνθφε β πσρρκξμ �ηϋκε σκπεοθλξρό ρλξβξ οξπςόε (ρπΰβνθςό: κξπθδξπνϋι]. ΐνΰλξγθχνϋ ρσδόαϋ μνξγθυ ηΰθμρςβξβΰνθι νΰσχνξ-ςευνθχερκξγξ ολΰνΰ:

Πελεβΰνςνϋι (ρπΰβνθςό πσρ. ρσωερςβεννϋι};

Λξκΰλόνϋι (ρπΰβνθςό πσρ. μερςνϋι];

�πΰνρτξπμΰςξπ (ρπΰβνθςό πσρ. οπεξαπΰηξβΰςελό] θ δπ. Ηΰθμρςβξβΰςόρ� ςΰκζε μξγσς οξλθςθχερκθε θ ύκξνξμθχερκθε ςεπμθνϋ, ξαξηνΰχΰώωθε ξςρσςρςβσώωθε νΰ δΰννϋι μξμενς β �ηϋκε οξν�ςθ�, νΰοπθμεπ: ολώπΰλθημ, οπθβΰςθηΰφθ� θ δπ.

Βνσςπθ�ηϋκξβϋε οπθχθνϋ (χΰωε βρεγξ οπ�μξ θλθ κξρβεννξ ρβ�ηΰννϋε ρ βνεψνθμθ):

1. Ρξφθΰλόνξ ξασρλξβλεννΰ� οξςπεανξρςό β ροεφθΰλθηΰφθθ οξν�ςθι οξδδεπζθβΰεςρ� οπθρσωει �ηϋκσ ςενδενφθει κξ βρε αξλόψει δθττεπενφθΰφθθ �ηϋκξβϋυ ρπεδρςβ οξ ρμϋρλσ (ρεμΰνςθκε). Β πεησλόςΰςε ύςξι ςενδενφθθ ηνΰχενθε πσρρκξγξ ρλξβΰ μξζες πΰρωεολ�ςόρ� νΰ δβΰ: ξδνξ ηνΰχενθε ξοπεδελ�εςρ� πσρρκθμ νΰθμενξβΰνθεμ, ΰ βςξπξε ηΰκπεολ�εςρ� ηΰ θνξ�ηϋχνϋμ, ηΰθμρςβξβΰννϋμ ρλξβξμ. Ρπΰβνθςό, νΰοπθμεπ, αλθηκθε οξ ρμϋρλσ, νξ νε ρθνξνθμθχνϋε οξ ρμϋρλσ οΰπϋ ρλξβ:

Πΰρρκΰη (πσρρ.)— πεοξπςΰζ (ηΰθμρςβ.); Βρεξαωθι (πσρρ.)— ςξςΰλόνϋι (ηΰθμρςβ.).

Ηΰθμρςβξβΰννΰ� λεκρθκΰ

�ενδενφθ� κ ηΰμενε ξοθρΰςελόνξγξ, νεξδνξρλξβνξγξ νΰθμενξβΰνθ� θνξ�ηϋχνϋμ ξδνξρλξβνϋμ νΰθμενξβΰνθεμ. Β πεησλόςΰςε ξχενό χΰρςξ θνξ�ηϋχνξε ρλξβ οπεδοξχθςΰεςρ� νξρθςελ�μθ �ηϋκΰ (ςξ ερςό γξβξπ�ωθμθ νΰ νεμ λώδόμθ) θρκξννξμσ ξοθρΰςελόνξμσ ξαξπξςσ, νΰοπθμεπ:

Ρνΰιοεπ βμερςξ μεςκθι ρςπελξώ, �σπνε βμερςξ οσςεψερςβθε οξ κπσγξβξμσ μΰπψπσςσ, Μξςελό βμερςξ γξρςθνθφΰ δλ� ΰβςξςσπθρςξβ; Ροπθνς βμερςξ αεγ νΰ κξπξςκθε δθρςΰνφθθ θ ς. δ.

Ρπεδθ ρλξβ, ηΰθμρςβξβΰννϋυ πσρρκθμ �ηϋκξμ θη δπσγθυ, ξρξαεννξ ηνΰχθςελεν ολΰρς ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ — ρλξβ, κξςξπϋε βξψλθ β δπεβνεπσρρκθι �ηϋκ θη πξδρςβεννξγξ ρςΰπξρλΰβ�νρκξγξ (δπεβνεαξλγΰπρκξγξ), κξςξπϋι βοξρλεδρςβθθ ρςΰλ φεπκξβνξρλΰβ�νρκθμ �ηϋκξμ. Ρςΰπξρλΰβ�νρκθι �ηϋκ οξλσχθλ ψθπξκξε πΰροπξρςπΰνενθε νΰ Πσρθ οξρλε οπθν�ςθ� υπθρςθΰνρςβΰ β κξνφε X β. Νΰ ύςξμ �ηϋκε αϋλθ νΰοθρΰνϋ αξγξρλσζεανϋε κνθγθ, οπξοξβεδθ, μξλθςβϋ, ζθςθ� ρβ�ςϋυ. έςξ αϋλ λθςεπΰςσπνϋι κνθζνϋι �ηϋκ, κξςξπϋι ρλσζθλ γλΰβνϋμ ξαπΰηξμ δλ� πΰροπξρςπΰνενθ� πελθγθθ — οπΰβξρλΰβνξγξ υπθρςθΰνρςβΰ.

Γπΰνθφϋ σοξςπεαλενθ� ύςξγξ �ηϋκΰ οξρςεοεννξ πΰρψθπ�λθρό, ξν οξδβεπγΰλρ� νεοπεπϋβνξμσ βλθ�νθώ δπεβνεπσρρκξγξ �ηϋκΰ. Β οΰμ�ςνθκΰυ δπεβνεπσρρκξι οθρόμεννξρςθ (ξρξαεννξ β λεςξοθρ�υ) νεπεδκθ ρλσχΰθ ρμεψενθ� ρςΰπξρλΰβ�νρκξγξ θ δπεβνεπσρρκξγξ �ηϋκξβ. έςξ ρβθδεςελόρςβσες ξ ςξμ, χςξ ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ νε αϋλθ χσζδϋμθ ηΰθμρςβξβΰνθ�μθ θ οπξχνξ σκπεολ�λθρό β πσρρκξμ �ηϋκε κΰκ αλθηκξπξδρςβεννϋε.

Θη ρςΰπξρλΰβ�νρκξγξ �ηϋκΰ β πσρρκθι οπθψλθ, β οεπβσώ ξχεπεδό, πελθγθξηνξ-φεπκξβνϋε ςεπμθνϋ:

Ρβ�ωεννθκ, κπερς, ζεηλ, ζεπςβΰ θ δπ.

�ΰκζε πσρρκθι �ηϋκ ηΰθμρςβξβΰλ θη ρςΰπξρλΰβ�νρκξγξ μνξγθε ρλξβΰ, ξαξηνΰχΰώωθε ΰαρςπΰκςνϋε οξν�ςθ� (β οεπβσώ ξχεπεδό νπΰβρςβεννϋε κΰχερςβΰ): Βλΰρςό, αλΰγξδΰςό, ρξγλΰρθε, βρελεννΰ�, αεδρςβθε, δξαπξδεςελό, δξαπξςΰ, χερςό θ δπ.

Ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ, ηΰθμρςβξβΰννϋε θη πσρρκθμ �ηϋκξμ, πΰηδελ�ώςρ� νΰ νερκξλόκξ ηνΰχθςελόνϋυ γπσοο:

1) Ρλξβΰ, �βλ�ώωθερ� ρςΰπξρλΰβ�νρκθμθ βΰπθΰνςΰμθ ρλξβ, ρσωερςβξβΰβψθυ εωε β θνδξεβπξοειρκξμ �ηϋκε (γλΰη, βπΰγ, ρςπΰνΰ, ολεν θ ΐπ-)* νξ θμεβψθυ δπσγξι τξνεςθχερκθι (θνξγδΰ γπΰτθχερκθι) ξαλθκ.

Θρςξπθχερκΰ� ροπΰβκΰ: θνδξεβπξοειρκθε ρλξβΰ βξρρςΰνΰβλθβΰώςρ� οξ τξπμσλΰμ tort, tolt_t tert, teJt, γδε t — λώαξι σρλξβνϋι ρξγλΰρνϋι.

Οπθμεπ 1. Βξρρςΰνξβθμ θνδξεβπξοειρκσώ τξπμσ ρςΰπξρλΰβ�νρκξγξ ρλξβΰ γλΰδ (γξλξδ): *gol/db. Οξ ηΰκξνσ ξςκπϋςξγξ ρλξγΰ β ρλξβε οπξθρυξδ�ς ρλεδσώωθε θημενενθ�, ροεφθτθχερκθε δλ� κΰζδξγξ θη ρλΰβ�νρκθυ �ηϋκξβ:

*g»l/db

4, 4,

ρςΰπξρλΰβ�νρκθι �ηϋκ δπεβνεπσρρκθι �ηϋκ

(ώζνξρλΰβ�νρκΰ� βεςβό) (βξρςξχνξρλΰβ�νρκΰ� βεςβό) *golcb> —> gdldb —> μεςΰςεηΰ *gohh> —» gofdb —»

6 —> a —^gla/db (γλΰδ) go/ lo/ ch> (γξλξδ)

Οπθμεπ 2. Βξρρςΰνξβθμ θνδξεβπξοειρκσώ τξπμσ ρςΰπξρλΰβ�νρκξγξ ρλξβΰ ρςπΰνΰ. *tort —» *stor/na

* star/ οΰ

4, 4,

ρςΰπξρλΰβ�νρκθι �ηϋκ δπεβνεπσρρκθι �ηϋκ

(ώζνξρλΰβ�νρκΰ� βεςβό) (βξρςξχνξρλΰβ�νρκΰ� βεςβό)

* storna —> storna —> μεςΰςεηΰ * storna —> storna —»

6 —> ΰ —» stra/na —> ρςπΰνΰ storona —> ρςξπξνΰ

Κΰκ βθδνξ θη οπθμεπξβ, β ξαξθυ ρλσχΰ�υ πΰρκπϋςθε θνδξεβπξοειρκξγξ ρλξγΰ θ, ρλεδξβΰςελόνξ, τξπμθπξβΰνθε τξνεςθχερκξγξ ξαλθκΰ ρλξβΰ οπξθρυξδθλθ β κΰζδξμ �ηϋκε οξ-πΰηνξμσ.

2) Ρλξβΰ, �βλ�ώωθερ� ρξαρςβεννξ ρςΰπξρλΰβ�νρκθμθ:

Λΰνθςϋ,σρςΰ, οεπρθ, θρςθνΰ θ δπ.

Ρλεδσες ξςμεςθςό, χςξ ρθνξνθμθχνϋε θμ ρλξβΰ πσρρκξγξ �ηϋκΰ θμεώς ρξβεπψεννξ δπσγξι τξνεςθχερκθι ξαλθκ θ μξπτεμνσώ ρςπσκςσπσ:

Ωεκθ, γσαϋ, γπσδθ, οπΰβδΰ θ δπ.

3) Ρεμΰνςθχερκθε ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ, ςξ ερςό ρλξβΰ, ξαωερλΰβ�νρκθε οξ βπεμενθ ρβξεγξ οξ�βλενθ�, νξ οξλσχθβψθε β ρςΰπξρλΰβ�νρκξμ �ηϋκε ξρξαξε ηνΰχενθε, β κξςξπξμ ξνθ βοξρλεδρςβθθ βξψλθ β ρξρςΰβ πσρρκξγξ �ηϋκΰ:

γπευ, γξροξδό θ δπ.

Ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ θμεώ ρβξθ ηβσκξβϋε (τξνεςθχερκθε), μξπτξλξγθχερκθε θ ρεμΰνςθχερκθε οπθηνΰκθ.

Τξνεςθχερκθε οπθηνΰκθ ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ. 1) Νεοξλνξγλΰρθε, ςξ ερςό νΰλθχθε ρξχεςΰνθι —πΰ-, -�ΰ-, -πε-, -λε- νΰ μερςε

πσρρκθυ ρξχεςΰνθι —ξπξ-, -ξλξ-, -επε- β οπεδελΰυ ξδνξι μξπτεμϋ (ξαϋχνξ κξπνεβξι):

Βπΰςΰ — βξπξςΰ; Χπεδΰ — χεπεδΰ;

Ηλΰςξ — ηξλξςξ; Ολεν — οξλξν.

Οπθχθνξι νεοξλνξγλΰρθ� ρςΰλθ πΰηλθχνϋε τξνεςθχερκθε οπθνφθοϋ ώζνξ- θ βξρςξχνξρλΰβ�νρκθυ βεςβει ρλΰβ�νρκξγξ �ηϋκΰ. Νΰοπθμεπ: βξρρςΰνξβθμ θνδξεβπξοειρκσώ τξπμσ ρλξβΰ ηξλξςξ. Β ρξξςβεςρςβθθ ρ τξπμσλξι *tolt —> *zol/to

*zol/to

4 I

ρςΰπξρλΰβ�νρκθι �ηϋκ δπεβνεπσρρκθι �ηϋκ

(ώζνξρλΰβ�νρκΰ� βεςβό) (βξρςξχνξρλΰβ�νρκΰ� βεςβό)

* ^plto —> zolto —» μεςΰςεηΰ * %plto —> ^oPto —>

α —> ΰ —> zla/to —> ηλΰςξ zo/lo/to —> ηξλξςξ

2) Ρξχεςΰνθ� —πΰ-, λΰ- β νΰχΰλε ρλξβ νΰ μερςε πσρρκξ�ηϋχνϋυ ρξχεςΰνθι πξ-, λξ- :

πΰβνϋι — ρπΰβνθςό πσρ. πξβνϋι; λΰδό� — ρπΰβνθςό πσρ. λξδκΰ.

3) Ρξχεςΰνθε —ΖΔ- νΰ μερςε πσρρκξγξ ζ (οπξθρυξδθς θη ξαωεθνδξεβπξοειρκξγξ ρξχεςΰνθ� *d/, κξςξπξε νΰ ρςΰπξρλΰβ�νρκξι οξχβε δΰλξ —ΐΚΔ-, ΰ νΰ δπεβνεπσρρκξι - ζ):

υξζδενθε - ρπΰβνθςό πσρ. υξζσ (*hodjenije, *hodjon); βξζδενθε — ρπΰβνθςό πσρ. βξζσ (^vodjenije, *vodjoti)

4) Ρξγλΰρνϋι [ nf ] (ξαξηνΰχΰεςρ� ασκβξι ω ) νΰ μερςε πσρρκξγξ χ (θη ξαωεθνδξεβπξοειρκξγξ *(/, κξςξπξε νΰ ρςΰπξρλΰβ�νρκξι οξχβε δΰλξ — ι^-, ΰ νΰ δπεβνεπσρρκξι -v):

ξρβεωενθε — ρπΰβνθςό πσρ. ρβεχΰ; (*svetja—»sveca θλθ *svetja—>sve^ta)

γξπ�χθι — ρπΰβνθςό πσρ. γξπ�ωθι;

μξωό — ρπΰβνθςό πσρ. μξχό (βξ βρώ μξχό).

5) Ηβσκ [ύ], ξαξηνΰχΰεμϋι ασκβξι Α β νΰχΰλε ρλξβΰ νΰ μερςε πσρρκξγξ ηβσ κΰ [ξ], ξαξηνΰχΰεμξγξ ασκβξι Ξ:

ερενό — ρπΰβνθςό πσρ. ξρενό; εηεπξ — ρπΰβνθςό πσρ. ξηεπξ; εδθνθφΰ — ρπΰβνθςό πσρ. ξδθν; ελενό — ρπΰβνθςό πσρ. ξλενό.

6) Ηβσκ [ΰ], ξαξηνΰχΰεμϋι ασκβξι ΐ νΰ μερςε πσρρκξγξ ρξχεςΰνθ� [/ΰ], ξαξηνΰχΰεμξγξ ασκβξι ί:

ξσό — ρπΰβνθςό πσρ. �ηό (λθχνξε μερςξθμενθε �}; ΰγνεφ — ρπΰβνθςό πσρ. �γνενξκ.

7) Νΰχΰλόνΰ� ασκβΰ ή, δΰώωΰ� ρξχεςΰνθε \jy\, οπθ νΰλθχθθ θρκξννξ πσρρκξι ασκβϋ Σ, δΰώωει ηβσκ \σ\:

ώνξψΰ — ρπΰβνθςό ρ τσρ.σνξψΰ;

ώνϋι — ρπΰβνθςό ρ πσρ. σνϋι;

ώγ — ρπΰβνθςό ρ πσρ. σγ;

ώπξδθβϋι — ρπΰβνθςό ρ πσρ.σπξδλθβϋι,σπξδ.

8) Ρξχεςΰνθε [/ύ], ξαξηνΰχΰεμξε ασκβξι Ε, βμερςξ πσρρκξγξ ρξχεςΰνθ� \jo\t ξαξηνΰχΰεμξγξ ασκβξι ¨, οξδ σδΰπενθεμ οξρλε μ�γκξγξ ρξγλΰρνξγξ οεπεδ ςβεπδϋμ ρξγλΰρνϋμ:

νεαξ — ρπΰβνθςό ρ πσρ. νΈαξ;

κπερς — ρπΰβνθςό ρ πσρ. οεπεκπΈρςξκ,

οεπρς — ρπΰβνθςό ρ πσρ, νΰοΈπρςξκ. Μξπτξλξγθχερκθε οπθηνΰκθ ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ.

1) Νεκξςξπϋε ρσττθκρϋ ρσωερςβθςελόνϋυ:

- ςελό (ρξ ηνΰχενθεμ λθφΰ): βξροθςΰςελό,σχθςελό;

- ρςβ(ξ), -ρςβθε (= j + g): ρβξιρςβξ, ροξκξιρςβθε (= j + g);

- ξρςό: ρμελξρςό, ώνξρςό;

- νθε (= j + §), - mue (= j + §): ηΰςμενθε, βη�ςθε (= j + g);

- ηνό: ζθηνό, κΰηνό;

- ϋν- : ρβ�ςϋν�, γξπδϋν� (ξςβλεχεννϋε ρσωερςβθςελόνϋε).

2) Ρσττθκρϋ οπεβξρυξδνξι ρςεοενθ θμεν οπθλΰγΰςελόνϋυ —ειψ, -ΰιψ :

δξαπειψθι, νθζΰιψθι.

3) Ρσττθκρϋ οπθχΰρςθι — �ω, -�ω, -σω, -ώω, -ενν, -νν, -ρμ, -θμ:

δπξζΰωθι, γξπ�ωθι; μξγσωθι, ρςπΰδΰώωθι; ξςμεχεννϋι, ρξηδΰννϋι; ρξβεπψΰεμϋι, ςξμθμϋι.

4) Οπθρςΰβκθ βξη- (βξε-}, οπε-, χπεη-, θη- (-θρ), -νθη (-νθρ):

βξηβεωΰςό, βξροπεωΰςό; οπεςβξπ�ςό; χπεηβϋχΰινϋι; θηγνΰςό, θρχεηΰςό; νθηβεπγνσςό, νθροξρλΰςό.

5) Υΰπΰκςεπνϋε δλ� ρςΰπξρλΰβ�νρκξγξ �ηϋκΰ οεπβϋε χΰρςθ ρλξζνϋυ ρλξβ (κξπενό θλθ κξπενό-άρξεδ.γλΰρνΰ�) αξγξ-, δξαπξ-, ηλξ-, γπευΰ-, δσψε-, αλΰγξ- θ δπ.:

αξγξαξ�ηνεννϋι γπευξοΰδενθε

δξαπξδεςελόνϋι δσψεροΰρθςελόνϋι

ηλξνπΰβθε αλΰγξγξβενθε

Ρεμΰνςθχερκθε οπθηνΰκθ ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ.

Οξ ρπΰβνενθώ ρ πσρρκθμθ βΰπθΰνςΰμθ ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ ρξυπΰνθλθ αξλεε ξςβλεχεννξε ηνΰχενθε (ςΰκ κΰκ θροξλόηξβΰλθρό οπεθμσωερςβεννξ β αξγξρλσζενθθ):

Σβλεχό — ρπΰβνθςό πσρ. βξλξχό; Βλΰχθςό — ρπΰβνθςό πσρ. βξλξχθςό θ δπ.

Ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ ηΰ πεδκθμ θρκλώχενθεμ θμεώς κνθζνσώ ρςθλθρςθχερκσώ ξκπΰρκσ:

Θαξ, θδξλ, θηαϋςξκ, κξβΰπνϋι, κπσχθνΰ, μΰρςθςϋι, μθλξρεπδθε, νΰγπΰδΰ, ρσεςΰ θ δπ.

Οξ ρτεπΰμ σοξςπεαλενθ� μξζνξ βϋδελθςό ςπθ γπσοοϋ ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ.

1. Ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ, βϋςερνθβψθε θρκξννξ πσρρκθε ρλξβΰ. Ρλεδσες ξςμεςθςό, χςξ ύςθ θρκξννξ πσρρκθε λεκρεμϋ βξρρςΰνΰβλθβΰώςρ� οξ οΰμ�ςνθκΰμ δπεβνεπσρρκξι οθρόμεννξρςθ (β οεπβσώ ξχεπεδό ύςξ λεςξοθρθ), οπξθηβεδενθ�μ σρςνξγξ νΰπξδνξγξ ςβξπχερςβΰ, ξρξαεννξρς�μ δθΰλεκςνξγξ ρλξβξσοξςπεαλενθ�:

Βπΰγ — βξπξγ; Υπΰαπϋι — υξπξαπϋι; Ολεν — οξλξν; Αλΰγξ — αελξγξ θ δπ.

Νΰ ρσωερςβξβΰνθε θρκξννξ πσρρκξγξ βΰπθΰνςΰ σκΰηϋβΰες ςξ, χςξ ξν βυξδθς β κΰχερςβε κξπνεβξι μξπτεμϋ β οπξθηβξδνϋε ρλξβΰ, νΰοπθμεπ:

Αλΰγξ — αελξγξ (νΰρελεννϋι οσνκς Αξλξγξε); Βπεδ — βεπεδΰ (οπθβεπεδλθβϋι).

2. Ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ, θμεώωθε πσρρκθε βΰπθΰνςϋ, νξ ξςλθχΰώωθερ� ξς νθυ οξ ηνΰχενθώ θλθ εγξ ξςςενκΰμ:

Γλΰβΰ (οπΰβθςελόρςβΰ) — γξλξβΰ (χΰρςό ςελΰ); Γπΰζδΰνθν (ρςπΰνϋ) — γξπξζΰνθν (ζθςελό γξπξδΰ); Ρςπΰνΰ (ςεππθςξπθ�) — ρςξπξνΰ (ρβεςΰ).

3. Ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ, κξςξπϋε β νΰρςξ�ωεε βπεμ� νε σοξςπεαλ�ώςρ� (ςξ ερςό οπθνΰδλεζΰς κ οΰρρθβνξμσ λεκρθχερκξμσ ηΰοΰρσ �ηϋκΰ), νξ θηβερςνϋ οξ οΰμ�ςνθκΰμ δπεβνεπσρρκξι οθρόμεννξρςθ, ρξυπΰν�ώςρ� β κΰχερςβε κξπνεβϋυ μξπτεμ οπξθηβξδνϋυ ρλξβ θ β νεκξςξπϋυ ςξοξνθμΰυ, ςξ ερςό πσρρκθι �ηϋκ ρξυπΰνθλ πσρρκθι βΰπθΰνς κΰκ ξαωεσοξςπεαθςελόνξε ρλξβξ, νΰοπθμεπ:

Βξπξςΰ — βπΰςΰ, βπΰςΰπό, οπθβπΰςνθκ; Γξπξδ — γπΰδ, γπΰδξρςπξθςελόρςβξ, Βξλγξγπΰδ.

Ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ ύςξγξ ςθοΰ ρξυπΰν�ώςρ� β ρξρςΰβε τπΰηεξλξγθημξβ, νΰοπθμεπ:

Γλΰρ βξοθώωεγξ β οσρςϋνε; /Ηπεβξ ζθηνθ; Νΰ ρςπΰζε μθπΰ θ ς. δ.

Αλθζΰιψθμθ ρξρεδ�μθ βξρςξχνϋυ ρλΰβ�ν αϋλθ τθννϋ θ ρκΰνδθνΰβϋ (ψβεδϋ, νξπβεζφϋ) νΰ ρεβεπε, ςΰςΰπϋ, οεχενεγθ θ οξλξβφϋ νΰ ώγε. Ηΰθμρςβξβΰνθ� θη ύςθυ �ηϋκξβ αϋλθ νεηνΰχθςελόνϋμθ.

Θη ρκΰνδθνΰβρκθυ �ηϋκξβ β πσρρκθι βξψλξ ρπΰβνθςελόνξ νεμνξγξ ρλξβ:

ΰ) δελξβΰ� θ αϋςξβΰ� λεκρθκΰ: κλειμξ, κπώκ, �αεδΰ, �κξπό;

α) νΰηβΰνθ� πϋα: ΰκσλΰ, ρελόδό, ρκΰς;

β) λθχνϋε θμενΰ: Λ ρκΰλόδ, Θγξπό, Ξλεγ, Πώπθκ.

Αξλεε πΰηνξξαπΰηνϋμθ αϋλθ ηΰθμρςβξβΰνθ� θη σγπξ-τθνρκθυ �ηϋκξβ:

ΰ) νΰηβΰνθ� πϋα: κΰμαΰλΰ, κθλόκΰ, κξπώψκΰ, ρΰλΰκΰ, ρεμγΰ;

α) νΰηβΰνθε �βλενθι οπθπξδϋ: οσπγΰ, ςσνδπΰ,

β) νΰηβΰνθ� πΰρςενθι: οθυςΰ;

γ) νΰηβΰνθ� νΰφθξνΰλόνϋυ αλώδ: οελόμενθ, μΰνςϋ;

δ) νΰηβΰνθ� ςπΰνροξπςνϋυ ρπεδρςβ: νΰπςϋ. Ηΰθμρςβξβΰνθ� θη ςώπκρκθυ �ηϋκξβ β ξρνξβνξμ ξςνξρ�ςρ� κ XIII—

XIV ββ. — οεπθξδσ μξνγξλξ-ςΰςΰπρκξγξ θγΰ. �ώπκρκθμθ οξ οπξθρυξζδενθώ �βλ�ώςρ� β οεπβσώ ξχεπεδό ρλξβΰ, ξοπεδελ�ώωθε οξβρεδνεβνσώ δε�ςελόνξρςό χελξβεκΰ:

ΰ) νΰηβΰνθ� ξδεζδϋ θ ξασβθ: ΰπμ�κ, αΰψλϋκ, αΰψμΰκ, κξλοΰκ, ρΰπΰτΰν;

α) υξη�ιρςβεννϋε οξρςπξικθ θ οπεδμεςϋ αϋςΰ: ΰμαΰπ, κΰαΰκ, βξιλξκ, ρεπόγΰ, ςερόμΰ, ςξβΰπ,σςώγ, χεμξδΰν, χσγσν, χσλΰν, �π (κπσςξι ξαπϋβ) θ δπ.

Ρΰμϋμθ μνξγξχθρλεννϋμθ θη πΰννθυ ηΰθμρςβξβΰνθι β πσρρκξμ �ηϋκε �βλ�ώςρ� ρλξβΰ θη γπεχερκξγξ θ λΰςθνρκξγξ �ηϋκξβ. έςθ ηΰθμρςβξβΰνθ� οπξθρυξδθλθ β ξρνξβνξμ χεπεη οθρόμεννϋε οπξθηβεδενθ�. Β πΰννθι οεπθξδ �ηϋκξμ-οξρπεδνθκξμ δλ� γπεχερκξγξ �ηϋκΰ �βλ�λρ� ρςΰπξρλΰβ�νρκθι �ηϋκ, ΰ β αξλεε οξηδνθι οεπθξδ οξρπεδνθκξμ δλ� γπεχερκξγξ θ λΰςθνρκξγξ �ηϋκξβ ρςΰλθ τπΰνφσηρκθι, ΰνγλθιρκθι θ νεμεφκθι �ηϋκθ.

Ηΰθμρςβξβΰνθ� θη γπεχερκξγξ �ηϋκΰ οπξθρυξδθλθ β ρλεδσώωθε οεπθξδϋ:

1) βθηΰνςθιρκθι (δξ οπθν�ςθ� Πσρόώ υπθρςθΰνρςβΰ θ β X — XI ββ. — οεπθξδ οπθν�ςθ� υπθρςθΰνρςβΰ);

2) XVI βεκ, κξγδΰ β ψκξλΰυ (ΰ δξ ύςξγξ θ β σνθβεπρθςεςΰυ) ββξδθςρ� θησχενθε δπεβνεγπεχερκξγξ θ λΰςθνρκξγξ �ηϋκξβ.

Κ οεπβξμσ οεπθξδσ ξςνξρθςρ� ηΰθμρςβξβΰνθε ρλεδσώωθυ λεκρθχερκθυ ολΰρςξβ:

ΰ) αϋςξβΰ� λεκρθκΰ: σκρσρ, ςεςπΰδό, ρΰνδΰλθθ, ρΰυΰπ, ρκΰμό�, ςπΰοεηΰ, τξνΰπό;

α) νΰηβΰνθ� πΰρςενθι θ ζθβξςνϋυ: κεδπ, κθοΰπθρ, ρβεκλΰ, ςμθν, κθς, κπξκξδθλ;

β) αξγξρλσζεανΰ� λεκρθκΰ: ΰμθνό, ΰνΰτεμΰ, ΰνγελ, ΰπυΰνγελ, εβΰνγελθε, θκξνΰ;

γ) θμενΰ ρξαρςβεννϋε: Εβγενθι, Ελενΰ, Τεξδξρθθ, Τεδξπ θ δπ.

Κνθζνϋμ οσςεμ β πσρρκθι �ηϋκ οπθψλθ ρλεδσώωθε ρλξβΰ: ΰλτΰβθς, μξνΰρςϋπό, ξπγΰν, οθπΰμθδΰ, ολΰνεςΰ, ρΰςΰνΰ, ςεΰςπ θ δπ.

Ρπεδθ οξηδνθυ ηΰθμρςβξβΰνθι θη δπεβνεγπεχερκξγξ �ηϋκΰ οπεξαλΰδΰες β οεπβσώ ξχεπεδό ςεπμθνξλξγθχερκΰ� λεκρθκΰ: ΰνςξνθμϋ, δθΰυπξνθ�, θδθξμΰ, ρθνξνθμθ� θ δπ.

Ρλξβΰ θη λΰςθνρκξγξ �ηϋκΰ ηΰθμρςβσώςρ� οπεθμσωερςβεννξ β XVII — XVIII βεκΰυ. Β οεπθξδ XV — XVI ββ. λΰςϋνό ρςΰνξβθςρ� λθςεπΰςσπνϋμ �ηϋκξμ β αξλόψθνρςβε γξρσδΰπρςβ Ηΰοΰδνξι Εβπξοϋ θ θνςεπνΰ-

φθξνΰλόνϋμ �ηϋκξμ νΰσκθ (β οεπβσώ ξχεπεδό μεδθφθνϋ), οξύςξμσ θη λΰςθνρκξγξ �ηϋκΰ ηΰθμρςβξβΰλΰρό β ξρνξβνξμ νΰσχνΰ� θ ξαωερςβεννξ-οξλθςθχερκΰ� ςεπμθνξλξγθ�, ΰ ςΰκζε ΰδμθνθρςπΰςθβνϋε νΰηβΰνθ�:

Γλξασρ, δεκΰν, δθρςΰνφθ�, ξαϊεκς, οπξεκς, οπξηΰ, οπξκσπξπ, πεκςξπ, περοσαλθκΰ, ρσαϊεκς, ψκΰλΰ θ δπ.

Β πσρρκξμ �ηϋκε μνξγξ ηΰθμρςβξβΰνθι θη ρλεδσώωθυ γπσοο ηΰοΰδνξεβπξοειρκθυ �ηϋκξβ:

ΰ) γεπμΰνρκΰ� γπσοοΰ (νεμεφκθι, ΰνγλθιρκθι, γξλλΰνδρκθι);

α) πξμΰνρκΰ� γπσοοΰ(τπΰνφσηρκθι, θςΰλό�νρκθι, θροΰνρκθι). Ηνΰχθςελόνξ κξλθχερςβξ ρλξβ, ηΰθμρςβξβΰννϋυ θη νεμεφκξγξ �ηϋκΰ

β οεπθξδ XVII — XVIII ββ., ςξ ερςό β ύοξυσ οεςπξβρκθυ ρξφθΰλόνξ-ύκξνξμθχερκθυ θ κσλόςσπνϋυ οπεξαπΰηξβΰνθι. Ηΰθμρςβξβΰνθ� ύςξγξ βπεμενθ οπεδρςΰβλενϋ ρλεδσώωθμθ γπσοοΰμθ:

ΰ) βξεννΰ� λεκρθκΰ: γΰσοςβΰυςΰ, ετπειςξπ, λΰγεπό, τελόδψεπ, τελόδτεαμό, ψςΰα, ώνκεπ θ δπ.;

α) ςξπγξβΰ� ςεπμθνξλξγθ�: βεκρελό, ψςεμοελό θ δπ.;

β) ξαλΰρςό νΰσκθ θ θρκσρρςβΰ: μξλόαεπς, κΰοελόμειρςεπ, λΰνδψΰτς, κσπξπς;

γ) αϋςξβΰ� λεκρθκΰ: γΰλρςσκ, πειςσηϋ, ψςθαλεςϋ θ δπ.;

ΰ) νΰηβΰνθ� πΰρςενθι θ ζθβξςνϋυ: κλεβεπ, ψοθνΰς, βΰλόδψνεο θ δπ.

Θη γξλλΰνδρκξγξ �ηϋκΰ β ύςξ ζε βπεμ� ηΰθμρςβξβΰλθρό πΰηλθχνϋε ρλξβΰ, νξ β ξρνξβνξι ρβξει μΰρρε ύςξ αϋλΰ βξεννΰ� θ μξπρκΰ� ςεπμθνξλξγθ�:

Αΰλλΰρς, δπειτ, κΰώςΰ, πσλό, ςπΰο, τΰπβΰςεπ, ψβΰαπΰ, ψκθοεπ, ψλώη, ψςθλό, ψςσπβΰλ, ΰαπθκξρ, ΰοελόρθν, απώκθ, ψςξοΰςό θ δπ.

Θη ΰνγλθιρκξγξ �ηϋκΰ β πσρρκθι �ηϋκ β ύοξυσ οεςπξβρκθυ πετξπμ βξψλθ ςεπμθνϋ κξπΰαλερςπξενθ�, ΰ νΰχθνΰ� ρ XIX β. οπεθμσωερςβεννξ ηΰθμρςβσώςρ� ρλεδσώωθε γπσοοϋ ρλξβ:

ΰ) ξαωερςβεννξ-οξλθςθχερκΰ� λεκρθκΰ: αξικξς, λθδεπ, μθςθνγ;

α) ροξπςθβνΰ� ςεπμθνξλξγθ�: ΰκβΰλΰνγ, ΰσςρΰιδεπ, αΰρκεςαξλ, βξλειαξλ, γξλότ, ροξπς ροξπςρμεν, ροπθνςεπ;

β) ςευνθχερκΰ� θ αϋςξβΰ� λεκρθκΰ:

αώδζες, δζεμοεπ, δζενςλόμεν, δζεπρθ, κεμοθνγ, κξςςεδζ; πελόρϋ, ρβθςεπ, λΰινεπ, ρεπβθρ, ρλΰιδ θ δπ.

Ηνΰχθςελόνξε κξλθχερςβξ ρλξβ αϋλξ ηΰθμρςβξβΰνξ θη τπΰνφσηρκξγξ �ηϋκΰ βξ βςξπξι οξλξβθνε XVIII — νΰχΰλε XVIIII ββ. Β ύςξ βπεμ� τπΰνφσηρκθι �ηϋκ ρςΰνξβθςρ� ρΰλξννϋμ �ηϋκξμ πσρρκξγξ δβξπ�νρςβΰ. Ηΰθμρςβσώςρ� ρλεδσώωθε ολΰρςϋ λεκρθκθ:

ΰ) αϋςξβΰ� λεκρθκΰ.- ΰαΰζσπ, αΰλ, αΰλκξν, αΰπΰκ, αΰςθρς, αΰςξν, αστες, ζθλες, κΰψνε, κξπρΰζ, οΰλόςξ, ρΰλΰς, ρΰλξν, ςπώμξ, ςσΰλες θ δπ.;

α) ςεΰςπΰλόνΰ� λεκρθκΰ: ΰμτθςεΰςπ, ΰνξνρ, ΰτθψΰ, αΰλες, αελόύςΰζ θ δπ.;

β) οξλθςθχερκΰ� λεκρθκΰ: ΰβΰνγΰπδ, ΰγπερρθ�, ΰκςθβ, πεβξλώφθ� θ δπ.

Θη θςΰλό�νρκξγξ �ηϋκΰ β πσρρκθι οπθψλθ ςεπμθνϋ θρκσρρςβΰ, ΰ ςΰκζε αϋςξβΰ� λεκρθκΰ:

Βθπςσξη, λθαπεςςξ, co.no, ρξνΰςΰ, ρξνες, ρξοπΰνξ, ςενξπ, τΰλόφες; Ασμΰγΰ, οΰ�φ, ρξδΰ, ςξπρ, ψοΰγΰ θ δπ.

Νεηνΰχθςελόνξε κξλθχερςβξ ρλξβ οπθψλξ β πσρρκθι θη θροΰνρκξγξ �ηϋκΰ:

Ρεπενΰδΰ, κΰρςΰνόεςϋ γθςΰπΰ, μΰνςθλό�, κΰπΰβελλΰ, ρθγΰπΰ, ςξμΰς θ δπ.

�θοϋ θνξ�ηϋχνϋυ ρλξβ

Βρ� θνξ�ηϋχνΰ� λεκρθκΰ, ρσωερςβσώωΰ� νΰ δΰννϋι μξμενς β πσρρκξμ �ηϋκε θ οπθνΰδλεζΰωΰ� κΰκ κ οΰρρθβνξμσ, ςΰκ θ ΰκςθβνξμσ ηΰοΰρσ, μξζες αϋςό πΰηδελενΰ νΰ νερκξλόκξ γπσοο:

1) Ηΰθμρςβξβΰννϋε ρλξβΰ (ρμ. βϋψε);

2) Θνςεπνΰφθξνΰλθημϋ;

3) έκηξςθημϋ;

4) Θνξ�ηϋχνϋε βκπΰολενθ�. Θνςεπνΰφθξνΰλθημϋ — ύςξ θνξ�ηϋχνϋε ρλξβΰ, οπεθμσωερςβεννξ

νΰσχνϋε θ ςευνθχερκθε ςεπμθνϋ, ξαπΰηξβΰννϋε θη δπεβνεγπεχερκθυ θ λΰςθνρκθυ ύλεμενςξβ (κξπνεβϋε θ ΰττθκρΰλόνϋε μξπτεμϋ, φελϋε ρλξβΰ). Ξνθ ρσωερςβσώς νε ςξλόκξ β πσρρκξμ �ηϋκε, νξ θ βξ βρευ �ηϋκΰ, νξρθςελθ κξςξπϋυ κξνςΰκςθπσώ ρ νξρθςελ�μθ δπσγθυ �ηϋκξβ (νΰοπθμεπ, ΰνγλθχΰνε ρ τπΰνφσηΰμθ, νεμφϋ ρ θροΰνφΰμθ), οξύςξμσ θ νΰηϋβΰώςρ� θνςεπνΰφθξνΰλθημΰμθ. Νΰοπθμεπ:

ΐβςξμξαθλό, δεμξκπΰςθ�, τθλξρξτθ�, περοσαλθκΰ, ςελετξν, ςελεγπΰτ, μθλλθμεςπ, κξρμξδπξμ θ δπ.

Ροεφθτθκΰ θνςεπνΰφθξνΰλθημξβ ρξρςξθς β ςξμ, χςξ ξνθ νε θμεώς «�ηϋκξβξι πξδθνϋ», ςξ ερςό ζθβξγξ θ τσνκφθξνθπσώωεγξ �ηϋκΰ, θη κξςξπξγξ ξνθ ηΰθμρςβξβΰνϋ. Θνςεπνΰφθξνΰλόνϋε ρλξβΰ θ ςεπμθνϋ β κΰζδξμ θη πΰηβθςϋυ ρξβπεμεννϋυ �ηϋκξβ ρξρςΰβλ�ώς ηνΰχθςελόνϋι ρλξι λεκρθκθ. Οξρςξ�ννξε σβελθχενθε ύςξγξ ρλξ� ρβθδεςελόρςβσες ξ βρε βξηπΰρςΰώωει ςενδενφθθ κ ρξηδΰνθώ ρβξεγξ πξδΰ μεζδσνΰπξδνξγξ λεκρθχερκξγξ τξνδΰ, ξαλεγχΰώωεγξ βηΰθμξοξνθμΰνθε μεζδσ οπεδρςΰβθςελ�μθ πΰηλθχνϋυ �ηϋκξβ, γξρσδΰπρςβ, κσλόςσπ.

έκηξςθημϋ (ξς γπεχ. Exoukos — χσζξι, θνξηεμνϋι) — ύςξ ρλξβΰ, θροξλόησώωθερ� δλ� ρξηδΰνθ� κξλξπθςΰ, οεπεδΰώωθε νΰφθξνΰλόνσώ ροεφθτθκσ ρςπΰνϋ θλθ νΰπξδΰ, ξρξαεννξρςθ κΰκξγξ-λθαξ πεγθξνΰ.

Β ύκηξςθχερκξι λεκρθκε ξςνξρ�ςρ�:

1) Νΰηβΰνθ� δενεζνϋυ εδθνθφ:

Γσλόδεν {ςξΐΐ^,δθνΰπ (ώγξρλ.), δπΰυμΰ (ςπεχ.),θενΰ (�ο^οερξ (θρο.) θ δπ.;

2) Νΰηβΰνθ� ςθςσλξβ, δξλζνξρςνϋυ λθφ, λώδει οξ πξδσ ηΰν�ςθι:

ΐααΰς (θγ.), αεκ (ςώπκ.), αξααθ (οπξηβθωε οξλθφειρκξγξ β ΐνγλθθ), γειψΰ (�ο.), γεςμΰν (οξλόρκ.), γξνδξλόεπ (θς.), δξν (θρο.), κΰνφλεπ (νεμ.), πθκψΰ (θνδ) θ δπ.;

3) Νΰηβΰνθ� ζθλθω:

Βθγβΰμ (θνδειρκ.), �πΰνγΰ (χσκξς.) θ δπ.;

4) νΰηβΰνθ� ςΰνφεβ, μσηϋκΰλόνϋυ θνρςπσμενςξβ, οπΰηδνθκξβ:

Γξοΰκ (σκπ.), ησπνΰ (γπση.), κΰρςΰνόεςϋ (θρο.), τθερςΰ (θρο.) θ δπ.;

5) Νΰηβΰνθ� ξδεζδϋ:

Ζσοΰν (σκπ.), κθμξνξ (�ο.), ρΰπθ (θνδ.) θ δπ.;

6) Νΰηβΰνθ� αλώδ θ νΰοθςκξβ:

Βθρκθ (ΰνγλ.), οσδθνγ (ΰνγλ.) θ δπ.;

7) Νΰηβΰνθ� γξρσδΰπρςβεννϋυ σχπεζδενθι:

Οΰπλΰμενς (ΰνγλ.), πειυρςΰγ (νεμ.), ρειμ (οξλόρκ.), υσπΰλ (μξνγ.) θ δπ. Θνξ�ηϋχνϋε βκπΰολενθ� — ύςξ ρλξβΰ θλθ ρξχεςΰνθ� ρλξβ, οεπεδΰβΰεμϋε νΰ οθρόμε θ β σρςνξι πσρρκξι πεχθ γπΰτθχερκθμθ θ τξνεςθχερκθμθ ρπεδρςβΰμθ �ηϋκΰ-θρςξχνθκΰ. έςξ, νΰοπθμεπ, λΰςθνρκθε κπϋλΰςϋε ρλξβΰ:

Dixi — ρκΰηΰλ; Ergo — ρλεδξβΰςελόνξ; Λ d hoc — κ ρλσχΰώ; Pro et contra — ηΰ θ οπξςθβ; Credo — βεπσώ θ δπ.

Κ ύςξμσ λεκρθχερκξμσ αλξκσ οπθμϋκΰώς ςΰκζε τπΰηεξλξγθχερκθε ξαξπξςϋ τπΰνφσηρκξγξ, ΰνγλθιρκξγξ, νεμεφκξγξ θ δπσγθυ �ηϋκξβ, νΰοπθμεπ:

Happy end— ρχΰρςλθβϋι κξνεφ (ΰνγλ.);

Ρ' est la vie — ςΰκξβΰ ζθηνό (τπ.).

Κΰλόκθ

Νΰπ�δσ ρ ηΰθμρςβξβΰνθ�μθ θνξ�ηϋχνξι λεκρθκθ β πσρρκξμ �ηϋκε οπξθρυξδ�ς οπξφερρε κΰλόκθπξβΰνθ� (ξς τπ. Caique - κξοθ�) — ρξηδΰνθ� ρλξβ θη θρκξννξγξ μΰςεπθΰλΰ, νξ οξ θνξ�ηϋχνϋμ ξαπΰηφΰμ. Ρλξβΰ — κΰλόκθ ξαπΰησώςρ� οσςεμ ηΰμενϋ κΰζδξι ηνΰχΰωει χΰρςθ θνξ�ηϋχνξγξ ρλξβΰ μξπτεμξι, θμεώωειρ� β πσρρκξμ �ηϋκε. �ΰκ, νΰοπθμεπ, λΰςθνρκξε ρλξβξ in — sect — θς οξρλσζθλξ ξαπΰηφξμ δλ� πσρρκξγξ νΰ — ρεκξμ — ξε: χΰρςθ — in ρξξςβεςρςβσες οπθρςΰβκΰ νΰ-, κξπνώ — sect — ρξξςβεςρςβσες κξπενό — ρεκξμ-, ξκξνχΰνθώ ρπ. π. — θς ρξξςβεςρςβσες ξκξνχΰνθε ςξγξ ζε πξδΰ — ξε.

Οξ ξαπΰηφσ ΰνγλθιρκξγξ ρλξβΰ sky-scraper ξαπΰηξβΰνξ πσρρκξε ρλξβξ νεαξρκπεα (sky — νεαξ, crape — ρκπεα].

Οξδξανϋε κΰλόκθ, �βλ�ώωθερ� κΰκ αϋ ρλεοκΰμθ ρ θνξ�ηϋχνϋυ ρλξβ, οξβςξπ�ώωθε θυ μξπτξλξγθχερκσώ ρςπσκςσπσ, νΰηϋβΰώςρ� ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋμθ κΰλόκΰμθ.

Κπξμε ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνξγξ, αϋβΰες εωε θ ρεμΰνςθχερκξε κΰλόκθπξβΰνθε — οξ�βλενθε σ πσρρκξγξ ρλξβΰ ςΰκξγξ ηνΰχενθ�, κξςξπξε ξασρλξβλενξ βλθ�νθεμ ρξξςβεςρςβσώωεγξ θνξ�ηϋχνξγξ ξαπΰηφΰ. �ΰκ, νΰοπθμεπ, τπΰνφσηρκξε ρλξβξ clou, οξμθμξ ρβξεγξ ξρνξβνξγξ ηνΰχενθ� «γβξηδό» θμεες οεπενξρνξε ηνΰχενθε - «γλΰβνΰ� οπθμΰνκΰ ςεΰςπΰλόνξγξ οπεδρςΰβλενθ�, οπξγπΰμμϋ». έςξς ρμϋρλ οξβλθ�λ νΰ σοξςπεαλενθε θ πσρρκξγξ ρλξβΰ γβξηδό: ρ κξνφΰ XIX βεκΰ β πσρρκξμ �ηϋκε οξ�βλ�ώςρ� βϋ-

π�ζενθ� γβξηδό ρεηξνΰ, γβξηδό οπξγπΰμμϋ θ δπ.

Β κξνφε XIX — νΰχΰλε XX ββ. ξρξαεννξ πΰροπξρςπΰνενξ αϋλξ ρε μΰνςθχερκξε κΰλόκθπξβΰνθε β ξαλΰρςθ οξλθςθχερκξι λεκρθκθ. �ΰκ, νΰ οπθμεπ, ρλξβξ ολΰςτξπμΰ β ηνΰχενθθ «οξλθςθχερκΰ� οπξγπΰμμΰ οΰπςθθ, ξαωερςβεννξι γπσοοϋ» ρςΰλξ σοξςπεαλ�ςόρ� οξδ βλθ�νθεμ ηνΰχενθ� ρλξβΰ platform β ΰνγλθιρκξμ �ηϋκε; ρλξβξ αλξκ β ηνΰχενθθ «ρξώη οΰπςθι θλθ γπσοοθπξβξκ» οξδ βλθ�νθεμ ςΰκξγξ ζε ρλξβΰ β νεμεφκξμ �ηϋκε θ δπ.

Β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε κΰλόκθπξβΰνθε πΰηβθςξ ρλΰαξ.

Κξνςπξλόνϋε βξοπξρϋ

1. Χςξ ρξαξι οπεδρςΰβλ�ες θρκξννξ πσρρκΰ� λεκρθκΰ? Οπθβεδθςε οπθμεπϋ θνδξεβπξοειρκθυ, ξαωερλΰβ�νρκθυ, βξρςξχνξρλΰβ�νρκθυ θ ρξαρςβεννξ πσρρκθυ ρλξβ.

2. Κΰκξβΰ πξλό ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ β ρλξβΰπνξμ ρξρςΰβε ρξβπεμεννξγξ πσρρκξγξ �ηϋκΰ? Β χεμ οπθχθνϋ ψθπξκξγξ οπξνθκνξβενθ� ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ β πσρρκθι �ηϋκ?

3. Κΰκξβϋ ξρνξβνϋε τξνεςθχερκθε, μξπτξλξγθχερκθε θ ρεμΰνςθχερκθε οπθηνΰκθ ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ?

4. Κΰκξβϋ ξρνξβνϋε γπσοοϋ ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ β ηΰβθρθμξρςθ ξς θυ σοξςπεαλενθ� β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε?

5. Κΰκθε ηΰθμρςβξβΰνθ�, κπξμε ρςΰπξρλΰβ�νθημξβ, βΰμ εωε θηβερςνϋ? Κΰκξβΰ θυ πξλό β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε?

6. Κΰκξβ ςθοϋ θνξ�ηϋχνϋυ ρλξβ? Κΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� θνςεπνΰφθξ-νΰλθημΰμθ, ύκηξςθημΰμθ, θνξ�ηϋχνϋμθ βκπΰολενθ�μθ?

7. Κΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� κΰλόκΰμθ? Οπθβεδθςε οπθμεπϋ ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋυ θ ρεμΰνςθχερκθυ κΰλεκ.

�ΕΜΐ Ή 5 ΛΕΚΡΘΚΐ ΡΞΒΠΕΜΕΝΝΞΓΞ ΠΣΡΡΚΞΓΞ ίΗΫΚΐ Ρ �ΞΧΚΘ ΗΠΕΝΘί ΕΕ ΐΚ�ΘΒΝΞΓΞ Θ ΟΐΡΡΘΒΝΞΓΞ ΗΐΟΐΡΐ

ΐκςθβνϋι θ οΰρρθβνϋι ρλξβΰπό

Θημενενθ� β ζθηνθ ξαωερςβΰ (οξλθςθχερκθ, ύκξνξμθχερκθε, ρξφθΰλόνϋε, κσλόςσπνϋε) ξςπΰζΰώςρ� β �ηϋκε, θ οπεζδε βρεγξ — β εγξ ρλξβΰπνξμ ρξρςΰβε. Οξ�βλενθε νξβξγξ β ζθηνθ ξαωερςβΰ οπθβξδθς κ οξ�βλενθώ νξβϋυ ρλξβ, β πεησλόςΰςε χεγξ οπξθρυξδθς οξοξλνενθε ρλξβΰπ νξγξ ρξρςΰβΰ �ηϋκΰ. Β �ηϋκε νΰαλώδΰεςρ� θ ξαπΰςνϋι οπξφερρ — ξςμθπΰνθε, θρχεηνξβενθε νεκξςξπϋυ ρλξβ, χςξ ςΰκζε �βλ�εςρ� ξςπΰζενθεμ θη μενενθι β ζθηνθ ξάωερςβΰ.

Β οπξφερρε θρςξπθχερκξγξ πΰηβθςθ� �ηϋκΰ οπξθρυξδ�ς ρεμΰνςθχερκθ οπεξαπΰηξβΰνθ� ρλξβ: βξηνθκΰώς νξβϋε ηνΰχενθ� θ σςπΰχθβΰώςρ� ρςΰπϋε.

�ΰκθμ ξαπΰηξμ, β λώαξμ �ηϋκε ρσωερςβσες δβΰ ολΰρςΰ ρλξβ:

1) Ρλξβΰ, οξρςξ�ννξ σοξςπεαλ�ώωθερ�, ΰκςθβνξ τσνκφθξνθπσώωθε β πΰηνϋυ ρτεπΰυ δε�ςελόνξρςθ λώδει. έςΰ γπσοοΰ ρξρςΰβλ�ες ΰκςθβνϋι ηΰοΰρ πσρρκξι λεκρθκθ.

2) Ρλξβΰ, νε θμεώωθε ψθπξκξγξ σοξςπεαλενθ�. έςΰ γπσοοΰ ρλξβ ρξρςΰβλ�ες οΰρρθβνϋι ηΰοΰρ πσρρκξι λεκρθκθ.

Κΰζδϋι οεπθξδ πΰηβθςθ� �ηϋκΰ υΰπΰκςεπθησεςρ� ξοπεδελεννϋμ ρξξςνξψενθεμ ΰκςθβνξγξ θ οΰρρθβνξγξ ρλξβΰπνξγξ ηΰοΰρΰ, ςΰκ κΰκ ςξ, χςξ αϋλξ ΰκςσΰλόνξ δλ� ξδνξι ύοξυθ, μξζες σςπΰςθςό ΰκςσΰλόνξρςό β δΰλόνειψεμ, βρλεδρςβθε χεγξ ρλξβΰ οεπερςΰώς αϋςό ΰκςθβνϋμθ θ οεπευξδ�ς β οΰρρθβνϋι ρξρςΰβ �ηϋκΰ.

Νΰοπθμεπ, δλ� Μξρκξβρκξγξ γξρσδΰπρςβΰ XVII β. αϋλθ ΰκςσΰλόνϋ ρλεδσώωθε ρλξβΰ θ ρςξ�ωθε ηΰ νθμθ οξν�ςθ�:

Οπθκΰη — «σχπεζδενθε», νΰοπ.: Οξλόρκθι οπθκΰη, Υξλξοθι οπθκΰη; Χελξαθςνΰ� — «οπξψενθε»; χελξαθςχθκ — «οπξρθςελό» θ δπ. Σζε β XVIII β. νΰαλώδΰεςρ� οξρςεοεννΰ� σςπΰςΰ ΰκςσΰλόνξρςθ ύςθυ οξν�ςθι, βρλεδρςβθε χεγξ ρλξβΰ, ξαξηνΰχΰώωθε θυ, οεπευξδ�ς β οΰρρθβ νϋι ρλξβΰπνϋι ηΰοΰρ.

Β ρξβεςρκξε βπεμ� οεπεψλθ β οΰρρθβνϋι ρλξβΰπνϋι ηΰοΰρ ςΰκθε ρλξβΰ, κΰκ

Ασπμθρςπ, βΰυμθρςπ, κσοεφ, οπθκΰηχθκ πξςμθρςπ θ δπ. Θημενθλξρό β ύςξ ζε βπεμ� θ ρξδεπζΰνθε ρλεδσώωθυ ρλξβ: Απθγΰδθπ, δθνΰρςθ�, οπΰοξπωθκ θ δπ.

Νξβξε ηνΰχενθε οξ�βθλξρό σ ρ?λξβΰ ρξβες — «ξπγΰν γξρσδΰπρςβεννξι βλΰρςθ».

Θςΰκ, κ ΰκςθβνξμσ ρλξβΰπνξμσ ηΰοΰρσ ξςνξρ�ςρ� ξαωενΰπξδνϋε, ξαωεσοξςπεαθςελόνϋε ρλξβΰ, σ κξςξπϋυ νε νΰαλώδΰεςρ� ξςγενκΰ σρςΰπελξρςθ θλθ νξβθηνϋ, νΰοπθμεπ:

Βξδΰ, βξηδσυ, υλεα, δϋψΰςό, ζθςό, πΰαξςΰςό, κπΰρθβϋι, ξςβΰζνϋι, υξπξψξ, δβΰ, ςπθδφΰςό θ δπ.

Β ΰκςθβνϋι ρλξβΰπνϋι ηΰοΰρ βυξδ�ς θ ρλξβΰ, θμεώωθε ξγπΰνθχεννσώ ρτεπσ σοξςπεαλενθ� (ςεπμθνϋ, οπξτερρθξνΰλόνΰ� λεκρθκΰ): Λ ςΰμ, γΰμμΰ-λσχθ, μξλεκσλΰ, ύκξλξγθ� θ δπ.

Β οΰρρθβνξμ ρλξβΰπνξμ ηΰοΰρε πΰηλθχΰώςρ� δβε ξρνξβνϋυ γπσοοϋ ρλξβ:

1) Σρςΰπεβψθε ρλξβΰ, ςξ ερςό βϋψεδψθε θλθ βϋυξδ�ωθε θη σοξςπεαλε νθ�;

2) Νξβϋε ρλξβΰ, θλθ νεξλξγθημϋ, ςξ ερςό ρλξβΰ, νε ρςΰβψθε εωε ξαωεσοξςπεαθςελόνϋμθ, ρξυπΰν�ώωθε ξςςενξκ νξβθηνϋ.

Σρςΰπεβψθε ρλξβΰ: θρςξπθημϋ θ ΰπυΰθημϋ

Β ηΰβθρθμξρςθ ξς οπθχθν, οξ κξςξπϋμ ςξ θλθ θνξε ρλξβξ ξς νξρθςρ� κ πΰηπ�δσ σρςΰπεβψθυ, βϋδελ�ώςρ� θρςξπθημϋ θ ΰπυΰθημϋ.

Θρςξπθημϋ — ύςξ ρλξβΰ, βϋψεδψθε θη σοξςπεαλενθ� οξςξμσ, χςξ θρχεηλθ θη ζθηνθ οπεδμεςϋ θ �βλενθ�, κξςξπϋε ξνθ ξαξηνΰχΰλθ.

Θρςξπθημϋ νε θμεώς ρθνξνθμξβ, ςΰκ κΰκ ύςξ εδθνρςβεννξε ξαξ ηνΰχενθε θρχεηνσβψεγξ οξν�ςθ� θ ρςξ�ωεγξ ηΰ νθμ οπεδμεςΰ θλθ �βλε νθ�.

Θρςξπθημϋ οπεδρςΰβλ�ώς ρξαξι δξρςΰςξχνξ πΰηνξξαπΰηνϋε ςεμΰ ςθχερκθε γπσοοϋ ρλξβ:

1) Νΰηβΰνθ� ρςΰπθννξι ξδεζδϋ:

Ηθοσν, κΰμηξλ, κΰτςΰν, κξκξψνθκ, ζσοΰν, ψσψσν θ δπ.;

2) Νΰηβΰνθ� δενεζνϋυ εδθνθφ:

ΐλςϋν, γπξψ, οξλσψκΰ, γπθβνΰ θ δπ.;

3) Νΰηβΰνθ� ςθςσλξβ:

Ϊξ�πθν, δβξπ�νθν, φΰπό, γπΰτ, κν�ηό, γεπφξγ θ δπ.;

4) Νΰηβΰνθ� δξλζνξρςνϋυ λθφ:

Γξπξδξβξι σ νΰμερςνθκ, οπθκΰηχθκ, σπ�δνθκ θ δπ.;

5) Νΰηβΰνθ� ξπσζθ�:

Οθωΰλό, ψερςξοεπ, εδθνξπξγ (οσψκΰ) θ δπ.;

6) ΐδμθνθρςπΰςθβνϋε νΰηβΰνθ�:

Βξλξρςό,σεηδ, ξκξλξςξκ θ δπ.

Σ μνξγξηνΰχνϋυ ρλξβ θρςξπθημξμ μξζες ρςΰςό ξδνξ θη ηνΰχενθι. Νΰοπθμεπ, ρλξβξ λώδθ θμεες ρλεδσώωθε ηνΰχενθ�:

1) Μνξζερςβεννξε χθρλξ ρσωερςβθςελόνξγξ χελξβεκ;

2) Δπσγθε, οξρςξπξννθε κξμσ-λθαξ λθφΰ;

3) Λθφΰ, θροξλόησεμϋε β κΰκξμ-λθαξ δελε, κΰδπϋ;

4) Οπθρλσγΰ, πΰαξςνθκ β αΰπρκξμ δξμε.

Ρλξβξ λώδθ β οεπβϋυ ςπευ ηνΰχενθ�υ βυξδθς β ΰκςθβνϋι ρ\ξβΰπό. Χεςβεπςξε ηνΰχενθε σ δΰννξγξ ρλξβΰ σρςΰπελξ, οξύςξμσ οεπεδ νΰμθ ρε μΰνςθχερκθι θρςξπθημ, ξαπΰησώωθι λεκρεμσ λώδρκΰ� β ηνΰχενθθ «κξμνΰςΰ, β κξςξπξι ζθβες οπθρλσγΰ».

ΐπυΰθημϋ — ύςξ ρλξβΰ, ξαξηνΰχΰώωθε οξν�ςθ�, οπεδμεςϋ, �βλε νθ�, ρσωερςβσώωθε β νΰρςξ�ωεε βπεμ�; οξ πΰηλθχνϋμ (β οεπβσώ ξχεπεδό - ύκρςπΰλθνγβθρςθχερκθμ) οπθχθνΰμ ΰπυΰθημϋ αϋλθ βϋςερνενϋ θη ΰκςθβνξγξ σοξςπεαλενθ� δπσγθμθ ρλξβΰμθ.

Ρλεδξβΰςελόνξ, ΰπυΰθημϋ θμεώς ρθνξνθμϋ β ρξβπεμεννξμ πσρ ρκξμ �ηϋκε, νΰοπθμεπ:

Βεςπθλξ (ρσω.)— οΰπσρ., Ορθυε� (ρσω.)— δσψΰ; Ηΰμξπρκθι (οπθλ.) — θνξρςπΰννϋι; Κξθ (μερςξθμενθε) — κξςξπϋι; Ρει (μερςξθμενθε) — ύςξς; Οξελθκσ (ρξώη) — οξςξμσ χςξ θ δπ.

Β ηΰβθρθμξρςθ ξς ςξγξ, σρςΰπεβΰες λθ βρε ρλξβξ, ηνΰχενθε ρλξβΰ, τξνεςθχερκξε ξτξπμλενθε ρλξβΰ θλθ ξςδελόνΰ� ρλξβξξαπΰησώωΰ� μξπτεμΰ, ΰπυΰθημϋ δελ�ςρ� νΰ νερκξλόκξ γπσοο:

1) Ρξαρςβεννξ λεκρθχερκθε ΰπυΰθημϋ — ύςξ ρλξβΰ, φελθκξμ βϋψεδψθε θη σοξςπεαλενθ� θ οεπεψεδψθε β οΰρρθβνϋι ρλξβΰπνϋι ηΰοΰρ:

Λόη� — μξζνξ; �ΰςό — βξπ;

Λκθ — κΰκ; Λ.θχαΰ — ρχες;

Οθθς — οξύς; Ξςπξκξβθφΰ—οξδπξρςξκ θ δπ.

2) Λεκρθκξ-ρεμΰνςθχερκθε ΰπυΰθημϋ — ύςξ ρλξβΰ, σ κξςξπϋυ σρςΰπελξ ξδνξ θλθ νερκξλόκξ ηνΰχενθι:

Ζθβξς — «ζθηνό» (νε νΰ ζθβξς, ΰ νΰ ρμεπςό αθςόρ�); Θρςσκΰν — «ρςΰςσ�»;

Νεγξδ�θ — «νεγξδνϋι κ βξθνρκξι ρλσζαε»; Οπθρςΰνθωε — «οξπς, οπθρςΰνό» θ δπ.

3) Λεκρθκξ-τξνεςθχερκθε ΰπυΰθημϋ — ύςξ ρλξβΰ, σ κξςξπϋυ β πεησλόςΰςε θρςξπθχερκξγξ πΰηβθςθ� θημενθλξρό ηβσκξβξε ξτξπμλενθε (ηβσκξβΰ� ξαξλξχκΰ), ξδνΰκξ ηνΰχενθε ρλξβΰ ρξυπΰνθλξρό οξλνξρςόώ:

Ηεπφΰλξ — ηεπκΰλξ;

Θπξθημ — γεπξθημ;

Ξρόμνΰδφΰςό — βξρεμνΰδφΰςό;

Οΰψοξπς — οΰροξπς;

Ψςθλό — ρςθλό (οξύςθχερκθι)θ δπ.

Ξρξασώ γπσοοσ ρξρςΰβλ�ώς ΰκφενςξλξγθχερκθε ΰπυΰθημϋ — ςξ ερςό ρλξβΰ, σ κξςξπϋυ θημενθλξρό σδΰπενθε (ξς λΰς. Accentum — βϋδελενθε, σδΰπενθε):

Μσηϋ 'κΰ — μσ 'ηϋκΰ;

Ρσττθ 'κρ — ρσ 'ττθκρ; Τθλξρξ 'τ ~ τθλξ 'ρξτ θ δπ.

4) Λεκρθκξ-ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋε ΰπυΰθημϋ — ύςξ ρλξβΰ, σ κξςξπϋυ σρςΰπελθ ξςδελόνϋε μξπτεμϋ θλθ ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνΰ� μξδελό:

Δξλ — δξλθνΰ; Δπσζερςβξ — δπσζαΰ; Οΰρςϋπό — οΰρςσυ; Πϋαΰπό —πϋαΰκ; Τΰνςΰημ — τΰνςΰηθ� θ δπ.

ΐπυΰθηΰφθ� ρλξβ νε ρβ�ηΰνΰ ρ θυ οπξθρυξζδενθεμ. Σρςΰπεβΰςό μξ γσς ρλεδσώωθε ςθοϋ λξβ:

1) Θρκξννξ πσρρκθε ρλξβΰ:

Λΰαϋ, θηγξι, λόη�, ενδξβΰ θ δπ.;

2) Ρςΰπξρλΰβ�νθημϋ:

Γλΰδ, εδθν, ηελξ, υλΰδ, χΰδξ θ δπ.

3) Ηΰθμρςβξβΰννϋε ρλξβΰ:

Ρΰςθρτΰκφθ� — σδξβλεςβξπενθε (ξ δσύλθ); Ρθκσπρ — οξμξωό; Τξπςεθθ� (κπεοξρςό) θ δπ.

Πξλό σρςΰπεβψθυ ρλξβ β πσρρκξμ �ηϋκε πΰηνξξαπΰηνΰ. Θρςξπθημϋ β ροεφθΰλόνξι νΰσχνξι λθςεπΰςσπε θροξλόησώςρ� δλ� νΰθαξλεε ςξχνξγξ ξοθρΰνθ� ύοξυθ. Β οπξθηβεδενθ�υ υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπϋ νΰ θρςξπθχερκθε ςεμϋ θρςξπθημϋ θ ΰπυΰθημϋ οξμξγΰώς βξρρξηδΰςό κξλξπθς ύοξυθ, ΰ ςΰκζε �βλ�ώςρ� ρπεδρςβξμ πεχεβξι υΰπΰκςεπθρςθκθ οεπρξνΰζει.

Οπθμεπΰμθ ςΰκξγξ θροξλόηξβΰνθ� σρςΰπεβψει λεκρθκθ μξγσς ρλσ ζθςό πξμΰνϋ «Πΰηθν Ρςεοΰν» ΐ.Ο. Χΰοϋγθνΰ, «Οεςπ I» A.H. �ξλρςξγξ, «Εμελό�ν Οσγΰχεβ» Β.ί. Ψθψκξβΰ, «Θβΰν Γπξηνϋι» Β.Θ. Κξρςϋλεβΰ θ δπ.

Β ςεκρςε λώαξγξ θη ύςθυ υσδξζερςβεννϋυ οπξθηβεδενθι μξζνξ βρςπεςθςό πΰηλθχνϋε ςθοϋ ΰπυΰθημξβ:

Οξηνΰλ � βξς χςξ: οξ θηβεςσ ςΰς� Τξμκθ, οξιμΰνϋ βξπϋ ηΰ Νθκθςρκθμθ βξπξςϋ (Χΰοϋγθν).

ΐπυΰθημϋ μξγσς αϋςό θροξλόηξβΰνϋ δλ� ρξηδΰνθ� ςξπζερςβεννξρςθ ρςθλ�, χςξ ξρξαεννξ υΰπΰκςεπνξ δλ� οξύηθθ κξνφΰ XVIII — νΰχΰλΰ XIX βεκξβ. Οπθμεπΰμθ μξγσς ρλσζθςό οπξθηβεδενθ� ΐ.Ν. Πΰδθωεβΰ, Γ .Π. Δεπζΰβθνΰ, Β.ΐ. Ζσκξβρκξγξ, ΐ.Ρ. Οσψκθνΰ θ δπ.

ΐπυΰθημϋ μξγσς ςΰκζε θροξλόηξβΰςόρ� δλ� ρξηδΰνθ� κξμθχερκξγξ θ ρΰςθπθχερκξγξ ύττεκςξβ:

Αηγλ�νθ, νΰκξνεφ, νΰ ρβξώ ρξαρςβεννσώ οεπρξνσ — θ ςΰμ οπεζδε βρεγξ βρςπεςθψό γλΰβσ, ΰ οξςξμ σζε νε ξρςΰβθψό αεη οπθμεςϋ απώυξ θ οπξχθε χΰρςθ (Ρ. Ω.)

Νξβϋε ρλξβΰ (νεξλξγθημϋ)

Ρλξβΰπνϋι ρξρςΰβ �ηϋκΰ οξρςξ�ννξ οξοξλν�εςρ� νξβϋμθ ελξ βΰμθ. Νξβϋε ρλξβΰ (νεξλξγθημϋ) οξ�βλ�ώςρ� β �ηϋκε, χςξαϋ ξαξηνΰ

χθςό κΰκξε-λθαξ νξβξε �βλενθε, οξν�ςθε, οπεδμες. Οπθμεπΰμθ νεξλξγθημξβ νΰψεγξ βπεμενθ μξγσς ρλσζθςό ρλεδσώωθε ρλξβΰ:

Θνςεπτΰκρ — θντξπμΰφθξννξε ΰγενςρςβξ;

οπθβΰςθηΰφθ� — πΰροπεδελενθε ρξαρςβεννξρςθ;

έκρκλώηθβ — θρκλώχθςελόνξε ρξαϋςθε (θνςεπβόώ);

ΡΝΓ— ρξδπσζερςβξ νεηΰβθρθμϋυ γξρσδΰπρςβ;

Πΰςθτθκΰφθ�— οπθν�ςθε, ξδξαπενθε (ξ δξγξβξπε);

Ολώπΰλθημ — μνξζερςβεννξρςό (μνενθι, ςξχεκ ηπενθ�);

ΐλόςεπνΰςθβΰ — βξημξζνξρςό βϋαξπΰ;

Πετεπενδσμ — ξαρσζδενθε θ δπ.

Αξλόψθνρςβξ νεξλξγθημξβ ρβ�ηΰνξ ρ θημενενθ�μθ β οξλθςθχε ρκξι ζθηνθ ξαωερςβΰ, ρ πΰηβθςθεμ νΰσκθ, ςευνθκθ, κσλόςσπϋ. Μνξγθε θη ύςθυ ρλξβ οπξχνξ βυξδ�ς β ζθηνό, ΰ ηΰςεμ σςπΰχθβΰώς ρβξώ νξβθηνσ θ οεπευξδ�ς β ΰκςθβνϋι ρλξβΰπνϋι ηΰοΰρ. Νξβϋε ρλξβΰ οξ�βλ�ώςρ� ρλεδσώωθμθ ροξρξαΰμθ:

1) Ξαπΰηξβΰνθε οξ μξδελ�μ, σζε ρσωερςβσώωθμ β �ηϋκε, θη ρσωερςβσώ ωθυ β �ηϋκε ύλεμενςξβ:

ΐβςξλΰβκΰ, ΰύπξρΰνθ, μθκπξπΰιξν θ δπ.

2) Ηΰθμρςβσώςρ� θη δπσγξγξ �ηϋκΰ β οπξφερρε μεζγξρσδΰπρςβεννϋυ θ μεζνΰφθξνΰλόνϋυ κξνςΰκςξβ (β οεπβσώ ξχεπεδό ύςξ ροξπςθβνϋε θ οξλθςθχερκθε ςεπμθνϋ):

ΐσςρΰιδεπ, δπθαλθνγ (βεδενθε μ�χΰ β αΰρκεςαξλε), ρςξοοεπ (ηΰωθςνθκ βξπξς) θ δπ.;

Ολώπΰλθημ, πΰςθτθκΰφθ� θ δπ.

3) Οπξθρυξδ�ς ρεμΰνςθχερκθε οπεξαπΰηξβΰνθ� θ οξ�βλ�ώςρ� νξβϋε ηνΰ χενθ� ρλξβ, κξςξπϋε �βλ�ώςρ� πεησλόςΰςξμ σοξςπεαλενθ� ρλξβΰ β οεπενξρνξμ ηνΰχενθθ, χςξ οπθβξδθς κ δΰλόνειψεμσ πΰηβθςθώ μνξγξηνΰχνξ ρςθ θ πΰρψθπενθώ ρτεπϋ θροξλόηξβΰνθ� ρλξβΰ. Νΰοπθμεπ:

Κσπρ — «γενεπΰλόνΰ� λθνθ�, ξρνξβνξε νΰοπΰβλενθε β δε�ςελόνξρςθ γξρσδΰπρςβΰ» (βη�ς κσπρ νΰ οεπερςπξικσ];

Οΰλθςπΰ — «πΰηνξξαπΰηθε, πΰηνξξαπΰηνξε οπξ�βλενθε χεγξ-λθαξ {οΰλθςπΰ χσβρςβ].

Οεπβϋε δβε γπσοοϋ νεξλξγθημξβ νΰηϋβΰώςρ� ρξαρςβεννξ λεκρθχερκθμθ, οξρλεδν�� γπσοοΰ — ρεμΰνςθχερκθμθ νεξλξγθημΰμθ.

Ξς �ηϋκξβϋυ νεξλξγθημξβ νεξαυξδθμξ ξςλθχΰςό νεξλξγθημϋ κξνςεκρςσΰλόνϋε, θλθ θνδθβθδσΰλόνξ-ΰβςξπρκθε.

Θνδθβθδσΰλόνξ-ΰβςξπρκθε νεξλξγθημϋ (ξκκΰηθξνΰλθημϋ) — ύςξ ρλξβΰ, κξςξπϋε ξαπΰησώςρ� υσδξζνθκΰμθ ρλξβΰ, οσαλθφθρςΰμθ, οξύςΰμθ ρ φελόώ σρθλενθ� ύκροπερρθβνξρςθ ςεκρςΰ. Β ξςλθχθθ ξς �ηϋκξβϋυ νεξλξγθημξβ ξκκΰηθξνΰλθημϋ βϋοξλν�ώς νε νξμθνΰςθβνσώ (νΰηϋβνσώ), ΰ ύκροπερρθβνσώ τσνκφθώ. Ξκκΰηθξνΰλθημϋ ρπΰβνθςελόνξ πεδκξ οεπευξδ�ς β λθςεπΰςσπνϋι �ηϋκ θ οξλσχΰώς ξαωενΰπξδνξε σοξςπεαλενθε. Κΰκ θ �ηϋκξβϋε νεξλξγθημϋ, ξκκΰηθξνΰλθημϋ ξαπΰησώςρ� οξ ηΰκξνΰμ

�ηϋκΰ, οξ σρςΰνξβλεννϋμ ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋμ μξδελ�μ θη μξπτεμ, θμεώωθυρ� β �ηϋκε, οξύςξμσ δΰζε βνε κξνςεκρςΰ ξνθ οξν�ςνϋ, νΰοπθμεπ:

Μνξγξύςΰζθςόρ�, γπΰμΰδϊΈ, χεμαεπλενθςϊ (Μΰ�κ.);

Οπξρθνό, εξπξζαθνϋε (ςπΰβϋ), ηβΰννϋι, ψθψκξοεπϋι, ςννξρςό (Εε.);

Βξζδθημ, υξλξδνξημει, βεησψνϋι, αεηξπσζόε, αεηλώαξβϊε (Εβςσψ.);

Κώυελόαεκεπϋ) (Οσςθ.);

Ϊλΰγξγλσοξρςό (Ρ-Ω.);

Οΰρρΰζθπρςβξ^ ξμσζχθνθςόρ� (Χευ.).

Κξνςπξλόνϋε βξοπξρϋ

1. Κΰκθε ρλξβΰ β ρξβπεμεννξμ πσρρκξμ �ηϋκε ξςνξρ�ςρ� κ ΰκςθβνξμσ θ οΰρρθβνξμσ λεκρθχερκθμ ηΰοΰρΰμ ?

2. Ξοπεδελθςε οξν�ςθε «σρςΰπεβψθε ρλξβΰ». Σκΰζθςε, χεμ ξςλθχΰώςρ� δπσγ ξς δπσγΰ θρςξπθημϋ θ ΰπυΰθημϋ ?

3. Κΰκ θροξλόησεςρ� σρςΰπεβψΰ� λεκρθκΰ β �ηϋκε υσδξζερςβεννξι λθςεπΰ ςσπϋ ?

4. Ξοπεδελθςε οξν�ςθε «νεξλξγθημ». Χεμ βϋηβΰνξ οξ�βλενθε θ τσνκφθξνθπξβΰνθε νεξλξγθημξβ β �ηϋκε ?

�ΕΜΐ Ή6. ΛΕΚΡΘΚΐ ΠΣΡΡΚΞΓΞ ίΗΫΚΐ Ρ �ΞΧΚΘ ΗΠΕΝΘί ΡΤΕΠΫ ΣΟΞ�ΠΕΑΛΕΝΘί

Ξαωενΰπξδνΰ� λεκρθκΰ

Λεκρθκΰ, ρξρςΰβλ�ώωΰ� ρλξβΰπό πσρρκξγξ νΰφθξνΰλόνξγξ �ηϋ κΰ, νεξδθνΰκξβΰ ρ ςξχκθ ηπενθ� ρτεπϋ σοξςπεαλενθ�. Ξδνθ ρλξβΰ θηβερςνϋ βρεμ λώδ�μ, γξβξπ�ωθμ οξ-πσρρκθ:

Ηεμλ�, θδςθ, αελϋι, υξπξψξ, βξς θ δπ.

Δπσγθε ρλξβΰ σοξςπεαλ�ώςρ� β κΰκξι-λθαξ ξδνξι μερςνξρςθ, ΰ ηΰ εε οπεδελΰμθ νεθηβερςνϋ θ νεοξν�ςνϋ γξβξπ�ωθμ νΰ πσρρκξμ �ηϋκε:

Αΰρκξι — «υξπξψθι» β ρεβεπνξ-πσρρκθυ γξβξπΰυ;

Ξυλώοκξι — «βεπυξμ νΰ λξψΰδθ αεη ρεδλΰ» β ώζνξπσρρκθυ γξβξπΰυ θ δπ.

�πεςόθ ρλξβΰ θροξλόησώςρ� λώδόμθ ξοπεδελεννξι οπξτερρθθ (ροεφθΰλόνϋε ςευνθχερκθε ςεπμθνϋ) θλθ ξαξρξαλεννϋμθ οξ κΰκθμ-λθαξ οπθχθνΰμ ρξφθΰλόνϋμθ γπσοοΰμθ (νΰοπθμεπ, βξπξβρκξε ΰπγξ).

Β ηΰβθρθμξρςθ ξς ρτεπϋ σοξςπεαλενθ� λεκρθκΰ πσρρκξγξ �ηϋκΰ μξζες αϋςό οξδπΰηδελενΰ νΰ νερκξλόκξ γπσοο:

1) Λεκρθκΰ ξαωενΰπξδνΰ�;

2) Λεκρθκΰ δθΰλεκςνΰ�;

3) Λεκρθκΰ οπξτερρθξνΰλόνΰ� θ ροεφθΰλόνΰ�;

4) Λεκρθκΰ ζΰπγξννΰ�.

Ξαωενΰπξδνσώ λεκρθκσ πσρρκξγξ �ηϋκΰ ρξρςΰβλ�ώς ρλξβΰ, σοξςπεαλενθε κξςξπϋυ ρβξιρςβεννξ βρεμ λώδ�μ, γξβξπ�ωθμ οξ-πσρρκθ, θ νε ξγπΰνθχενξ ςεππθςξπθΰλόνξ. Ξαωενΰπξδνϋε ρλξβΰ — ύςξ �δπξ λεκρθχερκξι ρθρςεμϋ �ηϋκΰ, αεη νθυ νεβξημξζνξ ρΰμξ ρσωερςβξβΰνθε �ηϋκΰ θ ξαωενθε νΰ νεμ.

Κ ξαωενΰπξδνξι λεκρθκε ξςνξρ�ςρ� ρλξβΰ, ξαξηνΰχΰώωθε ζθη νεννξ θ ρξφθΰλόνξ βΰζνϋε οξν�ςθ�, δειρςβθ�, ρβξιρςβΰ, κΰχερςβΰ:

Βξδΰ, ηεμλ�, χελξβεκ, ξςεφ, μΰςό, πΰαξςΰςό, θδςθ, βθδεςό, ρλϋψΰςό, αξλό ψξι, δξαπϋι, υξπξψθι, ηλξι, αελϋι, ρβεςλξ, ςεμνξ, αϋρςπξ θ δπ.

έςθ ρλξβΰ ξαϋχνξ θμεώς ξοπεδελεννϋε, σρςξιχθβϋε ηνΰχενθ�, κξςξπϋε �βλ�ώςρ� ξαωθμθ δλ� βρευ νξρθςελει �ηϋκΰ θ νε θημεν�ώςρ� β ςεχενθε δλθςελόνξγξ οεπθξδΰ βπεμενθ.

Ξαωενΰπξδνΰ� λεκρθκΰ νε ρξρςΰβλ�ες ηΰμκνσςσώ γπσοοσ ρλξβ, νΰοπξςθβ, ξνΰ μξζες οξοξλν�ςόρ� ρλξβΰμθ, κξςξπϋε πΰνεε θμελθ ξγπΰνθ

χεννσώ (δθΰλεκςνσώ θλθ οπξτερρθξνΰλόνσώ) ρτεπσ σοξςπεαλενθ�.

�ΰκ, νΰοπθμεπ, ρλξβΰ ζθβξςπεοεωσωθι, πΰηνξψεπρςνϋι, νεσδΰχνθκ, ρΰμξδσπ, ηΰβρεγδΰςΰι, νσδνϋι θ νεκξςξπϋε δπσγθε εωε β οεπβξι οξλξβθνε XIX βεκΰ νε αϋλθ θηβερςνϋ βρεμ γξβξπ�ωθμ οξ-πσρρκθ, οξςξμσ χςξ ρτεπΰ θυ σοξςπεαλενθ� αϋλΰ ξγπΰνθχενΰ ρτεπΰμθ θ, ρλεδξβΰςελόνξ, ρπεδΰμθ σοξςπεαλενθ�:

ΰ) οπξτερρθξνΰλόνΰ� ρπεδΰ: ζθβξςπεοεωσωθι, πΰηνξψεπρςνϋι,

α) δθΰλεκςνΰ� ρπεδΰ: νεσδΰχνθκ, ρΰμξδσπ, ηΰβρεγδΰςΰι, νσδνϋι.

Β ρξβπεμεννξμ ζε πσρρκξμ �ηϋκε ύςθ ρλξβΰ βυξδ�ς β ρξρςΰβ ξαωενΰπξδνξι λεκρθκθ.

Ρ δπσγξι ρςξπξνϋ, νεκξςξπϋε ξαωενΰπξδνϋε ρλξβΰ ρ ςεχενθεμ βπεμενθ μξγσς βϋυξδθςό θη ξαωεγξ ξαξπξςΰ, ρσζΰςό ρτεπσ ρβξεγξ οξςπεαλενθ�, νΰοπθμεπ:

Ηξαΰςϊ — β ηνΰχενθθ «ερςό» ;

Βπεμ — β ηνΰχενθθ «πΰρρβες» (ρπ. ξδνξκξπεννξι γλΰγξλ απεηζθςό).

Δθΰλεκςνΰ� λεκρθκΰ

Ρλξβΰ, σοξςπεαλενθε κξςξπϋυ ρβξιρςβεννξ λώδ�μ, ζθβσωθμ β ξοπεδελεννξι μερςνξρςθ, ρξρςΰβλ�ώς δθΰλεκςνσώ λεκρθκσ. Δθΰλεκς νϋε ρλξβΰ θροξλόησώςρ� οπεθμσωερςβεννξ β σρςνξι πεχθ, ςΰκ κΰκ θ ρΰμ δθΰλεκς — ύςξ γλΰβνϋμ ξαπΰηξμ σρςνΰ� πΰηγξβξπνξ-αϋςξβΰ� πεχό ζθςελει ρελόρκξι μερςνξρςθ.

Δθΰλεκςνΰ� λεκρθκΰ ξςλθχΰεςρ� ξς ξαωενΰπξδνξι νε ςξλόκξ αξλεε σηκξι ρτεπξι σοξςπεαλενθ�, νξ θ π�δξμ ρλεδσώωθυ ξρξαεννξρςει:

1) Τξνεςθχερκθυ;

2) Γπΰμμΰςθχερκθυ;

3) Λεκρθκξ-ρεμΰνςθχερκθυ.

Β ρξξςβεςρςβθθ ρ ύςθμθ ξρξαεννξρς�μθ πΰηλθχΰώςρ� ρλεδσώωθε ςθοϋ δθΰλεκςθημξβ:

ΰ) Τξνεςθχερκθε δθΰλεκςθημϋ — ρλξβΰ, β κξςξπϋυ ξςπΰζΰώςρ� τξνεςθχερκθε ξρξαεννξρςθ δΰννξγξ δθΰλεκςΰ:

Αξχκ� — αξχκΰ;

Βΰνόκ� — Βΰνόκΰ;

�θο��γξκ — κθο�ςξκ (ώζνξπσρρκθε δθΰλεκςθημϋ);

Κσπθχΰ — κσπθφΰ;

Φ�ρϋ — χΰρϋ;

Φελξβεκ — χελξβεκ;

Νεμχθ — νεμφϋ (ρεβεπξ-ηΰοΰδνϋε δθΰλεκςθημϋ).

α) Γπΰμμΰςθχερκθε δθΰλεκςθημϋ — ρλξβΰ, θμεώωθε θνϋε, χεμ β λθςεπΰςσπνξμ �ηϋκε, γπΰμμΰςθχερκθε υΰπΰκςεπθρςθκθ.

1) Σοξςπεαλενθε β ώζνξπσρρκθυ γξβξπΰυ ρσωερςβθςελόνξγξ ρπεδνεγξ πξδΰ κΰκ ρσωερςβθςελόνξγξ ζενρκξγξ πξδΰ: Βρ� οξλε; �ΰκΰ� δελξ; Χσες κξψκΰ, χόώ μ�ρσ ρϊελΰ.

2) Β ρεβεπνξ-πσρρκθυ δθΰλεκςΰυ πΰροπξρςπΰνενξ σοξςπεαλενθε τξπμϋ δΰςελόνξγξ οΰδεζΰ βμερςξ οπεδλξζνξγξ:

Β οξγπεασ - β οξγπεαε; Β κλσασ — β κλσαε; Β ρςξλσ - β ρςξλε.

3) Θροξλόηξβΰνθε βμερςξ ξαωεσοξςπεαθςελόνϋυ λεκρεμ ρλξβ ρ δπσγθμ μξπτεμνϋμ ρςπξενθεμ, νξ θμεώωθυ ςξς ζε κξπενό:

Ραξχό — ραξκσ;

Δξζζξκ — δξζδθκ;

Ϊεχϊ — αεζΰςό;

Νξπό — νξπΰ θ δπ.

β) λεκρθχερκθε δθΰλεκςθημϋ — ρλξβΰ, οξ τξπμε θ ηνΰχενθώ ξςλθχΰώωθερ� ξς ρλξβ ξαωενΰπξδνξι λεκρθκθ:

Κξχες — οεςσυ; Νΰηεμ — νΰβξη;

Κξπεφ — κξβψ; �σςΰπθςό — γξβξπθςό;

Νΰμεδνθ — νΰ δν�υ, νεδΰβνξ; Θνδΰ — δΰζε;

Ρκξπξδθςό — αξπξνθςό θ δπ

Ρπεδθ λεκρθχερκθυ δθΰλεκςθημξβ βϋδελ�ώςρ� μερςνϋε (λξκΰλόνϋε) νΰηβΰνθ� βεωει θ οξν�ςθι, πΰροπξρςπΰνεννϋυ β δΰννξι μερςνξρςθ. �ΰκθε ρλξβΰ νΰηϋβΰώςρ� ύςνξγπΰτθημΰμθ, νΰοπθμεπ:

Οΰνεβΰ — ξρξαΰ� πΰηνξβθδνξρςό ώακθ β Π�ηΰνρκξι, �ΰμαξβρκξι θ �σλόρκξι ξαλΰρς�υ;

Νΰλϋγΰχ — ξρξαϋι πεμενό θλθ βεπεβκΰ, οπθβ�ηϋβΰεμΰ� κ πξγΰμ βξλξβ β ςευ μερςνξρς�υ, γδε β κΰχερςβε ς�γλξβξι ρθλϋ θροξλόησώςρ� βξλϋ; Ξχεο — ζεπδό σ κξλξδφΰ, ρ οξμξωόώ κξςξπξι δξρςΰώς βξδσ; Κξςϋ — αεπερς�νϋε λΰοςθ.

Δθΰλεκςνξε ρλξβξ μξζες ξςλθχΰςόρ� ξς ξαωεσοξςπεαθςελόνξγξ νε ςξλόκξ τξπμξι (τξνεςθχερκξι, μξπτεμνξι, γπΰμμΰςθχερκξι), νξ θ λεκ ρθχερκθμ ηνΰχενθεμ. Β ύςξμ ρλσχΰε γξβξπ�ς ξ ρεμΰνςθχερκθυ δθΰλεκςθημΰυ, νΰοπθμεπ:

Ηεβΰςό — κπθχΰςό, ηβΰςό;

�εμνξ — ξχενό ρθλόνξ (ςεμνξ λώαλώ = ξχενό λώαλώ};

Σγΰδΰςό — σηνΰςό κξγξ-λθαξ β λθφξ;

Βεπυ — ξβπΰγ (ώζνξπσρρκθε γξβξπϋ);

Οΰυΰςό — οξμεςΰςό οξλ (ρεβεπνξ-πσρρκθε γξβξπϋ);

Δθβνξ — μνξγξ (ρθαθπρκθε γξβξπϋ) θ δπ.

Δθΰλεκςθημϋ νεπεδκξ θροξλόησώςρ� β κΰχερςβε υσδξζερςβεννξ βϋπΰηθςελόνϋυ ρπεδρςβ β οπξθηβεδενθ�υ υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπϋ δλ� δξρςθζενθ� ρλεδσώωθυ φελει:

1) Πεχεβΰ� υΰπΰκςεπθρςθκΰ οεπρξνΰζΰ;

2) Οεπεδΰχΰ μερςνξγξ κξλξπθςΰ;

3) Μΰκρθμΰλόνξ ςξχνξε νΰηϋβΰνθε βεωει θ οξν�ςθι.

Οπθμεπΰμθ ςΰκξγξ θροξλόηξβΰνθ� δθΰλεκςθημξβ μξγσς ρλσζθςό οπξθηβεδενθ� μνξγθυ υσδξζνθκξβ ρλξβΰ:

Αϋλξ μξπξηνξ θ κξλκξ, νξ ρ βεχεπΰ ρςΰλξ ηΰμξλΰζθβΰςό (�.)

Γλΰγξλ ηΰμξλΰζθβΰςό β ξπλξβρκθυ θ ςσλόρκθυ γξβξπΰυ θμεες ηνΰχε νθε «οΰρμσπνεςό, κλξνθςόρ� κ νενΰρςόώ», κΰκ ξαϊ�ρν�ες β ρβξεμ ρλξβΰπε «Ζθβξγξ βελθκξπσρρκξγξ �ηϋκΰ» Β. Θ. Δΰλό.

Μϋ οξευΰλθ β λερ, θλθ, κΰκσ νΰρ γξβξπθςρ�, β ηΰκΰη (�σπγ.) Βρ� λθφξ ςΰκ βπξδε κΰκ γξλσαΰ� ρςΰλΰ (Αΰαελό) Μϋ οπθβϋκλθ υλεα θρςό αεη βερσ (Ψξλ.)

Οπξτερρθξνΰλόνΰ� θ ροεφθΰλόνΰ� λεκρθκΰ

Οπξτερρθξνΰλόνσώ θ ροεφθΰλόνσώ λεκρθκσ ρξρςΰβλ�ώς ρλξβΰ, σοξςπεαλενθε κξςξπϋυ ρβξιρςβεννξ λώδ�μ ξοπεδελεννϋυ οπξτερρθι.

Ροεφθΰλόνΰ� λεκρθκΰ — ύςξ ξτθφθΰλόνξ οπθν�ςϋε πεγσλ�πνξ σοξςπεαλ�εμϋε ροεφθΰλόνϋε ςεπμθνϋ.

Οπξτερρθξνΰλόνΰ� λεκρθκΰ (οπξτερρθξνΰλθημϋ) — ύςξ ρβξιρς βεννϋε μνξγθμ οπξτερρθ�μ ύκροπερρθβνξ οεπεξρμϋρλεννϋε ρλξβΰ θ βϋπΰζενθ�, βη�ςϋε θη ξαωεγξ ξαξπξςΰ.

Πΰηλθχθε μεζδσ ροεφθΰλόνϋμθ ςεπμθνΰμθ θ οπξτερρθξνΰλθημΰμθ μξζνξ οξκΰηΰςό νΰ ρλεδσώωθυ οπθμεπΰυ.

Β μεςΰλλσπγθθ ςεπμθνξμ νΰρςϋλ ξαξηνΰχΰώς ξρςΰςκθ ηΰρςϋβψεγξ μεςΰλλΰ β κξβψε, ΰ πΰαξχθε νΰηϋβΰώς ύςθ ξρςΰςκθ κξηλξμ, ρλεδξβΰςελόνξ, ηΰρςϋλ — ξτθφθΰλόνϋι ςεπμθν, ςξ ερςό ροεφθΰλόνΰ� λεκρθκΰ, ΰ κξηελ — οπξτερρθξνΰλθημ.

Β οπξθηβξδρςβε ξοςθχερκθυ οπθαξπξβ ξδνξ θη ΰαπΰηθβνϋυ οπθροξρξαλενθι νΰηϋβΰεςρ� βξγνσςϋι ψλθτξβΰλόνθκ (ροεφθΰλόνϋι ςεπμθν), ΰ πΰαξχθε νΰηϋβΰώς εγξ χΰψκξι (οπξτερρθξνΰλθημ).

Σχενϋε, ηΰνθμΰώωθερ� �δεπνξι τθηθκξι, ψσςλθβξ νΰηϋβΰώς ρθνυπξτΰηξςπξν (ροεφθΰλόνϋι ςεπμθν) κΰρςπώλει (οπξτερρθξνΰλθημ).

Μεδθκθ (β οεπβσώ ξχεπεδό ςεπΰοεβςϋ) θμενσώς ρβεχξι ξρξαϋι βθδ ςεμοεπΰςσπνξι κπθβξι ρ πεηκθμ οξδϊεμξμ θ ροΰδξμ.

Ρςξλ�πϋ-κπΰρνξδεπεβωθκθ νΰηϋβΰώς νΰζδΰχνσώ ασμΰγσ (ξτθφθΰλόνξε ςεπμθνξλξγθχερκξε νΰηβΰνθε) ψκσπκΰ, οπθχεμ θμεννξ ύςξς οπξτερρθξνΰλθημ υΰπΰκςεπεν θ δλ� οπξρςξπεχνξι λεκρθκθ.

Ροεφθΰλόνΰ� λεκρθκΰ ρξηδΰεςρ� ρξηνΰςελόνϋμθ θ φελενΰοπΰβλεν νϋμθ σρθλθ�μθ λώδει — ροεφθΰλθρςξβ β κΰκξι-λθαξ ξαλΰρςθ. Οπξτερρθξνΰλθημϋ μενεε πεγσλ�πνϋ, οξρκξλόκσ ξνθ πξζδΰώςρ� β σρςνξι πεχθ λώδει, βρλεδρςβθε χεγξ πεδκξ ξαπΰησώς ρθρςεμσ.

Β ξςλθχθε ξς ροεφθΰλόνϋυ ςεπμθνξβ οπξτερρθξνΰλθημϋ θμεώς �πκσώ ύκροπερρθβνσώ ξκπΰρκσ θ βϋπΰηθςελόνξρςό αλΰγξδΰπ� ρβξει μεςΰτξπθχνξρςθ θ, ηΰχΰρςσώ, ξαπΰηνξρςθ.

Β νεκξςξπϋυ ρλσχΰ�υ οπξτερρθξνΰλθημϋ μξγσς θροξλόηξβΰςόρ� νΰ οπΰβΰυ ξτθφθΰλόνϋυ ςεπμθνξβ. Β ύςθυ ρλσχΰ�υ θυ ύκροπερρθβνξρςό νε

ρκξλόκξ ρςθπΰεςρ�, αλεκνες, ξδνΰκξ μεςΰτξπθχνξρςό ηνΰχενθ� οξ-οπεζνεμσ ξωσωΰεςρ� δξρςΰςξχνξ υξπξψξ. Ρπΰβνθςό, νΰοπθμεπ ςεπμθ νϋ:

Ολεχξ πϋχΰγΰ; Ησα ψερςεπενκθ; Κξλενξ ςπσαϋ θ δπ.

Ρλεδσες οξμνθςό, χςξ, νερμξςπ� νΰ ξγπΰνθχεννξρςό ρτεπϋ σοξςπεαλενθ� ροεφθΰλόνξι θ οπξτερρθξνΰλόνξι λεκρθκθ, μεζδσ νει θ ξαωενΰπξδνξι λεκρθκξι ρσωερςβσώς οξρςξ�ννΰ� ρβ�ηό θ βηΰθμξδειρςβθε. Λθςεπΰςσπνϋι �ηϋκ ξρβΰθβΰες μνξγθε ροεφθΰλόνϋε ςεπμθνϋ: ξνθ οξρςεοεννξ β οπξφερρε σοξςπεαλενθ� νΰχθνΰώς οεπεξρμϋρλ�ςόρ�, β πεησλόςΰςε χεγξ οεπερςΰώς αϋςό ςεπμθνΰμθ, ςξ ερςό δεςεπμθνξλξγθηθπσώςρ�. Ρπΰβνθςε, νΰοπθμεπ, σοξςπεαλενθε β ρξβπεμεννξι οσαλθφθρςθκε, β πΰηγξ βξπνξι πεχθ, ΰ θνξγδΰ θ β υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπε ςΰκθυ ρλξβξρξχεςΰνθι, ρξηδΰννϋυ οξ ρυεμε «ςεπμθν + ξαωεσοξςπεαθςελόνξε ρλξβξ»:

Θδεινϋι βΰκσσμ; Αΰφθλλΰ πΰβνξδσψθ�; Ξπαθςΰ ρλΰβϋ; Κξππξηθ� δσψθ; Κξνςΰκς ρ νΰρελενθεμ θ δπ.

Ζΰπγξννΰ� λεκρθκΰ

Ζΰπγξννΰ� λεκρθκΰ (ζΰπγξνθημϋ) — ύςξ ρλξβΰ, σοξςπεαλε νθε κξςξπϋυ ρβξιρςβεννξ λώδ�μ, ξαπΰησώωθμ ξαξρξαλεννϋε ρξφθΰλό νϋε γπσοοϋ, ςξ ερςό ύςξ ρλξβΰ θ βϋπΰζενθ�, βρςπεχΰώωθερ� β πεχθ λώδει, ρβ�ηΰννϋυ ξοπεδελεννϋμ πξδξμ δε�ςελόνξρςθ, ροξρξαξμ βπεμ�οπε οπξβξζδενθ�.

Β οπξψλξμ αϋλθ ψθπξκξ πΰροπξρςπΰνενϋ ρξφθΰλόνϋε ζΰπγξνϋ (ζΰπγξννϋι �ηϋκ δβξπ�νρκθυ ρΰλξνξβ, �ηϋκ κσοεχερςβΰ, �ηϋκ ξτενό — μελκθυ ςξπγξβφεβ).

Β νΰψε βπεμ� ξαϋχνξ γξβξπ�ς ξ ζΰπγξνε λώδει ξοπεδελεννξι οπξτερρθθ, ξ ρςσδενχερκξμ, ψκξλόνξμ, βξξαωε μξλξδεζνξμ ζΰπγξνΰυ. Νΰοπθμεπ, δλ� ρςσδενχερκξι ρπεδϋ υΰπΰκςεπνϋ ρλεδσώωθε ζΰπγξνθημϋ: Αΰακθ — δενόγθ;

Κλεβϋι — ξρξαεννϋι, ξχενό υξπξψθι; Ρΰχκξβΰςό — αεηδελόνθχΰςό; Υΰςΰ — κβΰπςθπΰ; Ρ�γθοΰ, ρςθοσυΰ — ρςθοενδθ� θ δπ.

Ζΰπγξνθημΰμθ �βλ�ώςρ� θ νεκξςξπϋε οεπεξρμϋρλεννϋε ρλξβΰ ξαωενΰπξδνξι λεκρθκθ:

�ΰχκΰ — ΰβςξμξαθλό; Ρλθν�ςό — νεηΰμεςνξ σιςθ; Οπεδκθ — πξδθςελθ θ δπ.

Ζΰπγξνϋ ξχενό νεσρςξιχθβϋ, ξνθ μεν�ώςρ� ρπΰβνθςελόνξ αϋρςπξ θ �βλ�ώςρ� οπθμεςξι ξοπεδελεννξγξ βπεμενθ, οξκξλενθ�, οπθχεμ β πΰη-

νϋυ μερςΰυ ζΰπγξν λώδει ξδνξι θ ςξι ζε κΰςεγξπθθ μξζες αϋςό πΰηλθχνϋμ.

Πΰηνξβθδνξρςόώ ζΰπγξνΰ �βλ�εςρ� ΰπγξ — σρλξβνϋε λεκρθχερκθε γπσοοϋ, σοξςπεαλ�ώωθμθρ� οπεθμσωερςβεννξ δεκλΰρρθπξβΰννϋμθ (μΰπγθνΰλόνϋμθ) ύλεμενςΰμθ: Οεπξ — νξζ; Τΰνεπΰ — δενόγθ;

Ρςξ�ςό νΰ ψσυεπε — ξυπΰν�ςό θ δπ.

Ζΰπγξνθημϋ ξαλΰδΰώς ύκροπερρθει, οξύςξμσ θνξγδΰ σοξςπεαλ� ώςρ� β υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπε κΰκ ρπεδρςβξ ρξηδΰνθ� ξαπΰηΰ, οπεθμσωερςβεννξ ξςπθφΰςελόνξγξ. Οπθμεπΰμθ μξγσς ρλσζθςό νεκξςξπϋε οπξθηβεδενθ� Λ.Ν. �ξλρςξγξ, Ν.Γ. Οξμ�λξβρκξγξ, Β.Μ.Ψσκψθνΰ, Δ.Γπΰνθνΰ, ή.Νΰγθαθνΰ θ δπ.

Κξνςπξλόνϋε βξοπξρϋ

1. Χςξ οξνθμΰεςρ� οξδ ξαωενΰπξδνξι λεκρθκξι ?

2. Κΰκθε ρλξβΰ ρξρςΰβλ�ώς δθΰλεκςνσώ λεκρθκσ ?

3. Χεμ πΰηλθχΰώςρ� οπξτερρθξνΰλόνΰ� θ ροεφθΰλόνΰ� λεκρθκΰ ?

4. Χςξ οπεδρςΰβλ�ες ρξαξι ζΰπγξννΰ� λεκρθκΰ ?

�ΕΜΐ Ή 7 ΛΕΚΡΘΚΐ ΡΞΒΠΕΜΕΝΝΞΓΞ ΠΣΡΡΚΞΓΞ ίΗΫΚΐ Ρ �ΞΧΚΘ ΗΠΕΝΘί έΚΡΟΠΕΡΡΘΒΝΞ-Ρ�ΘΛΘΡ�ΘΧΕΡΚΞΙ ΞΚΠΐΡΚΘ

Λεκρθκΰ νειςπΰλόνΰ� (μεζρςθλεβΰ�)

Ρξ ρςθλθρςθχερκξι ςξχκθ ηπενθ� βρώ ξαωενΰπξδνσώ πσρρκσώ λεκρθκσ (κπξμε δθΰλεκςνϋυ θ ζΰπγξννϋυ ρλξβ, ΰ ςΰκζε σηκξροεφθΰλόνϋυ ςεπμθνξβ) μξζνξ πΰηαθςό νΰ ςπθ αξλόψθυ γπσοοϋ:

1. Λεκρθκΰ νειςπΰλόνΰ� (μεζρςθλεβΰ�);

2. Λεκρθκΰ σρςνξι πεχθ;

3. Λεκρθκΰ οθρόμεννξι πεχθ.

Νειςπΰλόνϋε (μεζρςθλεβϋε) ρλξβΰ σοξςπεαλ�ώςρ� β λώαξμ βθδε πεχθ: β νεοπθνσζδεννξι αερεδε θ β πεχθ ξπΰςξπΰ, βξ βρευ ζΰνπΰυ υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπϋ θ οσαλθφθρςθκθ. Οξύςξμσ ςΰκΰ� λεκρθκΰ νΰηϋβΰεςρ� μεζρςθλεβξι θλθ νειςπΰλόνξι, ςξ ερςό ξαρλσζθβΰώωει βρε ρςθλθ πεχθ. Νειςπΰλόνξι λεκρθκΰ νΰηϋβΰεςρ� οξςξμσ, χςξ λθψενΰ ξρξαξι ύκροπερρθθ, ύμξφθι.

Νειςπΰλόνΰ� λεκρθκΰ — ξρνξβΰ ρλξβΰπνξγξ ρξρςΰβΰ �ηϋκΰ, κξςξπΰ� βκλώχΰες πΰηλθχνϋε χΰρςθ πεχθ:

Γξλξβΰ, δεπεβξ>, μξρκξβρκθι, νξβϋι, βερελξ, λεγκξ, βξρεμό, ρςξ, �, μξι θ δπ.

Νειςπΰλόνΰ�, μεζρςθλεβΰ� λεκρθκΰ οπεδρςΰβλ�εςρ� ςεμ τξνξμ, νΰ κξςξπξμ βϋδελ�ώςρ� ρλξβΰ, οπθνΰδλεζΰωθε οθρόμεννξι πεχθ θ σρςνξι πεχθ. Κΰκθυ-λθαξ βνεψνθυ οπθμες (τξνεςθχερκθυ, μξπτξλξγθχερκθυ, ρεμΰνςθχερκθυ, ρθνςΰκρθχερκθυ) μεζρςθλεβϋε ρλξβΰ νε θμεώς, νξ βρε ςΰκθ θυ λεγκξ νΰιςθ ρπεδθ δπσγθυ ρςθλεβϋυ ολΰρςξβ λεκρθκθ. Νΰοπθμεπ, ρπεδθ ρλεδσώωθυ ρλξβ

αΰλαερ, αεπεηΰ, κξνρξλθδΰφθ�, ξδσυξςβξπεννϋι, οξδοθρϋβΰςό, οπεπξγΰςθβΰ, πΰηγξβξπ, συμϋλξχκΰ, υξπξψθι, χΰρϋ, ψΰνςπΰοΰ

βϋδελ�ώςρ� ρβξει νειςπΰλόνξρςόώ ρλξβΰ:

αεπεηΰ, οξδοθρϋβΰςό, πΰηγξβξπ, υξπξψθι, χΰρϋ.

Ρςθλθρςθχερκθ νειςπΰλόνϋε ρλξβΰ ρξρςΰβλ�ώς αξλόψσώ χΰρςό ξαωενΰπξδνξι λεκρθκθ. Ρώδΰ ξςνξρθςρ� ηνΰχθςελόνξε κξλθχερςβξ ρλξβ, οπθνΰδλεζΰωθυ κ πΰηλθχνϋμ χΰρς�μ πεχθ:

1) Ρσωερςβθςελόνϋε:

Δενό, λεκφθ�, ξκνξ, πΰαξςΰ, πΰδθξ, ρςξλ;

2) Οπθλΰγΰςελόνϋε:

Ασμΰζνϋι, γλσαξκθι, πσρρκθι, ώζνϋι;

3) Γλΰγξλϋ:

Εηδθςό, νενΰβθδεςό, ξπγΰνθηξβΰςό,σλϋαΰςόρ�;

4) Νΰπεχθ�:

Ϊερελξ, ξχενό, οξ-νΰψεμσ;

5) Μερςξθμενθ�:

Κςξ, νΰψ, ρβξι, ύςξς, �;

6) Ρλσζεανϋε ρλξβΰ (οπεδλξγθ, ρξώηϋ, χΰρςθφϋ):

Β, νΰ, θ, ερλθ, αϋ, ζε.

Κ μεζρςθλεβϋμ ρλξβΰμ οπθνΰδλεζΰς βρε χθρλθςελόνϋε. Μεζδξμε ςθ� νε αϋβΰώς μεζρςθλεβϋμθ ρλξβΰμ, οπθχεμ ερςό ςΰκθε ρςθλθ, ζΰνπϋ θ πΰηνξβθδνξρςθ πεχθ, γδε μεζδξμεςθ� νε βρςπεχΰώςρ�:

1) Νΰσχνϋε ρςΰςόθ (νΰσχνξ-οσαλθφθρςθχερκθι ρςθλό);

2) Ξτθφθΰλόνϋε δξκσμενςϋ (ξτθφθΰλόνξ-δελξβξι ρςθλό);

3) Δελξβϋε ασμΰγθ (μεζδσνΰπξδνξ-δθολξμΰςθχερκθι ρςθλό);

4) Θντξπμΰφθ� β ρπεδρςβΰυ μΰρρξβξι θντξπμΰφθθ (γΰηεςνξ- οσαλθφθρςθχερκθι ρςθλό).

Λεκρθκΰ σρςνξι πεχθ (πΰηγξβξπνΰ�, οπξρςξπεχνΰ�)

Κ λεκρθκε σρςνξι πεχθ ξςνξρ�ςρ� ρλξβΰ, υΰπΰκςεπνϋε δλ� σρςνϋυ πΰηνξβθδνξρςει κξμμσνθκΰςθβνξι δε�ςελόνξρςθ. Λεκρθκΰ σρςνξι πεχθ νεξδνξπξδνΰ. Βρ� ξνΰ πΰροξλΰγΰεςρ� «νθζε» νειςπΰλόνξι λεκρθκθ, νξ β ηΰβθρθμξρςθ ξς ρςεοενθ «ρςεοενθ ρνθζενθ�», ξς ρςεοενθ λθςεπΰςσπνξρςθ ύςσ λεκρθκσ δελ�ς νΰ δβε αξλόψθε γπσοοϋ:

1) Πΰηγξβξπνΰ� λεκρθκΰ;

2) Οπξρςξπεχνΰ� λεκρθκΰ.

Κ πΰηγξβξπνξι λεκρθκε ξςνξρ�ςρ� ρλξβΰ, οπθδΰώωθε πεχθ ξςςενξκ νεοπθνσζδεννξρςθ, νεξτθφθΰλόνξρςθ (νξ νε γπσαξ-οπξρςξπεχνϋε ρλξβΰ!). Ρ ςξχκθ ηπενθ� οπθνΰδλεζνξρςθ κ πΰηνϋμ χΰρς�μ πεχθ πΰηγξβξπνΰ� λεκρθκΰ, κΰκ θ νειςπΰλόνΰ�, πΰηνξξαπΰηνΰ. Β νεε βυξδ�ς:

1) Ρσωερςβθςελόνϋε:

Ηδξπξβ�κ, ξρςπ�κ, χεοσυΰ;

2) Οπθλΰγΰςελόνϋε:

Αεηΰλΰαεπνϋι, πΰρυλ�αΰννϋι;

3) Νΰπεχθ�:

Νΰξασμ, οξ-ρβξιρκθ;

4) Γλΰγξλϋ:

Ξγξπξψθςό, οπθυβΰρςνσςό, υΰλςσπθςό;

5) Μεζδξμεςθ�:

Λ γΰ, αΰθ, ξι.

Πΰηγξβξπνΰ� λεκρθκΰ, νερμξςπ� νΰ ρβξώ «ρνθζεννξρςό», νε βϋυξ δθς ηΰ οπεδελϋ πσρρκξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ.

Λεκρθκΰ οπξρςξπεχνΰ� «νθζε» οξ ρςθλώ, χεμ πΰηγξβξπνΰ�, οξύςξμσ ξνΰ νΰυξδθςρ� ηΰ οπεδελΰμθ ρςπξγξ νξπμθπξβΰννξι πσρρκξι λθςεπΰςσπνξι πεχθ. Β οπξρςξπεχνξι λεκρθκε μξζνξ βϋδελθςό ςπθ γπσοοϋ: 1) Γπσαξβΰςξ-ύκροπερρθβνΰ� λεκρθκΰ γπΰμμΰςθχερκθ οπεδρςΰβλενΰ ρσωερςβθςελόνϋμθ, οπθλΰγΰςελόνϋμθ, νΰπεχθ�μθ, γλΰγξλΰμθ:

Δϋλδΰ, ηΰνσδΰ, ξαξπμξς;

Ηΰδπθοΰννϋι, οσηΰςϋι;

Βδπϋηγ, οΰπψθβξ, ρδσπσ;

Δπϋυνσςό, ξαλΰοξψθςό, πΰρχσυΰςό.

Γπσαξβΰςξ-ύκροπερρθβνϋε ρλξβΰ ηβσχΰς χΰωε βρεγξ β πεχθ νεδξρςΰςξχνξ ξαπΰηξβΰννϋυ λώδει, υΰπΰκςεπθησ� θυ κσλόςσπνϋι σπξβενό. Νελόη�, ξδνΰκξ, ρκΰηΰςό, χςξ ξνθ νε βρςπεχΰώςρ� β πεχθ λώδει κσλόςσπνϋυ θ ξαπΰηξβΰννϋυ, ςξ ερςό ρλεδ�ωθυ ηΰ ρβξθμ �ηϋκξμ. έκροπερρθβνξρςό ύςθυ ρλξβ, θυ ύμξφθξνΰλόνΰ� θ ρεμΰνςθχερκΰ� εμκξρςό οξηβξλ�ώς θνξγδΰ κπΰςκξ θ βϋπΰηθςελόνξ οξκΰηΰςό ξςνξψενθε (χΰωε βρεγξ — ξςπθφΰςελόνξε) κ κΰκξμσ-λθαξ οπεδμεςσ, χελξβεκσ, �βλενθώ.

2) Γπσαξ-οπξρςξπεχνΰ� λεκρθκΰ ξςλθχΰεςρ� ξς γπσαξβΰςξ-ύκροπερρθβνξι λεκρθκθ αξλόψει ρςεοενόώ γπσαξρςθ:

Μσπλξ, υΰιλξ, υπώκΰλξ, υΰπ�, πεοΰ, πϋλόνθκ, οεχκΰ (β ηνΰχενθθ «λθφξ»).

Σ ύςθυ ρλξβ ρθλόνξ βϋπΰζενΰ ύκροπερρθ�, ροξρξανξρςό οεπεδΰβΰςό ξςπθφΰςελόνξε ξςνξψενθε γξβξπ�ωεγξ κ κΰκθμ-λθαξ �βλενθ�μ. Χπεη μεπνΰ� γπσαξρςό δελΰες ύςσ λεκρθκσ νεδξοσρςθμξι β πεχθ κσλόςσπνϋυ λώδει.

3) Ρξαρςβεννξ-οπξρςξπεχνΰ� λεκρθκΰ, κ κξςξπξι οπθνΰδλεζθς ρπΰβνθ ςελόνξ νεαξλόψξε κξλθχερςβξ ρλξβ. Νελθςεπΰςσπνξρςό ύςθυ ρλξβ ξαϊ�ρν�εςρ� νε θυ γπσαξρςόώ (ξνθ νε γπσαϋ οξ ηνΰχενθώ θ ύκροπερρθβνξι ξκπΰρκε) θ νε θυ απΰννϋμ υΰπΰκςεπξμ (ξνθ νε θμεώς απΰννξι ρεμΰνςθκθ), ΰ ςεμ, χςξ ξνθ νε πεκξμενδξβΰνϋ κ σοξςπεαλενθώ β πεχθ κσλόςσπνϋυ λώδει:

Δΰβεχΰ, ηΰγξδ�, νεαξρό, ξςπξδ�ρό, ς�ς� θ δπ.

Ρξαρςβεννξ-οπξρςξπεχνΰ� λεκρθκΰ νΰηϋβΰεςρ� ςΰκζε οπξρςξνΰπξδνξι θ ξςλθχΰεςρ� ξς δθΰλεκςνξι ςξλόκξ ςεμ, χςξ σοξςπεαλ�εςρ� θ β γξπξδε, θ β δεπεβνε.

Λεκρθκΰ οθρόμεννξι πεχθ (κνθζνΰ� θ βϋρξκΰ�)

Κ λεκρθκε οθρόμεννξι πεχθ ξςνξρ�ςρ� ρλξβΰ, σοξςπεαλ�ώωθερ� οπεθμσωερςβεννξ β οθρόμεννϋυ πΰηνξβθδνξρς�υ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ: β νΰσχνϋυ ρςΰςό�υ, σχεανθκΰυ, β ξτθφθΰλόνϋυ δξκσμενςΰυ, β δελξβϋυ ασμΰγΰυ, θ νε σοξςπεαλ�ώωθερ� β νεοπθνσζδεννϋυ αερεδΰυ, β οξβρεδνεβνξι αϋςξβξι πεχθ.

ίηϋκ υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπϋ (οπξηϋ, οξύηθθ, δπΰμΰςσπγθθ) νε ξςνξρθςρ� κ ροεφθτθχερκθ οθρόμεννϋμ πΰηνξβθδνξρς�μ πεχθ (κΰκ θ κ ροεφθτθχερκθ σρςνϋμ βθδΰμ πεχθ).

Λεκρθκΰ υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπϋ, θμε� β ξρνξβε ρβξει ρλξβΰ νειςπΰλόνϋε, μξζες βκλώχΰςό ρλξβΰ κΰκ σρςνξι, ςΰκ θ οθρόμεννξι πεχθ (ΰ ςΰκζε, νΰπ�δσ ρ νθμθ, βρε πΰηνξβθδνξρςθ ξαωενΰπξδνξι λεκρθκθ: δθΰλεκςθημϋ, οπξτερρθξνΰλθημϋ, ζΰπγξνθημϋ).

Βϋδελ�εςρ� δβΰ ςθοΰ λεκρθκθ οθρόμεννξι πεχθ:

1) Λεκρθκΰ κνθζνΰ�;

2) Λεκρθκΰ βϋρξκΰ� (οξύςθχερκΰ�, ςξπζερςβεννΰ�).

Ξςμεχΰεςρ� τσνκφθξνΰλόνξ-ρςθλεβξε πΰρρλξενθε κνθζνξι λεκρθκθ:

1) Ξτθφθΰλόνξ-δελξβΰ�;

2) Νΰσχνΰ�;

3) Γΰηεςνξ-οσαλθφθρςθχερκΰ�.

Ξτθφθΰλόνξ-δελξβΰ� λεκρθκΰ θροξλόησεςρ� β γξρσδΰπρςβεννϋυ δξκσμενςΰυ ρλεδσώωθυ ςθοξβ:

1) Ηΰκξνϋ;

2) Οξρςΰνξβλενθ�;

3) Σρςΰβϋ;

4) Θνρςπσκφθθ;

5) Κΰνφελ�πρκξ-ΰδμθνθρςπΰςθβϋϋε ασμΰγθ;

6) Δελξβϋε οθρόμΰ;

7) Δξγξβξπϋ;

8) ήπθδθχερκθε δελξβϋε δξκσμενςϋ;

9) Μεζδσνΰπξδνϋε ρξγλΰψενθ�;

10) Κξμμώνθκε;

11) Δθολξμΰςθχερκθε νξςϋ θ δπ. έςΰ λεκρθκΰ υΰπΰκςεπθησεςρ�:

ΰ) ηΰμκνσςξρςόώ (β νει ξςρσςρςβσώς θνξρςθλεβϋε βκπΰολενθ�;

α) ρεμΰνςθχερκξι χεςκξρςόώ;

β) μΰκρθμΰλόνξι ξδνξηνΰχνξρςόώ;

γ) νΰλθχθεμ κλθψε, ρςεπεξςθοξβ, ψςΰμοξβ. Ξρνξβνϋε λεκρθχερκθε γπσοοϋ δελξβξγξ ρςθλ�:

1) Νΰηβΰνθ� δελξβϋυ ασμΰγ:

Ηΰ�βλενθε, θνρςπσκφθ�, ξαϊ�ρνθςελόνΰ�, δξςρΰΰδνΰ�, ηΰοθρκΰ, ροπΰβκΰ, υξδΰ ςΰιρςβξ;

2) Νΰηβΰνθ� δξκσμενςξβ:

Δθολξμ, οΰροξπς, ρβθδεςελόρςβξ, σρςΰβ;

3) Δελξβΰ� θ οπξθηβξδρςβεννξ-ςευνθχερκΰ� ςεπμθνξλξγθ�:

Γπσηξξαξπξς, γπσηξοξδϊεμνξρςό, ρνΰαζενθε, βςξπρϋπόε, μεδοεπρξνΰλ, ροεφξδεζδΰ, τθνξςδελ;

4) Νξμενκλΰςσπνϋε νΰθμενξβΰνθ� (νΰηβΰνθ� πΰηλθχνϋυ σχπεζδενθι, δξλζνξρςνϋυ λθφ θ θυ οξρςξβ):

Γενεπΰλόνΰ� δθπεκφθ�, μθνθρςεπρςβξ, θνζενεπ, θνροεκςξπ. Β ρξβπεμεννξμ δελξβξμ ρςθλε ψθπξκξ θροξλόησώςρ� ΰααπεβθΰςσπϋ:

ΚΑ - κξνρςπσκςξπρκξε αώπξ;

ΣΚΡ — σοπΰβλενθε κΰοθςΰλόνϋμ ρςπξθςελόρςβξμ θ δπ. Δλ� νΰσχνξι λεκρθκθ ςΰκζε νερβξιρςβεννϋ θνξρςθλεβϋε βκπΰο λενθ�. Β νΰσχνξμ ρςθλε σοξςπεαλ�ώςρ� ρλξβΰ ρ ΰαρςπΰκςνξι ρεμΰνςθκξι. Β λεκρθχερκξι ρθρςεμε νΰσχνξγξ ρςθλ� β οεπβσώ ξχεπεδό μξζνξ βϋδε \θςό ξαωενΰσχνσώ λεκρθκσ:

Λαρςπΰκφθ�, ΰπγσμενςΰφθ�, θρρλεδξβΰνθε, κλΰρρθτθκΰφθ�, μεςξδ, μεςξδξλξγθ�, ξαϊεκς, ρθρςεμΰςθηΰφθ� θ δπ.

Κ ξρξαεννξρς�μ λεκρθκθ νΰσχνξγξ ρςθλ� ξςνξρθςρ� ξα�ηΰςελόνξε νΰλθχθε ςεπμθνξβ. �επμθν — ύςξ ρλξβξ θλθ ρλξβξρξχεςΰνθε, σοξςπεαλ�ώωεερ� δλ� μΰκρθμΰλόνξ ςξχνξγξ νΰθμενξβΰνθ� ροεφθΰλόνϋυ οξν� ςθι β ξαλΰρςθ οπξθηβξδρςβΰ, νΰσκθ, θρκσρρςβΰ.

Ρξβξκσονξρςό ςεπμθνξβ ξοπεδελεννξι ξαλΰρςθ θλθ ξςπΰρλθ ηνΰνθ� ξαπΰησες ςεπμθνξλξγθχερκσώ ρθρςεμσ (ςεπμθνξλξγθώ), νΰηϋβΰεμ)'ώ μεςΰ�ηϋκξμ δΰννξι νΰσκθ.

Κΰζδΰ� νΰσκΰ ξα�ηΰςελόνξ θμεες ρβξώ ςεπμθνξλξγθώ (μεςΰ�ηϋκ). Οπθμεπξμ πΰηπΰαξςΰννξι ςεπμθνξλξγθχερκξι ρτεπϋ (πΰηβθςξγξ μεςΰ �ηϋκΰ) μξζες ρλσζθςό λθνγβθρςθκΰ:

Μξπτεμΰ, οπεδλξζενθε, οπετθκρ, ρλξβξρξχεςΰνθε, ρσττθκρ, τλεκρθ� θ δπ.

Ξρνξβνΰ� τσνκφθ� γΰηεςνξ-οσαλθφθρςθχερκξγξ ρςθλ� — ύςξ τσνκφθ� βξηδειρςβθ�, βεδό γλΰβνξι χεπςξι οσαλθφθρςθκθ �βλ�εςρ� οξ λθςθχερκΰ� ηΰξρςπεννξρςό, γπΰζδΰνρςβεννξρςό, οξλεμθχερκθι νΰκΰλ.

Γΰηεςνξ-οσαλθφθρςθχερκΰ� λεκρθκΰ νΰθαξλεε σοξςπεαθςελόνΰ β γΰ-ηεςνξ-ζσπνΰλόνϋυ ξαηξπΰυ, β ξαωερςβεννξ- οξλθςθχερκθυ θ λθςεπΰςσπνξ-κπθςθχερκθυ ρςΰςό�υ, β οΰμτλεςΰυ, τελόεςξνΰυ, ξχεπκΰυ, οπξκλΰμΰφθ�υ θ ςΰκ δΰλεε, νΰοπθμεπ:

Γσμΰνθημ, εδθνενθε, νειςπΰλθςες, ΰβςξνξμθ�, οΰςπθξςθημ, οπξοΰγΰνδΰ, μεπξοπθ�ςθε, οπξγπερρθβνϋι θ δπ.

Β ξςλθχθε ξς κνθζνξι λεκρθκθ, ςξχνξ νΰηϋβΰώωει ΰαρςπΰκςνϋε οξν�ςθ�, νξ νερκξλόκξ ρσυξβΰςξι (ςξ ερςό μθνθμΰλόνξ ύμξφθξνΰλόνξι), λεκρθκΰ βϋρξκΰ� υΰπΰκςεπθησεςρ� οπθοξδν�ςξρςόώ, νεπεδκξ — ςξπζερςβεννξρςόώ θ οξύςθχνξρςόώ. Ρλξβΰ βϋρξκξι λεκρθκθ οπθνΰδλεζΰς κ χε ςϋπεμ χΰρς�μ πεχθ:

1) Ρσωερςβθςελόνϋε:

Δεπηΰνθε, θηαπΰννθκ, ξςχθηνΰ, ρβεπψενθε, ςβξπεφ;

2) Οπθλΰγΰςελόνϋε:

/(επζΰβνϋι, δεπηνξβεννϋι, λσχεηΰπνϋι, νεβξηβπΰςθμϋι;

3) Νΰπεχθ�:

Βξβεκθ, ξςνϋνε;

4) Γλΰγξλϋ:

Βξδπσηθςό, βξηδβθγνσςό, οπεδνΰχεπςΰςό, ρβεπψθςό.

Βϋρξκΰ� λεκρθκΰ οπθδΰες πεχθ ςξπζερςβεννξε, οπθοξδν�ςξε θλθ οξύςθχερκξε ηβσχΰνθε. Ξνΰ θροξλόησεςρ� β ςευ ρλσχΰ�υ, κξγδΰ πεχό θδες ξ ηνΰχθςελόνϋυ ρξαϋςθ�υ β ζθηνθ ρςπΰνϋ θ νΰπξδΰ, κξγδΰ χσβρςβΰ ΰβςξπΰ βϋρξκθ θ οπΰηδνθχνϋ.

Λ. Λεξνξβ ςΰκ ξαξρνξβΰλ νεξαυξδθμξρςό σοξςπεαλενθ� βϋρξκθυ ρλξβ: «Οξδξανξ ςξμσ, κΰκ ξ Οσψκθνε, οξ ρλξβσ Αελθνρκξγξ, ρςϋδνξ γξβξπθςό ρμθ πεονξι οπξηξι, θμ� �ξλρςξγξ ςπεασες ρεγξδν� οπΰηδνθχνξγξ ρλξβερνξγξ ξαπΰμλενθ�».

Νΰοπθμεπ, βροξμθνΰ� ξ οεπβξι βρςπεχε ρ Λ.Ν.�ξλρςϋμ,

Β.ΐ.Γθλ�πξβρκθι οθρΰλ: «έςΰ βρςπεχΰ ρ βελθκθμ Λόβΰμ Νθκξλΰεβθχεμ νεηΰαβεννΰ, ύςξ λσχψΰ� μθνσςΰ μξει ζθηνθ». Β ύςξμ ξςπϋβκε ρλξβξ νεηΰαβεννΰ ηβσχθς αξλεε βξηβϋψεννξ, χεμ νεηΰαϋβΰεμΰ.

Λεκρθκΰ υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπϋ (οξύηθθ, οπξηϋ, δπΰμΰςσπγθθ), κξςξπΰ� μξζες βκλώχΰςό:

1) Νειςπΰλόνϋε ρλξβΰ;

2) Ρλξβΰ σρςνξι θ οθρόμεννξι πεχθ;

3) Νεξξωενΰπξδνσώ λεκρθκσ.

Κξνςπξλόνϋε βξοπξρϋ

1) Κΰκθε ρλξβΰ ξςνξρ�ςρ� κ νειςπΰλόνξι λεκρθκε? Οπθβεδθςε οπθμεπϋ.

2) Χεμ υΰπΰκςεπθησεςρ� λεκρθκΰ σρςνξι πεχθ θ νΰ κΰκθε γπσοοϋ ξνΰ δελθςρ� ?

3) Β χεμ ξρξαεννξρςό λεκρθκθ οθρόμεννξι πεχθ ? Ξυΰπΰκςεπθησιςε κνθζνσώ λεκρθκσ θ βϋρξκσώ (ςξπζερςβεννσώ).

�ΕΜΐ Ή 8. ΛΕΚΡΘΚΞΓΠΐΤΘί Θ ΤΠΐΗΕΞΓΠΐΤΘί

Οξν�ςθε ξ λεκρθκξγπΰτθθ. Ξρνξβνϋε ςθοϋ ρλξβΰπει

Λεκρθκξγπΰτθ� (γπεχ. Lexicon – ρλξβΰπό, grapho - οθψσ) – πΰηδελ νΰσκθ ξ �ηϋκε, ηΰνθμΰώωθιρ� ςεξπθει θ οπΰκςθκξι ρξρςΰβλενθ� ρλξβΰπει.

Οπεζδε βρεγξ πΰηλθχΰώς ρλξβΰπθ ύνφθκλξοεδθχερκθε θ ρλξβΰπθ λθνγβθρςθχερκθε θλθ τθλξλξγθχερκθε.

Β ύνφθκλξοεδθχερκξμ ρλξβΰπε ξοθρϋβΰεςρ� πεΰλθ� (ςξ ερςό κΰκξι-λθαξ οπεδμες, �βλενθε, θρςξπθχερκθι τΰκς), ΰ β λθνγβθρςθχερκξμ ρλξβΰπε ξαϊ�ρν�εςρ�, ξοθρϋβΰεςρ� ρλξβξ, νΰηϋβΰώωεε ύςσ πεΰλθώ.

Κ ύνφθκλξοεδθχερκθμ ρλξβΰπ�μ ξςνξρ�ςρ�:

«Αξλόψΰ� Ρξβεςρκΰ� ύνφθκλξοεδθ�»;

«Μεδθφθνρκΰ� ύνφθκλξοεδθ�»;

«Κπΰςκΰ� λθςεπΰςσπνΰ� ύνφθκλξοεδθ�» θ ς.δ.

Πΰηνξξαπΰηνϋ θ μνξγξχθρλεννϋ ςθοϋ λθνγβθρςθχερκθυ ρλξβΰπει:

· ςξλκξβϋε ρλξβΰπθ;

· ρλξβΰπθ ρθνξνθμξβ;

· ρλξβΰπθ θνξρςπΰννϋυ ρλξβ;

· ρλξβΰπθ οπΰβθλόνξρςθ πεχθ;

· τπΰηεξλξγθχερκθε ρλξβΰπθ;

· ξπτξύοθχερκθε ρλξβΰπθ;

· ξπτξγπΰτθχερκθε ρλξβΰπθ;

· δθΰλεκςνϋε ρλξβΰπθ;

· ύςθμξλξγθχερκθε ρλξβΰπθ;

· ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋε ρλξβΰπθ θ ς.δ.

Ρλξβΰπθ μξγσς αϋςό ξδνξ�ηϋχνϋμθ θ μνξγξ�ηϋχνϋμθ (χΰωε βρεγξ ύςξ δβσ�ηϋχνϋε ρλξβΰπθ): ξδνξ�ηϋχνϋε οξμξγΰώς β ξρβξενθθ πξδνξγξ �ηϋκΰ, μνξγξ�ηϋχνϋμθ μϋ οξλόησεμρ� δλ� οξνθμΰνθ� χσζθυ �ηϋκξβ.

Βΰζνειψθε ςξλκξβϋε ρλξβΰπθ

Ηΰδΰχΰ ςξλκξβϋυ ρλξβΰπει β οεπβσώ ξχεπεδό ρξρςξθς β ξςπΰζενθθ ΰκςθβνξι λεκρθκθ �ηϋκΰ ξοπεδελεννξγξ οεπθξδΰ. Β ςξλκξβϋυ ρλξβΰπ�υ ξαϊ�ρν�ώςρ� ηνΰχενθε ρλξβ θ θυ ξςςενκθ, δΰεςρ� γπΰμμΰςθχερκΰ� υΰπΰκςεπθρςθκΰ ρλξβ, οπθβξδ�ςρ� ρςθλθρςθχερκθε οξμεςϋ, δΰώςρ� σκΰηΰνθ� ξ οπξθηνξψενθθ ρλξβ θ οπΰβξοθρΰνθθ, ΰ ςΰκζε θλλώρςπθπσεςρ� σοξςπεαλενθε ρλξβ κΰκ β ρβξαξδνϋυ, ςΰκ θ βξ τπΰηεξλξγθχερκθυ ρλξβξρξχεςΰνθ�υ.

Οεπβϋμ ςξλκξβϋμ ρλξβΰπεμ πσρρκξγξ �ηϋκΰ αϋλ «Ρλξβΰπό ΐκΰδεμθθ Πξρρθιρκξι» (1789-1794 γγ.).

Ηνΰχθςελόνϋμ ρξαϋςθεμ β θρςξπθθ πσρρκξι λεκρθκξγπΰτθθ αϋλξ ρξηδΰνθε χεςϋπευςξμνξγξ «�ξλκξβξγξ ρλξβΰπ� ζθβξγξ βελθκξπσρρκξγξ �ηϋκΰ» Β.Θ.Δΰλ� (1863-1866 γγ.). Β.Θ.Δΰλό πΰαξςΰλ νΰδ ρλξβΰπεμ 53 γξδΰ, β ξρνξβσ ρλξβΰπ� αϋλΰ οξλξζενΰ νΰπξδνΰ� πεχό, βκλώχενΰ ςΰκζε ξαωεσοξςπεαθςελόνΰ� θ δθΰλεκςνΰ� λεκρθκΰ. Βρεγξ β ρλξβΰπε ξκξλξ 200 ςϋρ�χ ρλξβ θ 30 ςϋρ�χ οξρλξβθφ. Δΰλό ξαϊ�ρνθλ μνξζερςβξ ρλξβ, ρβ�ηΰννϋυ ρ νΰπξδνϋμθ ξαπ�δΰμθ, ξαϋχΰ�μθ, οξβεπό�μθ:

γλ�δθνϋ – «οεπβξε ηνΰκξμρςβξ ζενθυΰ ρ νεβερςξι»;

ξρενθνϋ – «οπξβξδϋ λεςΰ θ βρςπεχΰ ξρενθ»;

πσκξαθςόε – «ξαπ�δ ξκξνχΰνθ� ρβΰςξβρςβΰ».

Β Ρλξβΰπε μξζνξ νΰιςθ ρλξβΰ ρεκπεςνξγξ �ηϋκΰ απξδ�χθυ ςξπγξβφεβ-κξπξαεινθκξβ:

βξκρΰπθ – «δπξβΰ», λεοενό – «ολΰςξκ», νΰυθπεχθ – «πσκΰβθφϋ»

Δΰλό ρχθςΰλ, χςξ ρξβπεμεννϋι εμσ λθςεπΰςσπνϋι �ηϋκ χεπερχσπ οπξοθςΰν Ηΰοΰδξμ, οξύςξμσ νσζνξ ξαπΰςθςόρ� κ ζθβξμσ νΰπξδνξμσ �ηϋκσ θ βϋπΰαξςΰςό νΰ εγξ ξρνξβε λθςεπΰςσπνϋι.

Ρλξβΰ β ρλξβΰπε πΰροξλξζενϋ β ΰλτΰβθςνξ-γνεηδξβξμ οξπ�δκε. Οπθ ςΰκξμ πΰροπεδελενθθ μΰςεπθΰλΰ νΰυξζδενθε νεκξςξπϋυ ρλξβ ηΰςπσδνενξ, ςΰκ κΰκ ξςδελόνϋε ρςΰςόθ ρξδεπζΰς ρβϋψε 100 ρλξβ. Σοξςπεαλενθε ρλξβ θλλώρςπθπσεςρ� σρςξιχθβϋμθ ρλξβξρξχεςΰνθ�μθ, οξρλξβθφΰμθ, οξγξβξπκΰμθ, ηΰγΰδκΰμθ (βρεγξ ξκξλξ 30 ςϋρ�χ οξρλξβθφ θ οξγξβξπξκ).

Ξχενό μΰλξ β Ρλξβΰπε γπΰμμΰςθχερκθυ οξμες, οξλνξρςόώ ξςρσςρςβσώς ρςθλθρςθχερκθε, ςΰκ κΰκ Δΰλό ρχθςΰλ, χςξ γξβξπθςό θ οθρΰςό νσζνξ νΰπξδνϋμ �ηϋκξμ, β κξςξπξμ «ολξυθυ» ρλξβ νες.

Ρπεδθ ςξλκξβϋυ ρλξβΰπει πσρρκξγξ �ηϋκΰ ρξβεςρκξι ύοξυθ οεπβξε μερςξ οξ ηΰρλσγΰμ οπθνΰδλεζθς «�ξλκξβξμσ ρλξβΰπώ πσρρκξγξ �ηϋκΰ» (1935-1940 γγ., ς. 1-4) οξδ πεδΰκφθει οπξτερρξπΰ Δμθςπθ� Νθκξλΰεβθχΰ Σψΰκξβΰ. έςξς ρλξβΰπό �βλ�εςρ� νξπμΰςθβνϋμ ρλξβΰπεμ ρξβπεμεννξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ. Εγξ νξπμΰςθβνξρςό �ρνξ ρκΰηϋβΰεςρ� β σκΰηΰνθ�υ ξ ηνΰχενθθ ρλξβΰ, εγξ γπΰμμΰςθχερκθυ ρβξιρςβΰυ, ύκροπερρθβνξ-ρςθλθρςθχερκθυ κΰχερςβΰυ, ξπτξγπΰτθθ θ λθςεπΰςσπνξμ οπξθηνξψενθθ. Βρεγξ β ρλξβΰπε 85289 ρλξβ. Β νΰρςξ�ωεε βπεμ� ρλξβΰπό οξδ πεδΰκφθει Δ.Ν.Σψΰκξβΰ βξ μνξγξμ σρςΰπελ.

Νΰ αΰηε «�ξλκξβξγξ ρλξβΰπ� πσρρκξγξ �ηϋκΰ» οξδ πεδΰκφθει Δ.Ν. Σψΰκξβΰ ρξηδΰν Ρεπγεεμ Θβΰνξβθχεμ Ξζεγξβϋμ ξδνξςξμνϋι «Ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ» (1-ε θηδΰνθε β 1949 γ., 9-ε θηδΰνθε οξδ πεδ. Ν.ή. Ψβεδξβξι – β 1972 γ.)

Ρλξβΰπό βκλώχΰες ξκξλξ 57 ςϋρ�χ νΰθαξλεε σοξςπεαθςελόνϋυ ρλξβ ρξβπεμεννξγξ πσρρκξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ.

Ρ 1950 οξ 1965 γξδϋ βϋψλξ β ρβες 17 ςξμξβ «Ρλξβΰπ� ρξβπεμεννξγξ πσρρκξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ» ΐκΰδεμθθ νΰσκ ΡΡΡΠ. έςξς ρλξβΰπό νξπμΰςθβνϋ θ ςξλκξβξ-θρςξπθχερκθι ξδνξβπεμεννξ. Ξν ρξδεπζθς «βρε λεκρθχερκξε αξγΰςρςβξ πσρρκξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ ρ γπΰμμΰςθχερκξι εγξ υΰπΰκςεπθρςθκξι, ξς ύοξυθ Οσψκθνΰ δξ νΰψθυ δνει».

Νΰ ξρνξβε κΰπςξςεκθ «Ρλξβΰπ� ρξβπεμεννξγξ πσρρκξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ» ΐΝ ΡΡΡΠ αϋλ ρξηδΰν μΰλϋι ΰκΰδεμθχερκθι «Ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ» β 4-υ ςξμΰυ (Μ., 1957-1960;1981-1984 γγ.). ξν οπεδρςΰβλ�ες ρξαξι νξπμΰςθβνϋι ρλξβΰπό ρξβπεμεννξγξ πσρρκξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ, ξχενό αλθηκθι κ ρλξβΰπώ Σψΰκξβΰ, νξ ερςερςβεννξ ρ ρξξςβεςρςβσώωθμθ θημενενθ�μθ β ρλξβΰπνξμ ρξρςΰβε. Ηδερό ηνΰχθςελόνξ αξλόψε, χεμ β Ρλξβΰπε Σψΰκξβΰ, οπθμεπξβ θη υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπϋ.

Ξρνξβνϋε ΰροεκςνϋε ρλξβΰπθ

ΐροεκςνϋε ρλξβΰπθ μξζνξ πΰηδελθςό νΰ δβε αξλόψθε γπσοοϋ.

Οεπβΰ� γπσοοΰ – ρλξβΰπθ ρθνξνθμθχερκθε, ΰνςξνθμθχερκθε, οΰπξνθμθχερκθε, ξμξνθμθχερκθε, ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋε, δθΰλεκςνϋε. Ηδερό ξοθρϋβΰώςρ� ξδνξοξπ�δκξβϋε �ηϋκξβϋε εδθνθφϋ, ξαπΰησώωθε ξδνξπξδνσώ μθκπξρςπσκςσπσ.

Βςξπΰ� γπσοοΰ – ρλξβΰπθ ύςθμξλξγθχερκθε, θρςξπθχερκθε, ξπτξγπΰτθχερκθε, ξπτξύοθχερκθε, ρλξβΰπθ γπΰμμΰςθχερκθυ ςπσδνξρςει, θνξρςπΰννϋυ ρλξβ θ ς.δ.

Β ύςθυ ρλξβΰπ�υ ξςνξρθςελόνξ πΰηνξκΰχερςβεννϋι λεκρθχερκθι μΰςεπθΰλ ΰνΰλθηθπσεςρ� οξδ ρςπξγξ ξοπεδελεννϋμ σγλξμ ηπενθ�.

Ρπεδθ ρθνξνθμθχερκθυ ρλξβΰπει οξρλεδνθυ λες οπεζδε βρεγξ βϋδελ�εςρ� «Ρλξβΰπό ρθνξνθμξβ πσρρκξγξ �ηϋκΰ» οξδ πεδΰκφθει ΐνΰρςΰρθθ Οεςπξβνϋ Εβγενόεβξι (ς. 1-2, 1970-1971 γγ.). έςξς ρλξβΰπό ξςπΰζΰες ρθνξνθμθχερκθε ρβ�ηθ ρλξβ ρξβπεμεννξγξ πσρρκξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ. Κΰζδΰ� ρλξβΰπνΰ� ρςΰςό� βκλώχΰες β ρεα� ρθνξνθμθχερκθι π�δ, ρεμΰνςθχερκθι θ ρςθλθρςθχερκθι κξμμενςΰπθι κ ρθνξνθμθχερκξμσ π�δσ, θλλώρςπΰφθθ.

«Ρλξβΰπό ρθνξνθμξβ πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Η.Ε. ΐλεκρΰνδπξβξι (1968) – ύςξ ρλξβΰπό-σκΰηΰςελό, ξν πΰρρχθςΰν νΰ ςευ, κςξ β δξρςΰςξχνξι μεπε βλΰδεες πσρρκθμ �ηϋκξμ.

Β 70-ε γξδϋ οξ�βθλξρό νερκξλόκξ ΰνςξνθμθχερκθυ ρλξβΰπει:

«Ρλξβΰπό ΰνςξνθμξβ πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Λ.ΐ.Ββεδενρκξι (1971);

«Ρλξβΰπό ΰνςξνθμξβ πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Ν.Ο.Κξλερνθκξβΰ (1972);

«Ρλξβΰπό ΰνςξνθμξβ πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Μ.Π.Λόβξβΰ (1978).

«Ρλξβΰπό ΰνςξνθμξβ πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Μ.Π.Λόβξβΰ ρξδεπζθς ξκξλξ 2 ςϋρ�χ ΰνςξνθμθχερκθυ οΰπ, ρξρςΰβλεν νΰ αξλόψξμ τΰκςθχερκξμ μΰςεπθΰλε (οπξθηβεδενθ� πσρρκξι θ ρξβεςρκξι λθςεπΰςσπϋ).

Β «Ρλξβΰπε ξμξνθμξβ πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Ξ.Ρ.ΐυμΰνξβξι (1974) πΰρρμΰςπθβΰεςρ� �βλενθε ξμξνθμθθ, ΰβςξπ σχθςϋβΰες οεπευξδνϋε ρλσχΰθ ξς οξλθρεμθθ κ ξμξνθμθθ. Ρλξβΰπνΰ� ρςΰςό� ρξδεπζθς νεξαυξδθμϋε γπΰμμΰςθχερκθε θ ρςθλθρςθχερκθε ρβεδενθ�.

Θη ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋυ ρλξβΰπει ρλεδσες νΰηβΰςό «Ψκξλόνϋι ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋι ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ» ΐ.Ν. �θυξνξβΰ (1978). Ρλξβΰπνΰ� ρςΰςό� νε θμεες ξοθρΰνθι θ ςξλκξβΰνθι, ρλξβΰ πΰημεωενϋ οξ γνεηδΰμ, β κΰζδξμ θη κξςξπϋυ ξαϊεδθνενϋ ξδνξκξπεννϋε ρλξβΰ. Κξπενό ρλσζθς νξρθςελεμ ξαωεγξ ηνΰχενθ�. Βρε οπξθηβξδνϋε ρλξβΰ δΰώςρ� β ξοπεδελεννξι οξρλεδξβΰςελόνξρςθ, ξςπΰζΰώωει ρςσοενχΰςϋι υΰπΰκςεπ ρλξβξξαπΰηξβΰνθ� β πσρρκξμ �ηϋκε, νΰοπθμεπ:

ρλΰα(ϋι) – ρλΰα-ε-ςό – ξ-ρλΰαεςό – ξρλΰαλε-νθ[j-ύ]

Ρπεδθ πΰηνξξαπΰηνϋυ δθΰλεκςνϋυ ρλξβΰπει νεξαυξδθμξ οπεζδε βρεγξ ξςμεςθςό μνξγξςξμνϋι «Ρλξβΰπό πσρρκθυ νΰπξδνϋυ γξβξπξβ» (1965), β κξςξπξμ οπεδρςΰβλενΰ δθΰλεκςνΰ� λεκρθκΰ βρευ πσρρκθυ γξβξπξβ XIX-XX ββ. έςξς ρλξβΰπό �βλ�εςρ� ςξλκξβξ-οεπεβξδνϋμ, ςΰκ κΰκ ρλξβνθκ ρξρςξθς θη δθΰλεκςνϋυ ρλξβ, ΰ ςξλκξβΰνθε ξρσωερςβλ�εςρ� οξρπεδρςβξμ ρλξβ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ. Ρλξβΰπνΰ� ρςΰςό� β δθΰλεκςνξμ ρλξβΰπε ρξρςξθς θη ηΰγξλξβκΰ, γπΰμμΰςθχερκξι, ρεμΰνςθχερκξι θ θρςξπθχερκξι υΰπΰκςεπθρςθκ ςξλκσεμξγξ ρλξβΰ; πΰηβεπνσςξγξ ςξλκξβΰνθ�; θλλώρςπΰφθι; σκΰηΰνθι νΰ θρςξχνθκ, βπεμ� θ μερςξ τθκρΰφθθ ςξγξ θλθ θνξγξ δθΰλεκςνξγξ ρλξβΰ.

έςθμξλξγθχερκθε ρλξβΰπθ ρξδεπζΰς θντξπμΰφθώ ξ οπξθρυξζδενθθ ρλξβ. Θη δξπεβξλώφθξννϋυ θηδΰνθι βϋδελ�εςρ� ρβξει οξλνξςξι «έςθμξλξγθχερκθι ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ» ΐ.Γ. Οπεξαπΰζενρκξγξ (1910-1914, 1958 γγ.). Β ύςξμ ρλξβΰπε ρλξβΰ πΰροξλξζενϋ οξ γνεηδΰμ, ςξ ερςό θρρλεδσεςρ� οπξθρυξζδενθε κξπνεβϋυ ρλξβ. Κ κΰζδξμσ ρλξβσ δΰώςρ� ξδνξκξπεννϋε οΰπΰλλελθ θη πξδρςβεννϋυ �ηϋκξβ. Δλ� ηΰθμρςβξβΰννϋυ ρλξβ σκΰηϋβΰεςρ� �ηϋκ-θρςξχνθκ. Κπξμε ςξγξ, ΰβςξπ οπθβξδθς πΰηλθχνϋε ςξχκθ ηπενθ� νΰ οπξθρυξζδενθε ρλξβ θ σκΰηϋβΰες ροεφθΰλόνσώ λθςεπΰςσπσ.

Νΰθαξλεε οξλνϋμ ύςθμξλξγθχερκθ ρλξβΰπεμ �βλ�εςρ� «έςθμξλξγθχερκθι ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Μ.Τΰρμεπΰ (�. 1-4, 1953-1958, 1964-1973).

Ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνξ-θρςξπθχερκθμ �βλ�εςρ� «Κπΰςκθι ύςθμξλξγθχερκθι ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Ν.Μ.Ψΰνρκξγξ (1961, 1975 γγ.).

Ρλξβΰπθ θνξρςπΰννϋυ ρλξβ ρξδεπζΰς ύλεμενςΰπνϋε ρβεδενθ� ξ οπξθρυξζδενθθ ηΰθμρςβξβΰννξι λεκρθκθ. Νΰθαξλεε οξοσλ�πνϋμ �βλ�εςρ� «Ρλξβΰπό θνξρςπΰννϋυ ρλξβ» οξδ πεδΰκφθει Θ.Β.Λευθνΰ, Τ.Ν.Οεςπξβΰ θ δπσγθυ (1941, 6-ε θηδΰνθε – 1964). Β νεμ ξαϊ�ρν�εςρ� ξκξλξ 23 ςϋρ�χ ρλξβ θ ξαωεπΰροπξρςπΰνεννϋυ ςεπμθνξβ θη πΰηλθχνϋυ ξαλΰρςει ηνΰνθ�.

Ρπεδθ ξπτξύοθχερκθυ ρλξβΰπει βϋδελ�εςρ� ρλξβΰπό-ροπΰβξχνθκ «Ξπτξύοθχερκθι ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ (οπξθηνξψενθε, σδΰπενθε, γπΰμμΰςθχερκθε τξπμϋ)» οξδ πεδΰκφθει Π.Θ.ΐβΰνερξβΰ. Μ.: Πσρρκθι �ηϋκ, 1987 (ξκξλξ 63500 ρλξβ).

Ρΰμϋι οξλνϋι ξπτξγπΰτθχερκθι ροπΰβξχνθκ – «Ξπτξγπΰτθχερκθι ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ» οξδ πεδΰκφθει Ρ.Γ. Αΰπυσδΰπξβΰ, Ρ.Θ.Ξζεγξβΰ θ ΐ.Α.Ψΰοθπξ (1956, 1977, ξκξλξ 106 ςϋρ�χ ρλξβ). Β ρλξβΰπε ρξδεπζθςρ� νεξαυξδθμΰ� γπΰμμΰςθχερκΰ� υΰπΰκςεπθρςθκΰ ρλξβ θ θυ τξπμ, ΰ ςΰκζε οπθβξδ�ςρ� οπξθηνξρθςελόνϋε, ρλξβξξαπΰηξβΰςελόνϋε θ λεκρθχερκθε βΰπθΰνςϋ ρλξβ, ερλθ βΰπθΰνςνξρςό ρβ�ηΰνΰ ρ οπΰβξοθρΰνθεμ.

Ξρξαϋι ςθο ρξρςΰβλ�ώς ρλξβΰπθ ςπσδνξρςει. Νΰοπθμεπ, β ροπΰβξχνθκ «�πσδνξρςθ ρλξβξσοξςπεαλενθ� θ βΰπθΰνςϋ νξπμ πσρρκξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ» οξδ πεδΰκφθει Κ.Ρ.Γξπαΰχεβθχΰ (1973) βξψλθ ςΰκθε ρλξβΰ, κξςξπϋε νσζδΰώςρ� β ξοπεδελεννξι κβΰλθτθκΰφθθ ρ ςξχκθ ηπενθ� θυ σμερςνξρςθ θλθ νεσμερςνξρςθ β πεχθ. Β ρλξβΰπε ξςπΰζΰεςρ� ρξρσωερςβξβΰνθε πΰηλθχνξγξ πξδΰ βΰπθΰνςξβ:

ΰκφενςξλξγθχερκθυ (ςξ'ςχΰρ – ςξςχΰ'ρ) ;

οπξθηνξρθςελόνϋυ (ςξζδερςβξ – ςξζερςβξ);

τξπμξξαπΰηξβΰςελόνϋυ (θη λερΰ – θη λερσ);

τξπμΰλόνξ-γπΰμμΰςθχερκθυ (ρςΰβενό – ρςΰβν�).

«Ρλξβΰπό ςπσδνξρςει πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Δ.έ.Πξηενςΰλ� θ Μ.ΐ. �ελενκξβξι (1976)ρξδεπζθς ξκξλξ 30 ςϋρ�χ ρξβ, βϋηϋβΰώωθυ ηΰςπσδνενθ� ρΰμξγξ πΰηλθχνξγξ υΰπΰκςεπΰ(ξπτξγπΰτθχερκθε, ξπτξύοθχερκθε, ρςθλθρςθχερκθε, γπΰμμΰςθχερκθε θ δπ.)

�ΰκθμ ξαπΰηξμ, ξδνθ ΰροεκςνϋε ρλξβΰπθ δΰώς οξ βξημξζνξρςθ θρχεποϋβΰώωσώ θντξπμΰφθώ ξ δΰννξι κξνκπεςνξι λεκρθχερκξι ξαλΰρςθ, β δπσγθυ ρλξβΰπ�υ ρξδεπζθςρ� ρςπξγξ νΰοπΰβλεννΰ� λθνγβθρςθχερκΰ� θντξπμΰφθ� ξ ηνΰχθςελόνξι χΰρςθ λεκρθχερκξγξ ρξρςΰβΰ �ηϋκΰ.

Τπΰηεξγπΰτθ�

Τπΰηεξγπΰτθ� (γπεχ. phrasis – βϋπΰζενθε, grapho – οθψσ) – ύςξ πΰηδελ νΰσκθ ξ �ηϋκε, ηΰνθμΰώωθιρ� ρθρςεμΰςθηΰφθει τπΰηεξλξγθχερκξγξ μΰςεπθΰλΰ θ ρξρςΰβλενθεμ τπΰηεξλξγθχερκθυ ρλξβΰπει.

Τπΰηεξλξγθχερκθε εδθνθφϋ θηδΰβνΰ βκλώχΰλθρό β ςξλκξβϋε ρλξβΰπθ. Ξαϋχνξ τπΰηεξλξγθχερκθε ξαξπξςϋ οξμεωΰώςρ� β κξνφε ρλξβΰπνξι ρςΰςόθ ηΰ ηνΰκΰμθ: πξμα (◊), ςθλόδΰ (~) θλθ ηβεηδξχκΰ (*).

Τπΰηεξλξγθημϋ οπθβξδ�ςρ� β «�ξλκξβξμ ρλξβΰπε ζθβξγξ βελθκξπσρρκξγξ �ηϋκΰ» Β.Θ.Δΰλ�, «�ξλκξβξμ ρλξβΰπε πσρρκξγξ �ηϋκΰ» οξδ πεδΰκφθει Δ.Ν.Σψΰκξβΰ, ΰ ςΰκζε β ςξλκξβϋυ ρλξβΰπ�υ ΐΝ ΡΡΡΠ.

Θη νΰθαξλεε θνςεπερνϋυ ροπΰβξχνθκξβ οξ πσρρκξι τπΰηεξλξγθθ ρλεδσες νΰηβΰςό ραξπνθκ «Πσρρκΰ� μϋρλό θ πεχό. Ρβξε θ χσζξε. Ξοϋς πσρρκξι τπΰηεξλξγθθ. Ραξπνθκ ξαπΰηνϋυ ρλξβ θ θνξρκΰηΰνθι» Μ.Θ. Μθυελόρξνΰ (1902). Β ύςξμ ρλξβΰπε ξαϊεδθνενϋ τπΰηεξλξγθημϋ, οξρλξβθφϋ, οξγξβξπκθ θ κπϋλΰςϋε θηπεχενθ�, ΰ ςΰκζε ξςδελόνϋε ξαπΰηνϋε ρλξβΰ.

Τπΰηεξλξγθχερκθε εδθνθφϋ ξοθρϋβΰλθρό ςΰκζε β πΰηλθχνϋυ ραξπνθκΰυ κπϋλΰςϋυ ρλξβ θ βϋπΰζενθι: «Κπϋλΰςϋε ρλξβΰ» Ρ.Μ. Μΰκρθμξβΰ (1890, 1955), «Κπϋλΰςξε ρλξβξ» Ρ.Γ.Ηΰιμξβρκξγξ (1930), «Κπϋλΰςϋε ρλξβΰ» Ν.Ρ.ΐψσκθνΰ θ Μ.Γ.ΐψσκθνξι (1955, 1966) θ δπ.

Β 1967 γ. θηδΰν «Τπΰηεξλξγθχερκθι ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ» οξδ πεδΰκφθει ΐ.Θ.Μξλξςκξβΰ. Β νεμ ςξλκσώςρ� ξαξπξςϋ ςθοΰ τπΰηεξλξγθχερκθυ ρπΰωενθι θ εδθνρςβ, θνξγδΰ βρςπεχΰώςρ� οξρλξβθχνϋε βϋπΰζενθ�:

αΰασψκΰ εωε νΰδβξε ρκΰηΰλΰ; νΰ βξπε ψΰοκΰ γξπθς.

Τπΰηεξλξγθημϋ πΰροξλΰγΰώςρ� β ΰλτΰβθςε γπΰμμΰςθχερκθ γξροξδρςβσώωεγξ ρλξβΰ. Ρλξβΰπνΰ� ρςΰςό� δΰεςρ� οπθ ρςεπζνεβξμ κξμοξνενςε. Β ρλξβΰπνξι ρςΰςόε οξρλε ηΰγξλξβκΰ σκΰηϋβΰεςρ� ρξχεςΰεμξρςό τπΰηεξλξγθημΰ ρξ ρλξβξμ, δΰεςρ� ρςθλθρςθχερκΰ� ξφενκΰ ξαξπξςΰ, οπθβξδθςρ� θλλώρςπΰςθβνϋι μΰςεπθΰλ θη οπξθηβεδενθι υσδξζερςβεννξι λθςεπΰςσπϋ.

Β 1980 γ. βϋψελ «Ψκξλόνϋι τπΰηεξλξγθχερκθι ρλξβΰπό πσρρκξγξ �ηϋκΰ» Β.Ο.Ζσκξβΰ.

Β 1981 γ. βϋψελ «Ρλξβΰπό-ροπΰβξχνθκ οξ πσρρκξι τπΰηεξλξγθθ» οξδ πεδΰκφθει Π.Θ.ίπΰνφεβΰ (Μ.: Πσρρκθι �ηϋκ, ξκξλξ 800 τπΰηεξλξγθημξβ).

Κξνςπξλόνϋε βξοπξρϋ

1. Χςξ �βλ�εςρ� οπεδμεςξμ θησχενθ� λεκρθκξγπΰτθθ?

2. Χεμ ξςλθχΰώςρ� τθλξλξγθχερκθε ρλξβΰπθ ξς ύνφθκλξοεδθχερκθυ?

3. Κΰκξβξ νΰηνΰχενθε ςξλκξβϋυ ρλξβΰπει?

4. Ξυΰπΰκςεπθησιςε ξρνξβνϋε ςξλκξβϋε ρλξβΰπθ ρξβπεμεννξγξ πσρρκξγξ λθςεπΰςσπνξγξ �ηϋκΰ.

5. Ξυΰπΰκςεπθησιςε ΰροεκςνϋε ρλξβΰπθ.

6. Χςξ μϋ οξνθμΰεμ οξδ τπΰηεξγπΰτθει?

Οξπ�δξκ λεκρθχερκξγξ ΰνΰλθηΰ ρλξβΰ

1. Ηνΰχενθε ρλξβΰ (οξ ρξξςνξψενθώ ρ πεΰλόνξι δειρςβθςελόνξρςόώ: οπεδμες, οπθηνΰκ, δειρςβθε, ρξρςξ�νθε).

2. �θο λεκρθχερκξγξ ηνΰχενθ� (οξ ρξχεςΰεμξρςθ ρ δπσγθμθ ρλξβΰμθ: ρβξαξδνξε, τπΰηεξλξγθχερκθ ρβ�ηΰννξε, ρθνςΰκρθχερκθ ξασρλξβλεννξε).

3. Μνξγξηνΰχνξε – ξδνξηνΰχνξε.

4. �θο λεκρθχερκξγξ ηνΰχενθ� οξ ρξξςνξψενθώ ρ οξν�ςθεμ: οπ�μξε – οεπενξρνξε. Ροξρξα οεπενξρΰ θλθ ςθο οεπενξρνξγξ ηνΰχενθ�.

5. Νΰλθχθε σ ύςξγξ ρλξβΰ ξμξνθμξβ, ρθνξνθμξβ, ΰνςξνθμξβ.

6. Οπξθρυξζδενθε ρλξβΰ (θρκξννξ πσρρκξε, ηΰθμρςβξβΰννξε, ςθο ηΰθμρςβξβΰνθ�).

7. ΐκςθβνξε – οΰρρθβνξε (σρςΰπεβψεε θλθ νεξλξγθημ).

8. Ρτεπΰ σοξςπεαλενθ� ρλξβΰ (ξαωενΰπξδνΰ�, δθΰλεκςνΰ�, οπξτερρθξνΰλόνΰ�, ζΰπγξννΰ�).

9. έκροπερρθβνξ-ρςθλθρςθχερκΰ� ξκπΰρκΰ (νειςπΰλόνξε, οπθνΰδλεζθς σρςνξι πεχθ (πΰηγξβξπνξε, οπξρςξπεχνξε) θλθ οθρόμεννξι πεχθ (κνθζνξε, βϋρξκξε).

Φβεςσωθι βθδ

1. Ξαξηνΰχΰες οπθηνΰκ.

2. Ρβξαξδνξε ηνΰχενθε.

3. Μνξγξηνΰχνξε.

4. Σοξςπεαλενξ β οεπενξρνξμ ηνΰχενθθ οξ ρυξδρςβσ, ςξ ερςό β μεςΰτξπθχερκξμ ηνΰχενθθ.

5. Ρθνξνθμϋ: ηδξπξβϋι, οπεκπΰρνϋι (κξνςεκρςσΰλόνϋε); ΰνςξνθμ: αξλόνξι; ξμξνθμξβ νες.

6. Ηΰθμρςβξβΰννξε, ρςΰπξρλΰβ�νρκξγξ οπξθρυξζδενθ�, οξκΰηΰςελό ρσττθκρ –σω-.

7. ΐκςθβνξε ρλξβξ.

8. Ξςνξρθςρ� κ ξαωενΰπξδνξι λεκρθκε.

9. Οπθνΰδλεζθς σρςνξι πεχθ, πΰηγξβξπνξε.

Οξλνϋι λεκρθχερκθι ΰνΰλθη ςεκρςΰ.

Β ύςξμ ρλσχΰε νσζνξ ξςϋρκΰςό β ςεκρςε βρε θμεώωθερ� β νεμ λεκρθχερκθε ξρξαεννξρςθ β ςξμ οξπ�δκε, κΰκ σκΰηΰνξ κ ΰνΰλθησ ρλξβΰ.

Ρεγξδν� (2 ηνΰχ.) β νΰψει (2 ηνΰχ.) ρςπΰνε (2 ηνΰχ.) αξλόψξι (4 ηνΰχ.), βρενΰπξδνϋι (1 ηνΰχ.) οπΰηδνθκ (3 ηνΰχ.).

Β ςεκρςε 7 ρλξβ, 6 θη νθυ σοξςπεαλενξ β οπ�μϋυ, ρβξαξδνϋυ, ηνΰχενθ�υ (1 ρλξβξ ρλσζεανξε). Ρλξβ ρξ ηνΰχενθεμ τπΰηεξλξγθχερκθ ρβ�ηΰννϋμ θλθ ρθνςΰκρθχερκθ ξασρλξβλεννϋμ νες. Βρε ρλξβΰ μνξγξηνΰχνϋε, κπξμε ρλξβΰ βρενΰπξδνϋι. Βρε ρλξβΰ σοξςπεαλενϋ β οπ�μϋυ ηνΰχενθ�υ, κπξμε ρλξβΰ αξλόψξι, κξςξπξε σοξςπεαλενξ β οεπενξρνξμ ηνΰχενθθ (οεπενξρ οξ πΰημεπσ, μεςΰτξπΰ). ΐνςξνθμξβ θ ξμξνθμξβ β ςεκρςε νες, νξ ερςό κξνςεκρςσΰλόνϋε ρθνξνθμϋ: αξλόψξι, βρενΰπξδνϋι. Βρε ρλξβΰ θρκξννξ πσρρκθε, ηΰ θρκλώχενθεμ 2-υ ρλξβ: ρςπΰνΰ θ οπΰηδνθκ, κξςξπϋε ρςΰπξρλΰβ�νρκξγξ οπξθρυξζδενθ�. Βρε ρλξβΰ ξςνξρ�ςρ� κ ΰκςθβνξμσ ρλξβΰπνξμσ ρξρςΰβσ, βρε ρλξβΰ ξαωενΰπξδνϋε, ξαωεσοξςπεαθςελόνϋε, ρςθλθρςθχερκθ νειςπΰλόνϋε.

Οξπ�δξκ ΰνΰλθηΰ τπΰηεξλξγθημΰ

1. Ηνΰχενθε τπΰηεξλξγθημΰ.

2. Ρςπσκςσπνξ-ρεμΰνςθχερκθι ςθο: ρπΰωενθε, εδθνρςβξ, ρξχεςΰνθε.

3. Τπΰηεξλξγθχερκθε ρθνξνθμϋ θ ΰνςξνθμϋ.

4. Γπΰμμΰςθχερκθι ρξρςΰβ (ύκβθβΰλενςνξρςό ςξι θλθ θνξι χΰρςθ πεχθ: γλΰγξλόνϋε, ρσαρςΰνςθβνϋε, νΰπεχνϋε, ΰδϊεκςθβνϋε, μεζδξμεςνϋε, μξδΰλόνϋε, ρξώηνϋε).

5. Οπξθρυξζδενθε τπΰηεξλξγθημΰ.

6. ΐκςθβνξε θλθ οΰρρθβνξε σοξςπεαλενθε.

7. Ρτεπΰ σοξςπεαλενθ� τπΰηεξλξγθημΰ (ξαωεσοξςπεαθςελόνΰ�, δθΰλεκςνΰ�, οπξτερρθξνΰλόνΰ�, ζΰπγξννΰ�).

8. έκροπερρθβνξ-ρςθλθρςθχερκΰ� ξκπΰρκΰ τπΰηεξλξγθημΰ: νειςπΰλόνϋι (μεζρςθλεβξι), πΰηγξβξπνϋι, κνθζνϋι.

Νΰ δεπεβνώ δεδσψκε

1. Β νεθηβερςνξμ νΰοπΰβλενθθ.

2. Τπΰηεξλξγθχερκξε εδθνρςβξ.

3. Ρθνξνθμ: κσδΰ γλΰηΰ γλ�δ�ς; ΰνςξνθμ: ςξχνξ οξ νΰηνΰχενθώ.

4. (νεθηβερςνξ κσδΰ) νΰπεχνϋι.

5. Θρκξννξ πσρρκθι.

6. ΐκςθβνξε σοξςπεαλενθε.

7. Ξαωεσοξςπεαθςελόνϋι.

8. Πΰηγξβξπνϋι ρςθλό, ξςπθφΰςελόνΰ� ύμξφθξνΰλόνΰ� ξκπΰρκΰ.